Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Conferentie 2022

13 mei 2022

in samenwerking met alle betrokken instellingen bèta-didactiek Vrijdag 13 mei 2022

Domstad vergadercentrum, Utrecht

Thema – Bèta-burgerschap: Een opdracht voor de STEM-lerarenopleidingen?

Impressie

De conferentie startte met een interessante bijdrage van Anika Embrechts, Saxion, met een reflectie op het thema “Thema – Bèta-burgerschap: Een opdracht voor de STEM-lerarenopleidingen?” Zij maakte goed helder dat het belangrijk is dat het hier gaat om lange doorlopende leerlijnen (po naar vo/mbo), en dat het ook wat durf van lerarenopleiders zal vragen om ‘over de muurtjes’ van de verschillende opleidingen te kijken op zoek naar de meerwaarde van samenwerking.
Daarna was er een korte reflectie op haar bijdrage door Paul Drijvers, UU. In algemene termen voelen lerarenopleidingen zich wel aangesproken op het thema ‘bèta-burgerschap’ maar is er nog weinig houvast en consensus om hier gezamenlijk aan te bouwen.

Na dit uur met de hele groep waren er twee rondes met werkgroepen.

Deze keer kwamen er slechts 30 mensen naar de conferentie. Dat is een klein aantal, en dat zet tot nadenken:

  • Is de vorm van de conferentie nog wel passend genoeg om mensen bij elkaar te brengen?
  • Is het gewoon te druk op de lerarenopleiding?
  • Blijven mensen makkelijker thuis na corona-crisis

We zullen uit de evaluatie nog wat details proberen te halen, om hiervan te leren voor het komende jaar.

Programma

Opening 10:00-10:45

Opening en welkom door Vincent Jonker.

Anika Embrechts, Saxion: Bèta-burgerschap: Een opdracht voor de STEM-lerarenopleidingen

meer info

Werkgroepronde 1 – 11:00-12:15

Werken aan STEaM-kwaliteit m.b.v. professionele leergemeenschappen

Grote Zaal

Hoe leren we Pabo-studenten aan om met programmeren in de basisschool aan de slag te gaan?

Zaal: 2.30

Probleemoplossingsvaardigheden bij wiskunde versterken

Zaal: 2.34

Laat leraren in opleiding over typische STEM onderwijs situaties adviseren!

Zaal: 2.38

meer info meer info meer info meer info
Anika Embrechts Gerard Dummer, Hogeschool Utrecht Gerrit Roorda, Universiteit Groningen; Marjon Minderhoud, NHL-Stenden Hogeschool Leeuwarden Elise Quant, TU Eindhoven

Lunch van 12:30-13:15

Werkgroepronde 2 – 13:15-14:30

Tussen plan en praktijk. Hoe komen kernideeën van decennia curriculumontwikkeling tot uitdrukking in de huidige praktijk? Wat is de invloed van opleiding en professionalisering?

Zaal: 2.30

Hoe leer je lesgeven over/met onderzoeken, ontwerpen en modelleren (met ICT) aan aankomende docenten?

Zaal: 2.34

Hoe kunnen de wiskundelessen het gebruik van wiskunde in natuurkunde, scheikunde en biologie ondersteunen?

Zaal: 2.38

meer info meer info meer info
Maarten Pieters, Universiteit Utrecht/SLO Onne van Buuren, VU; Peter Dekkers, TU Delft; Ad Mooldijk, UU Peter Kop, Leiden Universiteit

Eventueel nog mogelijkheid om elkaar te treffen – 14:30 – 16:30

Deze versie van de elwier-ecent conferentie stopt eerder in de middag vanwege een symposium op diezelfde dag. Het is mogelijk om gebruik te maken van de zaaltjes. Laat dit dan even weten aan ons (Meryem Tatar, m.tatar [at] uu.nl).

Abstracts


[Terug]

Bèta-burgerschap: Een opdracht voor de STEM-lerarenopleidingen

Anika Embrechts, Saxion/TechYourFuture, ROC van Twente

Anika Embrechts groeide op in een omgeving van techniek en onderwijs. Ze promoveerde in 2011 aan de Universiteit Twente met onderzoek op het gebied van nanotechnologie. Tijdens haar opleiding en promotie is ze ook altijd nauw betrokken geweest bij het onderwijs en verzorgde ze o.a. bijspijkerlessen en ontwikkelde ze nieuwe onderwijsmaterialen. In haar reflectie op het thema ‘Bèta-burgerschap: Een opdracht voor de STEM-lerarenopleidingen’ verelt ze over haar ervaringen in het primair onderwijs en het mbo en zal ze reflecteren op:

  • De betekenis van ‘socio-scientific issues’ (maatschappelijke vraagstukken) voor de opleiding
  • Wat is nu zo specifiek bèta aan een bèta-lerarenopleiding?

