In opdracht van de inspectie van het Onderwijs wordt in het voorjaar van 2024 een peilingsonderzoek uitgevoerd voor het domein Mens en Natuur. Dit peilingsonderzoek bouwt voort op eerdere peilingsonderzoeken Natuur en Techniek waarvan de laatste is uitgevoerd in 2015. Doel van het onderzoek is om zicht te krijgen op de houding, kennis en vaardigheden van leerlingen aan het eind van het basisonderwijs (groep 8). Voor de inhoud van het peilingsonderzoek is uitgegaan van het advies dat daarvoor is beschreven in de domeinbeschrijving Mens & Natuur in het basisonderwijs (Djoyoadhiningrat-Hol & Klein Tank, 2021).

Mens en Natuur is een verzamelnaam voor allerlei zaken uit de wereld om ons heen. Hieronder noemen we een paar voorbeelden van onderwerpen die gaan over Mens en Natuur:

verschijnselen uit natuurkunde en techniek (bijvoorbeeld elektriciteit, magneten, hefbomen en katrollen)
planten, dieren en mensen en hun omgeving (bijvoorbeeld bestuiving, voedselkringlopen, het menselijk lichaam en landschappen)
milieu en gezondheid (bijvoorbeeld gezond gedrag, omgaan met het milieu).
Het domein raakt aan belangrijke vraagstukken van deze tijd, zoals het behoud van biodiversiteit, klimaatverandering, en de rol die mensen en technologie hierin kunnen spelen. De uitkomsten van deze peiling kunnen worden gebruikt om mogelijke knelpunten te inventariseren en het onderwijs in Mens en Natuur verder vorm te geven. Ook als scholen geen bijzondere aandacht besteden aan (delen van) dit domein is het interessant om na te gaan wat kinderen op dit vlak weten en kunnen, en hoe dat samenhangt met het onderwijs op de school.

Tijdens het hoofdonderzoek van de peiling Mens & Natuur (12 februari – 31 mei 2024) worden leerling-, leerkracht- en schoolgegevens van maximaal 115 basisscholen verzameld. Alle leerlingen uit alle groepen 8 van de deelnemende scholen worden getoetst. De dataverzameling bij leerlingen bestaat uit 4 verschillende onderdelen waarmee de houding, kennis en vaardigheden over Mens & Natuur wordt onderzocht. De leerlingen maken een kennistoets, een toets over denkwijzen, een vragenlijst en een aantal praktische opdrachten. Ook docenten en schoolleiders vullen een vragenlijst in. Naast het hoofdonderzoek wordt er ook een verdiepend onderzoek uitgevoerd. Het doel van het verdiepend onderzoek is om zicht te krijgen op de belemmerende factoren en succesfactoren voor het M&N onderwijs.

<a href="https://kbanijmegen.nl/publicaties/onderwijs/peil-onderwijs-po-mens-en-natuur/"kbanijmegen.nl/publicaties/onderwijs/peil-onderwijs-po-mens-en-natuur

Uit dit rapport de volgende zinsnede:

“Onderzoeksvaardigheden stimuleren vraagt van leerkrachten een andere aanpak dan zij gewend zijn. Pas de laatste jaren wordt er in Nederland op de pabo’s meer aandacht besteed aan onderzoeksvaardigheden van leerlingen èn leerkrachten. Een goede ontwikkeling. Maar het betekent ook dat we met z’n allen nog heel erg aan het ontdekken zijn hoe we het onderwijs in Natuur en Techniek het beste kunnen vormgeven. Daarom vinden wij het als Inspectie van het Onderwijs een goede zaak dat dit onderdeel van het curriculum het onderwerp is van dit peilingsonderzoek.”

In Peil.Natuur en Techniek is naast de onderzoeksvaardigheid van leerlingen, ook de ontwerpvaardigheid en de attitude van leerlingen als het gaat om Natuur en Techniek in kaart gebracht. Daarnaast is met een schriftelijke toets gekeken naar de kennis van natuurkunde en techniek, biologie en (natuurkundige) aardrijkskunde.

In het rapport zijn de resultaten te lezen. Het blijft nog een beetje zoeken hoe ‘we’ (pabo’s, scholen) natuur & techniek echt een goede plek kunnen geven, waarin onderzoekend en ontwerpend leren effectief vormgegeven kunnen worden. Er moet vooral op pabo’s nog verder geïnvesteerd worden in dit traject.

Onder de naam Peil.onderwijs voert de inspectie de regie over periodieke peilingsonderzoeken in het primair onderwijs. Peil.onderwijs is de opvolger van PPON, uitgevoerd door Cito.