De Grote Wetenschapsdag is een ochtend waarop bovenbouwgroepen van de basisscholen kennis maken met wetenschap en technologie in de klas, in een setting van onderzoekend en ontwerpend leren. De leerkracht gebruikt de ter beschikking gestelde lesmaterialen om zich samen met de kinderen een woensdagochtend lang te verdiepen in een specifiek thema. Door het doen van proefjes, experimenten en onderzoek leren de kinderen meer over het onderwerp. De leerkracht wordt gefaciliteerd vanuit het project: het onderzoeksmateriaal, lesmateriaal en een handleiding worden ter beschikking gesteld.

De leerlingen uit groep 5 t/m 8 gingen aan de slag met het onderzoek van Daan van Uhm van de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek naar het illegaal smokkelen en verhandelen van dieren.

Er worden achtergronden gegeven bij de activiteiten (primair voor de leerkracht), maar het gaat er vooral om dat leerlingen de ruimte nemen zichzelf vragen te stellen, en dat leerkrachten in staat zijn deze ruimte te geven.

• Handleiding voor de leerkracht
•  Informatietabel over de dieren voor de leerkracht 
•  Wereldkaarten met opdrachten
•  Locatiekaarten
• Smokkelverhaalkaarten
• Extra materiaal en foto’s\video’s

Binnen de Universiteit Utrecht bestaat een belangrijke onderzoekstraditie op het gebied van onderzoekend en ontwerpend leren (zie ook de artikelen getagd met ‘onderzoekend leren’). Deze interesse strekt zich uit van het jonge kind (waar onderzoekend leren in feite nog niet geproblematiseerd hoeft te worden) tot de leerling in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs, waar de discussie veel meer is of er wel ruimte in het curriculum gecreëerd kan worden gezien de voorbereiding op het eindexamen.

Het uitvoeren van een Grote Wetenschapsdag voor het basisonderwijs is in feite een onderzoeksinstrument om met de deelnemende scholen samen uit te zoeken wat de eventuele meerwaarde kan zijn van een onderwijssetting (een les of project) waarin onderzoekend leren (en eventueel ook ontwerpend leren) een plek heeft. Vragen zijn dan: Heeft deze vorm van aanbieden van onderwijs op het gebied van N&T/OJW/STEM een eventuele meerwaarde t.o.v. een meer ’traditionele’ aanbieding? Welke leerkrachtvaardigheden horen bij een dergelijke aanpak?

Laten we hier benadrukken dat het bevorderen van onderzoekend leren in de basisschool niet betekent dat het werken conform een onderwijsmethode (met vooraf vastgestelde opdrachten en een directieve rol voor de leerkracht) van minder belang zou zijn. Waar de werkwijze rondom deze Grote Wetenschapsdag op gericht is, is een ‘eenvoudige’ kennismaking met een nieuw onderwerp (dierensmokkel), waarin leerlingen ruimte krijgen zichzelf een beeld te vormen van het nieuwe onderwerp aan de hand van lesmateriaal, en waarin ze uitgedaagd worden zelf na te denken over hoe iets werkt.