Door: Gerard Boersma (HAN), Anneke Wösten (KPZ) en Ronald Keijzer (Hogeschool iPabo)

In de werkgroep gingen opleiders na wat nieuw is aan de herijkte kennisbasis wiskunde voor de pabo en wat dat betekent voor het opleidingsonderwijs wiskunde aan de pabo. Daarbij kwam naar voren dat de herijkte kennisbasis niet om grote veranderingen vraagt. De auteurs van de herijkte kennisbasis bevestigen dit. Ze zien de grootste veranderingen in de opbouw en omvang van de herijkte kennisbasis, die beide samenhingen met de eisen die door de opdrachtgever 10 voor de leraar werden gesteld. De aanwezigen wensten nog wel wat zekerheid over het niveau van het formeel rekenen dat de studenten bij de kennisbasistoets moeten laten zien. Ook ging de discussie over de in de kennisbasis beschreven didactiek en dat die wel afwijkt van de praktijk in een deel van de scholen waar de studenten stage lopen. Tot slot kwam naar voren dat de nieuwe bekwaamheidseisen voor de leraar basisonderwijs waarschijnlijk meer inpact heeft op het programma dan de herijkte kennisbasis.

• 10voordeleraar.nl/
• po-raad nieuwe-bekwaamheidseisen-onderwijspersoneel

Door: Hilbrand Teeninga (NHL)

Een manier om de kwaliteit van onze leraren opleidingen te borgen is bijeenkomsten te organiseren om op een constructieve manier te kijken naar elkaars curricula, de vormgeving van het onderwijs en de kwaliteit en niveau van de evaluatie (b.v. toetsing).

Er is al een meerjarenplan opgesteld waarbij voor de peer review in eerste instantie wordt uitgaan van het vak, dus de wiskunde. Het is de bedoeling om elk jaar twee bijeenkomsten te organiseren, waarbij uiteindelijk alle onderwerpen uit de kennisbasis aan bod zijn gekomen.

Op de ECENT/ELWIeR conferentie komen we voor de eerste keer bij elkaar.

Het plan is om in twee groepen een onderwerp uit de kennisbasis wiskunde te bespreken.

Groep A bestaat uit vertegenwoordigers van de NHL, Windesheim, HU, HvA en Driestar en groep B wordt bemenst door HR, FLOT, HAN, FLOS.

Groep A behandelt uit de kennisbasis item 2.1 (Algebraïsche Vaardigheden) en groep B item 3.1 (Functiebegrip).

Door: Hilbrand Teeninga (NHL)

Een manier om de kwaliteit van onze leraren opleidingen te borgen is bijeenkomsten te organiseren om op een constructieve manier te kijken naar elkaars curricula, de vormgeving van het onderwijs en de kwaliteit en niveau van de evaluatie (b.v. toetsing).

Er is al een meerjarenplan opgesteld waarbij voor de peer review in eerste instantie wordt uitgaan van het vak, dus de wiskunde. Het is de bedoeling om elk jaar twee bijeenkomsten te organiseren, waarbij uiteindelijk alle onderwerpen uit de kennisbasis aan bod zijn gekomen.

Op de ECENT/ELWIeR conferentie komen we voor de eerste keer bij elkaar.

Het plan is om in twee groepen een onderwerp uit de kennisbasis wiskunde te bespreken.

Groep A bestaat uit vertegenwoordigers van de NHL, Windesheim, HU, HvA en Driestar en groep B wordt bemenst door HR, FLOT, HAN, FLOS.

Groep A behandelt uit de kennisbasis item 2.1 (Algebraïsche Vaardigheden) en groep B item 3.1 (Functiebegrip).

Door: Hugo Bronkhorst (RUG/Harens Lyceum) en Gerrit Roorda (RUG/NHL)

Abstract

Studenten in de lerarenopleiding zullen op enig moment in aanraking komen met het nieuwe domein ‘logisch redeneren’ bij wiskunde C. Hoe onderwijs je dat eigenlijk aan leerlingen uit het Cultuur- en Maatschappijprofiel? In deze workshop zullen verschillende voorbeelden de revue passeren. De nadruk zal liggen op het verbinden van formele notaties en visualisaties met het redeneren uit de dagelijkse praktijk. Complexe argumenten kunnen zo inzichtelijk gemaakt worden. We zullen ook aandacht hebben voor belangrijke leskenmerken: het bewust aanzetten tot samenwerken, het verwoorden van denkprocessen en redeneringen en het geven van formatieve feedback. Het doel van de workshop is om als lerarenopleider handvatten te krijgen het onderwerp logisch redeneren bij wiskunde C met de studenten te bespreken.

