Tijdens deze conferentie wordt stilgestaan bij wat pabo’s kunnen doen met wetenschap & technologie in het licht van de ontwikkelingen van curriculum.nu.

Het lectoraat Wetenschap en technologie (Hogeschool iPabo) richt zich op de verbinding van W&T met bestaande vakken zoals rekenen-wiskunde, taal en WO-vakken. Naast een post-HBO aanbod voor zittende leerkrachten (samen met andere pabo’s) zet Hogeschool iPabo nadrukkelijk in op het versterken van het curriculum zodat studenten van de iPabo als W&T-ambassadeurs kunnen optreden. Zo heeft Hogeschool iPabo ‘onderzoekend leren’ als afstudeerrichting en heeft het in navolging van het Speleon in Amsterdam, een Exploreon in Alkmaar opgezet. In deze labschool gaan studenten in themahoeken zoals bijvoorbeeld de ‘makerspace’, ‘t leeft’, ‘elektriciteit’ en ‘voeding’ met uitdagende materialen en leermiddelen aan de slag, waarbij studenten eerst zelf gaan onderzoeken en ontdekken. Vervolgens maken zij de vertaalslag naar hun eigen stageschool.

Verwijzingen

• tekst van de lectorale rede
• Informatie over het lectoraat

Op deze dag kwamen een kleine 50 pabo-docenten bijeen (van ongeveer 15 pabo’s) om over dit onderwerp te praten (Domstad, Utrecht). In dit symposium werd over dit onderwerp gediscussieerd aan de hand van het whitepaper
‘Op weg naar realisatie van effectief en duurzaam wetenschap&technologie onderwijs voor toekomstige leraren’ (Van der Zee, 2017) dat vooraf verspreid werd onder de aanwezigen.

Centrale vraag van dit onderzoek: ‘Hoe kunnen pabo-studenten voorbereid worden op het ontwerpen en verzorgen van effectief onderwijs in Wetenschap & Technologie?’

Om op deze vraag een antwoord te geven zijn zowel een zestal good practices van verschillende pabo’s als de resultaten van wetenschappelijk onderzoek geraadpleegd.

In het whitepaper wordt allereerst ingegaan op de kenmerken van hoogwaardig W&T-onderwijs op de basisschool. De tien kenmerken zijn: onderzoekend en ontwerpend leren, dimensies van onderzoekend en ontwerpend leren, doelgericht en expliciet, actief betrekken van de voorkennis, contextualiseren, interactie en dialoog, samenwerkend leren, hands-on en minds-on activiteiten, toetsen om te leren, en de inzet van media/ICT. Vervolgens is vastgesteld welke moeilijkheden pabo-studenten ervaren bij het verzorgen van W&T-onderwijs. De ervaren moeilijkheden zijn: kennis W&T, onderzoeks- en ontwerpvaardigheden, naïeve kijk op wetenschap, pedagogicalcontent knowledge, gerichtheid op leren, low-risk activiteiten, managen van de klas, vertrouwen in eigen kunnen. Door het samenvoegen van de kenmerken en moeilijkheden, worden een zestiental doelen gesteld voor het realiseren van W&Tonderwijs
op de pabo.

In het whitepaper worden zeven ontwerprichtlijnen vastgesteld voor W&T onderwijs op de pabo, uitgaande van de analyses van good practices uit een zestal verschillende pabo’s en de kenmerken van effectieve opleidingspraktijken op de pabo. De kenmerken zijn: onderdompeling, evidence based, voldoende tijd, doelbewuste oefening, observeren en reflecteren, feedback, en congruentie met de praktijk. Het paper sluit af met een ontwerp- en analysemodel voor W&T-onderwijs op de pabo, dat houvast moet bieden bij zowel het ontwikkelen als toetsen van W&T-onderwijs. Het model bestaat uit drie fasen: onderdompeling, abstractie en doelbewust oefenen. Een onderzoekende pabo streeft ernaar om het onderwijs in W&T op de lerarenopleiding (pabo) te optimaliseren, zodat de nieuwe generatie leraren bereid en in staat is hoogwaardig onderwijs in W&T te verzorgen

• In het onderzoek (van het whitepaper) waren betrokken (2013-2016):
  Saxion Hogeschool, Hogeschool Windesheim, Hogeschool Iselinge, Katholieke Pabo Zwolle,
  Universiteit Twente
• Op 15 februari 2017 waren aanwezig:
  ipabo, haagse hogeschool, inholland, hu, fontys (tilburg/venlo), marnix, viaa, avans, thomas more, windesheim (zwolle/flevoland), kpz, saxion, kempel, nieuwste pabo, han,
  SLO, Universiteit Utrecht

Zeven ontwerprichtlijnen

Binnen leereenheden W&T worden studenten uitgedaagd om doelbewust te oefenen met bepaalde kennis en vaardigheden. Studenten oefenen in verschillende omstandigheden de kennis en de vaardigheden toepassen.

• Richtlijn 1: In leereenheden W&T worden pabo-studenten geconfronteerd met concrete natuurwetenschappelijke en technische fenomenen, die aanzetten tot het gezamenlijk doen van onderzoek of het maken en toetsen van een ontwerp. Om zo de eigen vaardigheden en kennis ten aanzien van W&T te ontwikkelen en rijke beelden te krijgen van W&T-onderwijs.
• Richtlijn 2: De (didactische) kennis en vaardigheden die studenten in leereenheden W&T krijgen aangeleerd, zijn wetenschappelijk onderbouw. Er is empirische evidentie dat het geleerde doeltreffend bijdraagt aan het leren van leerlingen.
• Richtlijn 3: Studenten krijgen in leereenheden W&T voldoende tijd om de kennis en vaardigheden te leren en te leren toepassen in de onderwijspraktijk. Dit betekent dat er veelvuldig wordt geoefend met de nieuwe kennis en vaardigheden in de onderwijspraktijk.
• Richtlijn 4: Binnen leereenheden W&T worden studenten uitgedaagd om doelbewust te oefenen met bepaalde kennis en vaardigheden. Studenten oefenen in verschillende omstandigheden de kennis en de vaardigheden
  toepassen.
• Richtlijn 5: Studenten krijgen in leereenheden W&T beelden van experts te zien die de te ontwikkelen kennis en vaardigheden toepassen in de praktijk.
  Verder worden studenten uitgedaagd hun eigen lessen te filmen, deze terug te kijken en hierop te reflecteren. Het vermogen tot reflectie wordt gevoed door de bestudering van wetenschappelijke theorievorming en uitkomsten van onderzoek aangaande W&T onderwijs.
• Richtlijn 6: Studenten krijgen in leereenheden W&T feedback van experts (bijv. lerarenopleiders) en medestudenten op de uitvoering van lessen en de toepassing van didactische vaardigheden.
• Richtlijn 7: Het onderwijswerkveld is op de hoogte van de inhouden van leereenheden W&T op de lerarenopleiding onderstrepen het belang er van en dragen bij aan de verwezenlijking van de opleidingsdoelen op het gebied van W&T.

• www.paboweb.nl/themas/11
• Onderzoekende pabo’s (onderzoeksproject Techyourfuture 2013-2016)
• Wetenschap en Technologie (primair onderwijs)
• Van der Zee, S. (2017). Op weg naar realisatie van effectief en duurzaam wetenschap&technologie onderwijs voor toekomstige leraren. Whitepaper. (PDF). Deventer: TechYourFuture.