Wat is er belangrijk voor een opleider/docent?

In dit artikel vindt u een didactische aanpak om duurzame ontwikkeling in het basisonderwijs te behandelen. Eén van de zes didactische principes uit deze aanpak wordt uitgebreid besproken: netwerkdenken. Verder wordt besproken wat duurzame ontwikkeling inhoudt en hoe je als leerkracht een geschikt onderwerp hierover kunt kiezen.

Een complex en controversieel onderwerp

Vaak wordt gedacht dat de behandeling van maatschappelijke problemen niet thuis hoort op de basisschool, omdat ze zo complex zijn. Er is veel kennis en vaardigheid voor nodig en kennis en vaardigheid van verschillende soort (bijv. wetenschap en techniek, geschiedenis, aardrijkskunde, rekenen en wiskunde, taal en levensbeschouwing). Dan zou serieuze aandacht voor duurzame ontwikkeling helemaal niet passen. Want thema’s van duurzame ontwikkeling (zoals klimaatveranderingen) zijn niet alleen complex, maar ook controversieel. Deskundigen zijn het oneens, de publieke opinie is verdeeld en eenduidige antwoorden lijken onmogelijk.

Didactische aanpak

Onderzoek laat zien dat docenten en leerkrachten niet competent zijn om controversiële vraagstukken te behandelen in de klas (Keating et al., 2009; Osler, 2011; Oulton et al., 2004; Day & Brice, 2011). Onderwijs erover vereist verstand van zaken, maar ook een passende didactische aanpak.

De Zwitserse onderzoekers Künzli en Bertschy (2007, 2007) hebben een veelbelovende aanpak ontwikkeld en uitgeprobeerd. De aanpak is gebaseerd op zes didactische principes. De didactiek van Künzli en Bertschy is een uitdagende pedagogische-didactische vertaling van het begrip Duurzame Ontwikkeling, zoals ontwikkeld door de Verenigde Naties. Om meer te weten over hun didactiek, kunt u de Nederlandse brochure ‘Toekomst maken door leren voor duurzame ontwikkeling’ downloaden. Deze praktische leidraad is ontwikkeld voor basisschoolleerkrachten; de didactiek van Künzli en Bertschy wordt uitgelegd en geïllustreerd met lesvoorbeelden.

Handvatten en netwerkdenken

In het kader van haar promotieonderzoek over burgerschapsvorming en duurzame ontwikkeling, heeft Laurence Guérin twee artikelen geschreven over duurzame ontwikkeling:

• Niet alle lessen over duurzame ontwikkeling behandelen duurzame ontwikkeling: in dit artikel wordt het concept duurzame ontwikkeling besproken en een handvat gegeven voor leerkrachten om een geschikt onderwerp te kiezen
• Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling: in dit artikel wordt één van de zes didactische principes uitgebreid besproken: netwerkdenken

Verwijzingen

• Website: Nederlandse brochure ‘Toekomst maken door leren voor duurzame ontwikkeling’

Bronnen

• Bertschy F. (2007). Vernetztes Denken in einer Bildung für eine nachhaltige Entwicklung. Interventionsstudie zur Förderung vernetzten Denkens bei Schülerinnen und Schülern der 1. und 2. Primarschulstufe. Bern: Inauguraldissertation
• Day S.P. & Brice T.G.K. (2011). Does the Discussion of Socio-Scientific Issues require a Paradigm Shift in Science Teachers’ Thinking? International Journal of Science Education, 33:12, 1675–1702
• Künzli C. (2007). Zukunft mitgestalten. Bildung für eine nachhaltig Entwicklung, didaktisches Konzept und Umsetzung in der Grundschule [Building the future together. Education for Sustainable Development. Didactical principles and implementation at the primary school]. Hauptverlag Bern
• Osler A. (2011). Education policy, social cohesion and citizenship. In Promoting Social Cohesion: implications for policy and frameworks for evaluation, eds. P. Ratcliffe and I Newman (eds). Bristol: Polity Press
• Oulton C., Day V., Dillon J. & Grace M. (2004). Controversial issues – teachers’ attitudes and practices in the context of citizenship education. Oxford Review of Education, 30:4, 489-507