Verslag

Deelnemers aan deze werkgroep hadden diverse achtergronden en interesses onder andere op het gebied van (vak)taal, scheikunde, filosofie, leerplanontwikkeling, redeneren in de vakken. De inleiders maakten duidelijk dat het in wiskunde C vooral gaat om het verifiëren en analyseren van de correctheid en conclusies van redeneringen zoals gebruikt in het maatschappelijk debat (eindterm 5). De deelnemers werden op de proef gesteld met een lastig probleem. Het was interessant de verschillende aanpakken te zien: wiskundigen gebruikten vooral logische symbolen en niet-wiskundigen bleken ‘plaatjes’ te maken. In de discussie ging het o.a om de vraag of je wel of niet aandacht moet besteden aan de inhoudelijke geldigheid (semantische!) van de uitspraken: zijn die helder en mag je ze ‘platslaan’ in symbolen om er een wiskundig (logisch) model van te maken?

Aan de hand van een tweede voorbeeld (een krantenartikel) bespraken de deelnemers hoe je als docent logisch redeneren op een aansprekende manier de klas in kunt brengen. Uitgangspunten daarbij zijn het gebruik van gevarieerde contexten en veel aandacht voor discussie en interactie. Dat deze aanpak goed viel bij leerlingen bleek uit uitspraken als: “doordat we veel mochten praten waren de lessen erg leuk en tegelijkertijd waren we toch serieus bezig.” Voor studenten van de lerarenopleiding is het van belang het verschil tussen logisch redeneren in wiskunde C en de formele logica duidelijk te maken. Kennis van formele logica zit de studenten soms in de weg. Een belangrijke aanbeveling was om als wiskunde C docent samen te werken met een docent Nederlands.

Door: Hanneke Maasland (Hogeschool Rotterdam)

Als inleiding op de werkgroep werd besproken welke gebeurtenissen in het verleden invloed hebben gehad op hoe we nu zijn, zoals de Big Bang, ontstaan van het schrift en het uitvinden van internet. Vervolgens werd er uitgelegd dat Big History niet hetzelfde is als geschiedenis. Big History is meer het moderne scheppingsverhaal. Hierbij worden de nieuwste wetenschappelijke inzichten toegepast op een verhaal van alles wat er op de planeet gebeurd is en wat voor een gevolgen dit heeft gehad. Echter, dit verhaal staat nooit vast omdat het door de ontwikkelingen van nu, continu veranderd.

Het doel van Big History, volgens David Christian, is om meer betekenis te geven aan kennis door verbanden te liggen. Hierbij is er meer grip op de complexe werkelijkheid en meer inzicht in het pad wat is afgelegd. Het belang van het geven van Big History op het voortgezet onderwijs werd hierdoor ook duidelijk, het leren verbanden zien. Het sluit goed aan bij de nieuwste wetenschappelijke kennis en bereid een leerling goed voor op een wetenschappelijk studie. Wat tot nu toe is gebleken is dat leerlingen het vooral erg interessant en leuk vinden.

Big History zou ingepast kunnen worden op het voortgezet onderwijs op verschillende manieren.  In praktijk wordt het al gegeven als extra uur of in een project week. Hiervoor bestaat al lesmateriaal. Het sluit ook goed aan op vakoverstijgend onderwijs.

Door: Elise Quant en Nienke Nieveen (ESoE, TU Eindhoven)

Binnen de lerarenopleiding van de TU Eindhoven worden docenten opgeleid die in staat zijn interdisciplinair bèta-onderwijs te ontwerpen, te verzorgen en die hun ontwerpkeuzes kunnen onderbouwen. Dit gebeurt binnen het vak Bètadidactisch ontwerpen dat twee delen bevat: een theoriedeel en een projectdeel waarbinnen studentgroepen voor scholen interdisciplinaire projecten/modules ontwikkelen en uitvoeren. Met ingang van vorig collegejaar is het theoriedeel herontworpen met het uitwerken van Enriched Skeleton Mindmaps (Marée, 2013) als kernactiviteit. Doel ervan was tweeledig: diep leren en zelfsturing versterken en de transfer van theoriedeel naar projectdeel vergroten.
In deze workshop laten we zien hoe het vak is opgezet en wat de ervaringen zijn met deze nieuwe opzet. Deelnemers kunnen kennismaken met de ESCOM-methode en we zullen ontwerpproducten van studenten laten zien.
We eindigen met een discussie over hoe je docenten kunt voorbereiden op een rol als ontwerper van interdisciplinair bèta-onderwijs.