[Terug]

Hoe leren we Pabo-studenten aan om met programmeren in de basisschool aan de slag te gaan?

Gerard Dummer, Hogeschool Utrecht

In deze bijeenkomst presenteren we onze onderwijseenheid Probleem oplossen en Computational Thinking zoals we die geven aan onze tweedejaars studenten. We focussen hierbij op de manier waarop we onze Pabo-studenten voorbereiden op het geven van programmeerlessen in de bovenbouw van het basisonderwijs. Welke kennis en vaardigheden hebben zij nodig om zich goed voor te bereiden? We laten ook zien hoe ons aanbod in de loop van de jaren is aangescherpt en welke verdere ontwikkelingen we nog willen doorvoeren.


[Terug]

Probleemoplossingsvaardigheden bij wiskunde versterken

Gerrit Roorda, Universiteit Groningen; Marjon Minderhoud, NHL-Stenden Hogeschool Leeuwarden;

Het blijkt lastig om in reken- en wiskundelessen gestructureerd aandacht te geven aan probleemoplossingsvaardigheden. Een in Japan beproefde aanpak van Teaching Through Problem-solving (TTP) gecombineerd met Lesson Study (LS) bleek voor twee wiskundesecties in het VO een krachtige aanpak om te leren over het onderwijzen van probleemoplossingsvaardigheden. Interviews met docenten gaven ons inzicht welke elementen van de interventie goed werkten en waar knelpunten zitten. In deze workshop rapporteren we de resultaten van een onderzoek waarin we te weten wilde komen hoe de ontwikkelde (TTP-LS) interventie 1e en 2e graads wiskundedocenten ondersteunt om aandacht te besteden aan probleemoplossingsvaardigheden. We zien de interventie ook als kansrijk voor rekenen in het primair onderwijs.


[Terug]

Laat leraren in opleiding over typische STEM onderwijs situaties adviseren!

Elise Quant, TU Eindhoven

Als docent in een van de STEM vakken is het belangrijk om je bewust te zijn van de overeenkomsten en de verschillen met de andere vakken uit het STEM domein. Ook qua uitdagingen die je zult tegenkomen in de praktijk is er overlap tussen de vakken. Reden om in de eerstegraadslerarenopleiding van de Eindhoven School of Education hier expliciet aandacht aan te besteden. Studenten schrijven adviesrapporten over herkenbare praktijksituaties, zoals bijvoorbeeld problemen in de transfer tussen wiskunde en natuurkunde of het aandeel meisjes in de bovenbouw. Daarbij wordt een Enriched Skeleton Concept Map (ESCOM) gebruikt als overzicht van relevante ontwikkelingen en bronnen, zie figuur. In de workshop bieden we een hands-on ervaring en zullen enkele conclusies van studenten gedeeld worden. Tenslotte zal de discussie gaan over de noodzaak om al dan niet aandacht aan de samenhang in het STEM domein te geven binnen de initiële lerarenopleiding.

Powerpoint Elise Quant


Het STEM landschap bestaat uit vele elementen.


[Terug]

Werken aan STEaM-kwaliteit m.b.v. professionele leergemeenschappen

Anika Embrechts, Saxion

Bij bèta-burgerschap grijpen diverse vaardigheden in elkaar. In de recente plannen van het kabinet (april 2022) lezen we de volgende passage: “Basisvaardigheden taal, rekenen/ wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid krijgen prioriteit”. Het zou mooi zijn als we in staat zijn – als bèta- of STEaM-lerarenopleiders – elkaar hierin de hand te reiken. Het is namelijk niet moeilijk om per lerarenopleiding (Nederlands, Wiskunde, etc.) iets per vak te doen wat bijdraagt aan bèta-burgerschap, maar het wordt nog krachtiger als we op onderdelen meer van elkaar weten en op elkaar afstemmen (en soms een beetje overlappen).

Neem nu bijv. digitale geletterdheid. Het is zonneklaar dat we geen nieuw vak gaan inrichten (inclusief een aparte lerarenopleiding) voor digitale geletterdheid. Het is een nadrukkelijke wens van velen om hierin goed samen te werken met de reeds bestaande vakken, die een mede-verantwoordelijkheid kunnen nemen voor het voorbereiden van aanstaande docenten op vakdidactiek en vakinhoud.
In deze werkgroep laten we zien hoe we met behulp van professionele leergemeenschappen proberen om opleiders, docenten en onderzoekers met verschillende bèta (STEaM)-achtergronden bij elkaar te brengen om de gewenste afstemming beter te krijgen (in opleiding, in nascholing en in de praktijk).


