Opportunity to learn – Leeraanbod en leerondersteuning in Nederlandse reken-wiskundemethodes
|
Opportunities to learn offered by primary school mathematics textbooks in the Netherlands
Leeraanbod en leerondersteuning in Nederlandse reken-wiskundemethodes 
|
Proefschrift van Marc van Zanten, Universiteit Utrecht, 2020 |
Samenvatting
Methodes zijn een belangrijke bron voor de dagelijkse reken-wiskundelessen in het basisonderwijs. Daardoor zijn ze van grote invloed op het aanbod van rekenen-wiskunde en de ondersteuning die leerlingen krijgen bij het leren ervan. Het doel van dit promotieonderzoek was inzicht te krijgen in het leeraanbod en de leerondersteuning die Nederlandse reken-wiskundemethodes bieden. Hiertoe werden huidige en vroegere methodes geanalyseerd op drie aspecten: de aangeboden leerinhoud en prestatieverwachtingen, en de geboden didactische ondersteuning.
De bevindingen laten zien dat methodes sterk verschillen op deze aspecten en dat dit verband houdt met de keuze voor een bepaalde didactische benadering. Methodes met verschillende didactische aanpakken verschillen niet alleen in de leerondersteuning die ze bieden – hetgeen men zou kunnen verwachten – maar ook qua leerinhoud en prestatieverwachtingen. Bovendien blijken methodes te verschillen in hun overeenstemming met het in Nederland voorgeschreven curriculum.
Een belangrijke consequentie van de gevonden verschillen tussen methodes is dat niet alle leerlingen dezelfde mogelijkheden wordt geboden om bepaalde reken-wiskundestof te leren. Zelfs niet als ze les krijgen uit dezelfde methode, omdat methodes zo zijn georganiseerd dat niet alle leerlingen dezelfde opgaven voorgelegd krijgen.
De onderzoeksresultaten laten verder zien dat de wortels van realistisch reken-wiskundeonderwijs verder teruggaan dan het begin van deze onderwijsvernieuwing aan het eind van de 60-er jaren van de vorige eeuw. In de afgelopen vijftig jaar was deze realistische benadering van reken-wiskundeonderwijs duidelijk aanwezig in de methodes en dat is nu nog steeds het geval. Maar wat betreft de manieren om het leren van rekenen-wiskunde te ondersteunen, volgen de methodes niet altijd de oorspronkelijke bedoelingen van realistisch reken-wiskundeonderwijs.
Abstract
In the Netherlands, mathematics textbooks are a decisive influence on the enacted curriculum. About a decade ago, Dutch primary school mathematics textbooks provided hardly any opportunities to learn problem solving. In this research the question is to what extent non-routine problem-solving tasks play a role in textbooks and the actual education and what teacher skills are necessary to facilitate student to be effective in problem solving.
Wat kun je met dit proefschrift in de lerarenopleiding?
Het is een zorgvuldige studie van rekenmethodes en hoe deze mogelijkheden bieden om ‘goed’ rekenonderwijs te geven, vooral als het gaat om leermomenten die verder gaan dan alleen het aanbrengen van basisvaardigheden.
In feite laat de studie impliciet zien dat de rol van de docent uitermate belangrijk blijft (hoe goed de methode ook is uitgewerkt en vormgegeven), en er dus juist in de lerarenopleiding veel ruimte moet zijn te laten zien wat een rekenmethode bijna automatisch kan dragen als didactische ondersteuning, en bij welke doelen voor rekenonderwijs gewoon een goede leraar nodig is. In essentie is dit proefschrift dus een onderstreept bewijs dat de leerkracht belangrijker is dan de methode om goed onderwijs in rekenen-wiskunde te waarborgen.
|
Universiteit Utrecht
Promotiedatum 30-9-2020 |
|
Verwijzingen
- Van Zanten, M. and Van den Heuvel-Panhuizen, M. (2013). Opportunity-to-learn van aftrekken tot 100 in twee rekenwiskundemethodes (PDF). In M. Van Zanten (Ed.), Reken-wiskunde op niveau (Vol. 31, pp. 217-236). Utrecht: Panama/ Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht.
- Van Zanten, M., & Van den Heuvel-Panhuizen, M. (2014). Freedom of design: The multiple faces of subtraction in Dutch primary school textbooks. In Y. Li, & G. Lappan (Eds.), Mathematics Curriculum in School Education (pp. 231–259). Dordrecht/Heidelberg/New York/London: Springer.
- Van Zanten, M., & Van den Heuvel-Panhuizen, M. (2015). Past and current approaches to decimal numbers in Dutch primary school mathematics textbooks. Nordic Studies in Mathematics Education, 20(3–4), 57–82.
- Van Zanten, M. (2017). Students’ own productions and own constructions—Adri Treffers’ contributions to Realistic Mathematics Education (PDF). In W. Blum, M. Artigue, M. Mariotti, R. Sträβer, & M. van den Heuvel-Panhuizen (Eds.), European Traditions in Didactics of Mathematics (pp. 67–73). ICME-13 Monographs. SpringerOpen. doi:10.1007/978-3-030-05514-1
- Van Zanten, M. and Van den Heuvel-Panhuizen, M. (2018). Opportunity to learn problem solving in Dutch primary school mathematics textbooks (PDF). ZDM – International Journal on Mathematics Education, 50, 827–838. 10.1007/s11858-018-0973-x
- Van Zanten, M., & Van den Heuvel-Panhuizen, M. (2018). Primary school mathematics in the Netherlands. The perspective of the curriculum documents. In D. Thompson, M. Huntley, & C. Suurtamm (Eds.), International Perspectives on Mathematics Curriculum (pp. 9–30). Charlotte, NC: Information Age Publishing.
- Van Zanten, M., & Van den Heuvel-Panhuizen, M. (2019). Probleemoplossen in reken-wiskundemethodes. Het gereedschap van de vakman/vakvrouw. Volgens Bartjens 38(3), 22–27.
- Van den Heuvel-Panhuizen, M. & Van Zanten, M. (2020). Realistic Mathematics Education: A brief history of a longstanding reform movement. Mediterranean Journal for Research in Mathematics Education, 17, 65–73.