Maakkunde
Nemo ontwikkelt Maakkunde, een W&T methode voor onderzoekend- en ontwerpend leren in het basisonderwijs. Werk samen met NEMO om W&T duurzaam in te bedden in de scholen. Het is als pabo mogelijk Maakkunde op te nemen in het eigen educatieve aanbod, als nascholingsprogramma en/of binnen het curriculum. Maakkunde is W&T ervaren door het zelf te doen. Vanuit een probleem werken aan een oplossing, met diverse contexten, zoals stofzuigers, lanceerinstallaties, muziekinstrumenten en irrigatiesystemen. De leerlingen maken het zelf en experimenteren met toegankelijke materialen. Geschikt voor groep 1 tot en met 8.

Nemo verzorgt deze trainingen nu enige jaren, en heeft er goede ervaringen mee, maar het blijkt nog lastig veel scholen te bereiken, zeker nu de onzekerheid over de positie van wetenschap en technologie weer toeneemt. De zaal reageert en geeft tips.

Natuurwetenschap.nu

Op 8 maart is het ontwikkelteam Mens en Natuur van curriculum.nu van start gegaan. Deze teams denken na over de vraag: “Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die hun steentje bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?” Om deze vraag te kunnen beantwoorden wordt er nagedacht over allerlei zaken. Wat vinden we belangrijk aan het curriculum? En hoe houden we ruimte voor scholen om zelf het programma in te vullen, aansluitend op hun visie, leerlingen en omgeving? In het ontwikkelteam zijn docenten vertegenwoordigd van zowel po en vo, van vmbo basis als gymnasium en van verschillende natuurwetenschappelijke disciplines inclusief aardrijkskunde en techniek. De eerste ontwikkelsessie stond in het teken van een visie op het leergebied.

Een idee – w.b. het po – zou wel kunnen zijn – bij de vervolgstappen van het ontwikkelteam – om enkele voorbeelden uit te werken die ook in de andere ontwikkelteams gebruikt worden. Door deze werkwijze lukt het wellicht om bijvoorbeeld bij rekenen/wiskunde ook aandacht te krijgen voor onderzoekend en ontwerpend leren en omzeil je het probleem dat in het basisonderwijs vaak te weinig ruimte wordt gecreëerd.

Door: Gerald van Dijk

Zaal: 1.28

Door: Bas Oprins (HR), Karen de Moor (Museum Boijmans Van Beuningen) en  Ronald Keijzer (Hogeschool iPabo)

Meetkunst combineert meetkunde, kunst en creativiteit. We laten zien hoe we voor deze unieke combinatie nascholing ontwikkelden.

Tijdens deze werkgroep geven de presentatoren een inkijkje in de ontwikkeling van nascholing op de grens van beeldende kunst en rekenen-wiskunde. Deze nascholing werd onder meer ontwikkeld in het verlengde van het Boijmans Taal- en Rekenprogramma en ideeën uit de Grote Rekendag van 2015. De reden voor het museum om zich op rekenen-wiskunde te richten was het beleid van de gemeente Rotterdam dat scholen vroeg de opbrengsten voor taal en rekenen-wiskunde te verhogen.
Inhoudelijk gaat het in de nascholing om het tegelijkertijd bespreken en doordenken van drie pijlers in de vakintegratie: kunstzinnige oriëntatie, rekenen-wiskunde en creativiteit. Dat konden deelnemers aan den lijve ondervinden in een opdracht om een meetkunstles bij een favoriet kunstwerk te bedenken. In de bedachte lessen ging het om perspectiefwisseling bij het doordenken van een schilderij, het in 3D weergeven van een schilderij en het redeneren aan de hand van een ruimtelijk kunstwerk.