[Terug]

Tussen plan en praktijk. Hoe komen kernideeën van decennia curriculumontwikkeling tot uitdrukking in de huidige praktijk? Wat is de invloed van opleiding en professionalisering?

Maarten Pieters, Universiteit Utrecht/SLO

In het onderzoek voor mijn proefschrift ben ik nagegaan in hoeverre de belangrijkste ideeën van bèta-curriculum-vernieuwingen (casus: natuurkunde in bovenbouw h/v sinds 1970) in de huidige praktijk van docenten zijn terug te vinden. Ook de factoren die invloed hebben gehad zijn onderzocht: invloeden die leraren zelf ervaren, maar ook meer indirecte factoren. Het perspectief van het onderzoek is geïnspireerd door de ecologie en de evolutietheorie, ik heb curriculumintenties bekeken als “memes”, eenheden van informatie, die zowel in geschreven als in uitgevoerde curricula in de loop van decennia tot expressie kunnen komen.

In de praktijk zoals docenten die beschreven in open interviews bleken de meeste van de onderzochte curriculumintenties tot uitdrukking te komen: gebruik van contexten, begripsontwikkeling, ontwikkeling van vaardig¬heden, aandacht voor het proces van wetenschap en aandacht voor wetenschap, techniek en samenleving. Alleen de intentie tot meer samenhang tussen bètavakken komt moeilijk uit de verf. Wat betreft factoren die leraren beïnvloeden: opleiding en latere professionele ontwikkeling, een omgeving die rijk is aan hulpbronnen, en mobiliteit tussen rollen van betrokkenen blijken de “besmettingsgraad” voor curriculumintenties tussen docenten en ontwikkelaars te verhogen. Vooral opleiding of professionaliseringsactiviteiten blijken bij een deel van de geïnterviewde leraren een verrassend sterke invloed te hebben.

In deze werkgroep bespreken we de verschillende curriculumintenties: Waar herken je die aan in programma’s en in de praktijk? Klopt mijn veronderstelling dat ze voor alle bètavakken van toepassing zijn? Heb je misschien suggesties voor nog andere ideeën die curricula kunnen karakteriseren? En we gaan in op de rol van opleiding en latere professionalisering als factoren die de praktijk van leraren beïnvloeden. Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen daarin.

Het proefschrift (Engels met uitvoerige Nederlandse samenvatting) kun je downloaden via
https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/416605

 


[Terug]

Hoe leer je lesgeven over/met onderzoeken, ontwerpen en modelleren (met ICT) aan aankomende docenten?

Onne van Buuren, VU; Peter Dekkers, TU Delft; Ad Mooldijk, Universiteit Utrecht

Bij STEM-onderwijs is een belangrijke rol toegedicht aan Onderzoeken, ontwerpen en modelleren. ICT speelt bij deze vaardigheden duidelijk een rol. Hoe geven wij onze aankomende docenten voldoende didactische vaardigheden en mogelijkheden om met de drie vaardigheden en passende ICT in de klas aan de slag te gaan?
Net als bij leren onderzoeken en modelleren blijft het bij ontwerpen lastig, studenten zo ver te krijgen dat ze echte eigen inbreng aan leerlingen geven zodat die van hun successen en fouten kunnen leren. Te vaak blijft het bij recepten volgen, overigens i.h.a. tot volle tevredenheid van begeleidende docenten
Onne van Buuren en Peter Dekkers geven aan hoe zij binnen de opleiding aanstaande docenten met meten, modelleren en ontwerpen in de klas leren omgaan en ook de dillema’s die zij nu ervaren met die onderwerpen.
Er is flink ruimte voor uitwisseling en discussie tussen de aanwezige collega’s over hoe zij het aanpakken en zo leren we van elkaar.

Na de werkgroep heeft u een goed beeld over hoe collega’s binnen de lerarenopleidingen met de onderwerpen omgaan, heeft u uw eigen onderwijs hierover gedeeld en ideeën voor uw eigen onderwijs opgedaan.


[Terug]

Praktische informatie

Locatie: Domstad vergadercentrum, Utrecht

Partners

Sprong-STEM Panama

ELWIeR en Ecent als één STEM