Herstelplan: het verkeerde woord. Laten we de inhoud ervan goed ‘hergebruiken’

Herstelplan kwaliteit onderwijs Commentaar ELWIeR/Ecent: “We vinden het jammer dat het woord ‘Herstel’ is gekozen. Dat geeft weer zo’n negatieve duw richting de professionals die onverschrokken en met buitengewone passie gewoon hun onderwijs verzorgen!” Inhoudelijk zitten er denkfouten in, maar laten we hierin handig ‘hergebruiken’.

Waar gaat het over?

Het Herstelplan (zie brief OCW 22-11-2024) spreekt van focus op 3 thema’s:

1. prioriteit is het verbeteren van de onderwijsresultaten op lezen, schrijven en rekenen;
2. het borgen van voldoende en kwalitatief goed onderwijspersoneel;
3. zorgen voor randvoorwaarden voor de basis van goed onderwijs in de klas, via structurele bekostiging voor structurele taken en een veilige leeromgeving.

Meer detail in die focus:

1. Nog meer focus in de opdracht voor scholen op lezen, schrijven en rekenen -> oftewel nog zwaarder inzetten op ‘basisvaardigheden’
2. Beter onderwijs in lezen, schrijven en rekenen in de klas (methodes, toetsen, lerarenopleidingen)
3. Structurele bekostiging basisvaardigheden
4. Betere toeloop tot vve voor taal en rekenen
5. Scholen die bewezen effectief werken en, indien nodig, kwalitatief goede en betaalbare ondersteuning kunnen inschakelen
6. Toezicht op onderwijskwaliteit

Commentaar ELWIeR/Ecent

Het woord ‘Herstelplan’ klinkt vervelend, omdat heel makkelijk de ‘schuld’ naar de hardwerkende docent wordt geschoven, terwijl er veel verschillende factoren te noemen zijn:

1. Gaat het nu echt zoveel slechter? Zie bijv. het artikel van Buijs (2024), en ook
2. Dossier ELWIeR: deze ELWIeR-pagina
3. Verschuivende inhouden/aanpak op basis van sociaal/economische veranderingen (lerarentekort; technologische ontwikkelingen; verwachtingen bij bedrijven, overheidsinstellingen, ouders e.a. wat het onderwijs levert of zou moeten leveren).
4. De interpretatie over wat er nu precies aan de hand is met het niveau van basisvaardigheden (op basis van bijv. internationaal vergelijkende onderzoeken en het Nederlandse peil-onderzoek). Zie ook het recente rapport van het Expertisepunt rekenen-wiskunde over de verschuiving in de definitie van basisvaardigheden (Drijvers en Heemskerk, 2024)
5. Hoge verwachtingen en vragen richting het onderwijs. Het is niet altijd realistisch wat er van het onderwijs verwacht wordt. Dat is niet nieuw, maar opnieuw een gezamenlijke uitdaging
6. De opleiding en nascholing van nieuwe/zittende docenten hebben soms onvoldoende tijd/middelen, terwijl het aantal studenten aan de lerarenopleidingen wellicht weer aantrekt. De herijking van de kennisbases (van de pabo en 2e-graads opleidingen) kan wellicht soelaas bieden, maar in essentie zal hier een probleem blijven (hoge verwachting van wat een opleiding kan bieden).

De brief die werd gestuurd door PO-Raad etc. (zie verwijzing hieronder) kiest een positieve insteek om met elkaar aan de kwaliteit van onderwijs te werken. Het is belangrijk met elkaar in discussie te gaan wat er nu nodig is.

Verwijzingen

• Hoofdlijnen Herstelplan kwaliteit funderend onderwijs. Brief OCW 12-11-2024
• Gezamenlijke reactie van PO-Raad, VO-raad, AVS, AOb, CNV en FvOv op Kamerbrief Herstelplan kwaliteit funderend onderwijs (12 november 2024)
• nieuwsbericht overheid 13-9-2024
• Dossier ELWIeR: Hoe om te gaan met uitkomsten van reflectie en onderzoek
• Dossier ELWIeR: Trend basisvaardigheden rekenen-wiskunde: Ook voor de onderwijsinspectie lastig in beeld te brengen?

Literatuur

• Buijs, K. (2024). Rekenprestaties in de afgelopen 15 jaar: is er een neerwaartse tendens? (PDF) Volgens Bartjens – ontwikkeling en onderzoek, 44(2).
• Drijvers, P. and Heemskerk, A. (2024). Blik op de basis. Een literatuurstudie naar basisvaardigheden rekenen-wiskunde (PDF) (pp. 26). Utrecht: Expertisepunt rekenen-wiskunde.