• collectie.boijmans.nl
• meetkunst.sites.uu.nl

Door: Loek Spitz (UvA/HvA)

Zaal: 1.32

In deze bijeenkomst zal ik vertellen over een klein onderzoek met studenten van de Universitaire Pabo waarbij ik heb geprobeerd door middel van een videoclub de studenten te leren het reken-wiskundig denken van de leerlingen boven tafel te krijgen om daar vervolgens ook op in te kunnen spelen.

Door: Els Franken (Hogeschool Windesheim) en Lambrecht Spijkerboer (Hogeschool NCOI)

De werkgroep begon met het interactief bespreken van het verschillen in leren en leeropbrengsten. Er is oppervlakkig leren waarin er veel gereproduceerd wordt. Daarbij is er een minimale verbintenis aan de taak; dit moet je weten, dit moet je leren. Daarnaast is er diepgaand leren waarin er meer focus is op de relatie tussen verschillende aspecten van de inhoud; dit moet je (ermee) kunnen.

Vervolgens werd OBIT besproken: Onthouden, Begrijpen, Integreren en Toepassen. De eerste twee (OB) horen bij reproductie, de laatste twee (IT) horen bij inzicht. Het verschil is kennis hebben of kennis gebruiken. Hierbij werd toegelicht dat het één niet beter is dan het ander, maar dat het gaat om het bewustzijn van verschillende manieren.

Om hier zelf mee aan de slag te gaan werd er gevraagd om zelf te kijken naar een toets en te beoordelen hoeveel O, B, I of T vragen erin zitten. Er werd gebruik gemaakt van een soortgelijk formulier als op figuur 1 te zien is. Hierbij is een bepaalde verhouding niet fout, maar moet er de vraag gesteld worden: wil ik dit?

Figuur 1: Toets analyse formulier

De workshop werd afgesloten over OBIT in didactieklessen. Vragen als: ‘Hoe geef je les over…?’ en ‘Welke vragen stel je bij…?’ zijn hierbij belangrijk. Bij reproductie gaat de didactische benadering over regels onderwijzen, leren door veel opgaven te maken en vervolgens de reflectie te geven: ‘Heb je je aan de juiste regels gehouden bij deze opgaven?’. Bij inzicht gaat het meer over vak concepten onderwijzen en zelf denken ontwikkelen waarbij de reflectie is: ‘Waar gaat het dus eigenlijk om?’.

Door: Fred Janssen (ICLON, Universiteit Leiden) en Hanna Westbroek (Lerarenacademie, Vrije Universiteit Amsterdam)

Deze werkgroep komt te vervallen!

Geïnteresseerden kunnen via onderstaande link een boek over de thematiek van de afgelaste werkgroep gratis downloaden:

https://www.universiteitleiden.nl/onderzoek/onderzoeksoutput/iclon/wat-is-echt-de-moeite-waard-om-te-onderwijzen

We leren leerlingen wel scheikunde, biologie, natuurkunde en wiskunde, maar leren we ze ook scheikundig, biologisch, natuurkundig en wiskundig denken? Elk vak kent zijn eigen manieren van denken en werken die wij in de vorm van perspectieven hebben uitgewerkt. In deze workshop maak je kennis met deze perspectieven voor de verschillende vakken met  bijbehorende gebruiksmogelijkheden. Deze perspectieven zijn niet alleen onmisbaar denkgereedschap voor leerlingen om te leren binnen het vak. De perspectieven organiseren en integreren ook kennis en vaardigheden binnen een vak en liggen ten grondslag aan doorlopende leerlijnen. Bovendien stimuleren ze interdisciplinair werken zonder de vakidentiteit te verliezen.

Door: Ad Mooldijk, Hans Poorthuis en Koos Kortland

Zaal: 1.34

Het in april 2017 verschenen Handboek natuurkundedidactiek is bedoeld voor gebruik bij het onderdeel vakdidactiek in de eerste- en tweedegraads lerarenopleiding als kennisbasis voor (aanstaande) natuurkundeleraren. Via de website www.natuurkundedidactiek.nl is een verdere verbreding, verdieping en onderbouwing mogelijk door het raadplegen van lesmaterialen, websites en bronnen. Diezelfde website geeft ook ondersteuning voor lerarenopleiders in de vorm van mogelijke en naar eigen inzicht aanpasbare cursusactiviteiten.
In de werkgroep staat het gebruik van het handboek en de bijbehorende website centraal. Enkele lerarenopleiders zullen in een korte presentatie laten zien hoe ze in hun cursuspraktijk met het handboek werken en hoe hun studenten dat waarderen, gevolgd door een gedachtewisseling over de verschillende manieren waarop het handboek kan worden ingezet en over de behoefte aan aanvullingen (in eerste instantie via de handboekwebsite). Hiermee heeft de werkgroep het karakter van een gebruikersbijeenkomst. Het is daarom handig als de werkgroepdeelnemers hun exemplaar van het handboek meenemen.

