Trend basisvaardigheden rekenen-wiskunde: Ook voor de onderwijsinspectie lastig in beeld te brengen?

De Inspectie van het Onderwijs presenteerde woensdag 13 april 2022 de Staat van het Onderwijs. Bij de presentatie werd gewezen op voortdurend dalende resultaten voor taal en rekenen, om vervolgens aan te geven hoe deze negatieve trend te keren is. We zochten het even na:
Bij rekenen-wiskunde leer je kritisch te zijn op hoe grafieken gebruikt worden. We vergelijken twee publicaties van de Inspectie (uit 2022, en 2021)

2022	2021
Kijk in detail	Kijk in detail
Bron: De Staat van het onderwijs (2022)	Bron: Peil.rekenen-wiskunde 2018-2019. Einde (speciaal) basisonderwijs

Ging het nu goed met basisvaardigheden rekenen of juist niet (de afgelopen periode, vóór de Covid pandemie)?

In het inspectierapport van 2021 staat: “Dit peilingsonderzoek toont verder dat de vaardigheid in rekenen-wiskunde van groep 8-leerlingen in het basisonderwijs tussen 2011 en 2019 licht is toegenomen, een beeld dat overeen komt met de bevindingen uit het internationale onderzoek TIMSS-2019 onder basisschoolleerlingen in groep 6. In het sbo bleef de rekenvaardigheid gelijk sinds de laatste peiling in 2013. ”

Het is dan wel ‘ongemakkelijk’ om een jaar later in een plaatje (en in alle ‘reuring’ rondom deze Staat van het onderwijs) te suggereren dat het bergafwaarts ging en gaat met die basisvaardigheden.

En als we dan ook nog even naar de trends kijken die we bij TIMSS and Pisa aantreffen:

Bron: TIMSS	Bron: Pisa

We zien dus een lichte stijging over de afgelopen jaren. Er had dus genuanceerder iets gezegd kunnen worden over de trend in rekenen-wiskunde.

Wat moet er gebeuren (2022-2024)?

Laten we elkaar niet op de huid gaan zitten over het juiste gebruik van plaatjes. Maar het is wel fijn als er bij de presentatie van ‘wat wij weten’ zorgvuldig en naar waarheid wordt gewerkt.

Een belangrijk aspect voor de komende periode:

Vooral in het onderzoek wat betreft de didactiek van wiskunde/rekenen zien we een rijke traditie hoe om te gaan met het aanbrengen/aanleren van basisvaardigheden, maar ook in de andere STEM-vakken (natuurkunde, scheikunde, etc.) zien we dit terug. Het is evident dat er ‘geoefend’ moet worden om de stof eigen te maken. Het is ook de discussie over wat in het basisonderwijs al aangeleerd worden en wat in het voortgezet onderwijs wordt toegevoegd.
Het is van belang om steeds goed af te wegen wat er dan geoefend moet worden (wat behoort tot de basis) en hoe er geoefend wordt.

En ook: welke docent moet dit doen met welke vaardigheden en welke opleiding?

Het vraagstuk van de basisvaardigheden vraagt een zorgvuldig gebruik over wat er uit onderzoek al bekend is en hoe het onderwijs zo effectief mogelijk kan worden ingericht, en ook wat de veranderingen in maatschappij en beroep vragen van de burger en beroepsuitoefenaar. Dit laatste kan weer invloed hebben op wat er in het onderwijs aandacht krijgt.

Laten we heel secuur zijn wat betreft de definitie van ‘basisvaardigheden’. Dat begrip moet goed in de context gezien worden van zowel de persoon die het onderwijs ondergaat (van jong kind tot jong volwassene, waarin basisvaardigheden ook meegroeien), als de persoon die het onderwijs geeft (leerkrachten in verschillende onderwijssectoren, die vaak w.b. het woord ‘basis’ uit de aard van hun werk met andere definities werken).

ELWIeR/Ecent is een goed netwerk om over deze zaken te discussieren en van goed opleidingsonderwijs te voorzien.

Verwijzingen

• Inspectie van het onderwijs (2022). De Staat van het onderwijs. Utrecht: Inspectie van het onderwijs.
• Inspectie van het onderwijs (2021). Peil.rekenen-wiskunde 2018-2019. Einde (speciaal) basisonderwijs. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.
• Mullis, I. V. S., Martin, M. O., Foy, P., Kelly, D. L. and Fishbein, B. (2020). TIMSS 2019 International Results in Mathematics and Science (PDF). Chestnut Hill: TIMSS & PIRLS International Study Center, Lynch School of Education and Human Development, Boston College and International Association for the Evaluation of Educational Achievement.
• OECD (2020). Preparing our youth for an inclusive and sustainable world. The OECD Pisa global competence framework (PDF). Paris: OECD.

Marc van Zanten, Ronald Keijzer, Vincent Jonker