Door: Talitha Visser (ELAN, Universiteit Twente/CSG Het Noordik) en Leontine de Graaf (CSG Het Noordik)

Zaal: 1.28

Tijdens deze zeer interessant en interactieve workshop hebben wij meerdere kansen gekregen om het belang van taal in de bètavakken te ervaren. Ook hebben we kennis gemaakt met drie lessen in een reeks waarin leerlingen gericht werken aan vaardigheden om goed te formuleren bij het beantwoorden van toetsvragen. In de eerste les leren de leerlingen vragen te analyseren, bijvoorbeeld door doewoorden (zoals: beredeneer, leg uit, beschrijf) en sleutelwoorden (i.e. vakbegrippen) te identificeren. In de tweede les hebben we een spel gedaan waarbij leerlingen in groepen tegen elkaar strijden om de betekenis van sleutelwoorden uit te leggen en daardoor zoveel mogelijk snoepjes te bewaren. In de derde les hebben we ervaren hoe leerlingen oefenen met het analyseren van vragen, met redeneren en met het formuleren van antwoorden op toetsvragen. Tijdens deze laatste les werd goformative.com gebruikt. Meer informatie over deze lessenreeks is beschikbaar op  https://vimeo.com/261306073. De lessenreeks wordt ook beschreven in drie opeenvolgende nummers van NVOX (de eerste les- vragen analyseren – is in mei 2018 verschenen).

Door: Anna Hotze (Hogeschool iPabo)

Zaal: 2.38

Er zijn diverse initiatieven om Wetenschap en technologie (W&T) in het basisonderwijs te bevorderen met wisselend resultaat. Er zijn scholen enthousiast met W&T aan de slag gegaan, maar er zijn ook scholen waar dit nog in de kinderschoenen staat. Een veelgenoemde reden is tijdgebrek. Daarnaast vinden leerkrachten het veelal niet eenvoudig om W&T, vaak onlosmakelijk verbonden met onderzoekend en ontwerpend leren, goed vorm te geven. Onderzoekend leren is een didactiek die veel van de leerkracht vraagt. Veel gehoorde vragen zijn hoe je de leerlingen goed kunt begeleiden zodat zij echt tot leren komen en hoe je de leeropbrengsten kunt volgen. In deze workshop wordt vanuit literatuur en praktijkvoorbeelden gekeken hoe W&T en onderzoekend leren wel effectief ingezet kunnen worden en wat wij leerlingen nu willen meegeven qua houding, kennis en vaardigheden ter voorbereiding op het voortgezet onderwijs. Hierover gaan we met elkaar in gesprek.

In de werkgroep was het vooral interessant de ervaringen te horen vanuit andere pabo’s en hoe deze een en ander inrichten, en ook wat de opleiders in het voortgezet onderwijs hier mee doen. Het gaat er dan vooral om precies te zijn in wat je onder ‘onderzoekende houding’ verstaat, wat hoort onder ‘leren onderzoeken’ e.d.

Er zijn diverse initiatieven om Wetenschap en technologie (W&T) in het basisonderwijs te bevorderen met wisselend resultaat. Er zijn scholen enthousiast met W&T aan de slag gegaan, maar er zijn ook scholen waar dit nog in de kinderschoenen staat.

Dilemma’s in het po
<ul

• alles met onderzoekend leren?
• onderzoekend leren versus opzoekend leren
• w&t en 21e-eeuwse vaardigheden
• mate van sturing bij onderzoekend leren
• onderzoekend leren en stappen van onderzoekscyclus
• begeleiding bij onderzoekend leren essentieel, dialoog, vragen stellen
• volgen leeropbrengsten

Een interessant voorbeeld kwam van: Smithenry Teaching Inquiry-Based Chemistry – Creating Scientific-Led Scientific Communities

• OOL in 7 stappen

Door: Fer Coenders

Zaal: 1.30

Overleg over relevante zaken rond vakdidactiek scheikunde en het opleiden van 1^e en 2^e graads docenten

Alle vakdidactici scheikunde van de 2e en 1e graads lerarenopleidingen komen twee keer per jaar bij elkaar om van gedachte te wisselen over zaken die voor ons allen relevant en interessant zijn. Op Woudschoten Chemie en tijdens ECENT. De specifieke agenda voor deze bijeenkomst moet nog gemaakt worden maar in ieder geval komt open online vakdidactiek met de module op https://maken.wikiwijs.nl/94812/Macro_meso_micro aan de orde. Mocht je zelf agendapunten hebben dan kun je die ook indienen.

Door: Gerrit Roorda (RUG)

Zaal: 1.47

Alle vakdidactici wiskunde van de 1e graads lerarenopleidingen komen we ca twee keer per jaar bij elkaar om van gedachte te wisselen over zaken die voor ons allen relevant en interessant zijn.

De specifieke agenda voor deze bijeenkomst moet nog gemaakt worden. Een agendapunt is: uitwisseling van beoordelingen van vakdidactische opdrachten in de ULO/HBO-master lerarenopleiding wiskunde.

Mocht je zelf aanvullende agendapunten hebben dan kun je die indienen voor 1 mei bij Gerrit Roorda.

Door: Marjolein Kool (Pabo Instituut Theo Thijssen van de Hogeschool Utrecht) en Ronald Keijzer (Hogeschool iPabo, Amsterdam)

Pabostudenten die willen slagen voor de landelijke kennisbasistoets rekenen-wiskunde moeten onder andere hun reken-wiskundekennis in kunnen zetten in nieuwe probleemsituaties. Dat is lastig. Hoe kunnen ze dat ontwikkelen? Allerlei non-routine rekenopgaven maken is een goed begin, maar komt het daarbij vervolgens tot reflectie en mathematiseren? Hoe zijn studenten daar toe te bewegen tijdens zelfstudie? In deze bijeenkomst willen we onderzoeksresultaten delen en nieuwe plannen ter discussie stellen.

TORPEDO wordt een online leeromgeving voor pabostudenten om hen te ondersteunen bij het oplossen van non-routine opgaven. Het leren van deze opgaven betekent dat studenten moeten reflecteren op de aanpak. Een vooronderzoek leerde dat studenten dat nauwelijks doen. In de nieuw te bouwen omgeving, die de komende maanden wordt gebouwd, worden studenten verschillende manieren gestimuleerd om wel te reflecteren.

EAPRIL proceedings bijdrage

Door: Suzanne Sjoers (SLO) 

Deze werkgroep komt te vervallen!

Door: José Faarts (Fontys) en Job Rauch (Hogeschool Rotterdam)

De SLW (Samenwerkingsgroep Lerarenopleiding Wiskunde 2e graads) schrijft boeken voor alle wiskunde-lerarenopleidingen in Nederland en in deze workshop geven wij een beeld van hoe deze boeken worden gebruikt tijdens de vakdidactieklessen bij Fontys Hogescholen en Hogeschool Rotterdam.
In Rotterdam & Sittard vormen de boeken de rode draad van de vakdidactieklessen en toch is er verschil in de intensiviteit waarin van de verschillende boeken gebruikt worden tijdens de lessen.
Tijdens de, met actieve werkvormen gevulde, presentatie nemen we jullie mee in deze brede vakdidactische wereld. Job gebruikt hiervoor de boeken: “het leren van wiskunde” & ” Voorbereiden en ontwikkelen van wiskundeonderwijs” en José de boeken “Rekenen voor de lerarenopleiding” & “Algebra voor leerlingen van 12-16 jarigen”.

Door: Marco ten Hoff (docent wiskunde Piter Jelles) en Ria Brandt (SLO)

Op 8 maart zijn de ontwikkelteams van Curriculum.nu van start gegaan. Deze teams, bestaande uit leraren po en vo, denken na over de vraag wat leerlingen moeten kennen en kunnen, als voorbereiding op de komende actualisering van kerndoelen en eindtermen. Daarbij is nadrukkelijk aandacht voor samenhang, het versterken van de doorlopende lijn van po naar vo, en het terugdringen van de overladenheid van het curriculum. Als eerste zijn de ontwikkelteams van start gegaan met het formuleren van een visie op hun eigen leergebied.
In deze werkgroep vertelde Marco ten Hoff hoe een en ander gegaan is tot nu toe, de overwegingen en dilemma’s. Hij geeft een toelichting op het visie-document (uit de eerste ronde). We discussiëren vooral wat langer over hoe je de ‘reductie’ naar 70% moet realiseren (het deel dat scholen zelf zouden moeten gaan invullen -> geef daar ook weer goede voorbeelden van aan de scholen, maar timmer niet dicht). En we discussiëren even over de rol van ICT. Natuurlijk is het fijn dat de technologie ons in het leren ondersteunt, maar blijf wel zoeken naar die benadering waarbij het leren betekenisvol blijft en de leerling daadwerkelijk zelf de tools op de juiste momenten weet in te zetten.

https://curriculum.nu/ 

Door: Jeroen Sijbers (SLO), Gerald van Dijk (Hogeschool Utrecht) en Marc de Vries (TU Delft)

Er zijn veel mogelijkheden om techniek een herkenbare plaats te geven tijdens interdisciplinaire leeractiviteiten in het primair en voortgezet onderwijs. Technische doelen en inhouden blijven binnen een vakoverstijgend (deel van een) curriculum echter vaak onderbelicht, of worden niet als zijnde ‘technisch’ benoemd. Tijdens deze werkgroep maakt u kennis met een manier om techniek een duidelijke plaats te geven binnen de leergebieden. Er wordt daarbij uitgegaan van technische doelen en inhouden die belangrijk zijn als onderdeel van technologische geletterdheid en die zicht kunnen geven op techniek binnen beroepen. De werkgroep wordt verzorgd door leden van de ‘verkenningscommissie techniek’. Deze commissie heeft in opdracht van de tweede kamer en curriculum.nu beschreven hoe techniek een duidelijke plaats kan krijgen in het curriculum en hoe toegewerkt kan worden naar doorlopende leerlijnen. De vorm van de werkgroep is interactief en er zal gelegenheid zijn om de toepasbaarheid van de inzichten binnen uw onderwijspraktijk te bespreken.

Door: Henk Pol en Fer Coenders (ELAN, Universiteit Twente) 

Binnen GO-Lab kan iedereen een simulatie of digitale lab inbedden in een onderzoeksleeromgeving. Hoe dit moet en wat de voordelen zijn komen aan de orde. Zie http://www.golabz.eu

Bij practica proberen we leerlingen te ondersteunen bij het leggen van verbanden tussen het domein van de waarneembare verschijnselen en het domein van de begrippen en theorieën. Daarvoor zijn twee elementen noodzakelijk: uitvoeren van handelingen en nadenken over die handelingen en de resultaten ervan. Vooral dat nadenken blijkt voor leerlingen lastig. Hierbij moeten ze uitgedaagd, gestimuleerd en ondersteund worden.
Bij practica onderscheiden we enkele grotere categorieën leerdoelen: kennis en begrip van natuurwetenschap, onderzoeks- of ontwerpvaardigheden en praktische vaardigheden. Ook met behulp van digitale practica kunnen leerlingen aan de eerste twee categorieën leerdoelen werken. Misschien gaat het zelfs beter omdat ze minder tijd hoeven te besteden aan apparatuur klaar zetten en opruimen.
Binnen Go-Lab (http://www.golabz.eu) kunnen digitale labs en simulaties (ook PhET simulaties) worden ingebouwd in leeromgevingen waardoor het nadenken wordt gestimuleerd. Zie bijvoorbeeld een lab rond zoutvorming http://www.golabz.eu/lab/bond.
Na een korte inleiding gaan deelnemers zelf enkele labs bekijken in Go-Lab. Vervolgens bekijken we de scenario’s om een leeromgeving te bouwen en bestuderen we een aantal apps die in zo’n leeromgeving ingebouwd kunnen worden (concept map, formule editor waarmee ook reactievergelijkingen door leerlingen gemaakt kunnen worden, reflectie tool, quiz tool enz). Tot slot gaan de deelnemers in tweetallen een eigen leeromgeving rond een zelf gekozen lab ontwerpen en bouwen.
Wellicht kunnen je leerlingen de week na de conferentie al van deze leeromgeving gebruik maken!

Door: Ad Mooldijk (Freudenthal Instituut, UU), Peter Duifhuis (Hogeschool Utrecht) en Suzanne Calabretta (Fontys Lerarenopleiding Tilburg)

In het kader van het project ‘Open Online Bèta Didaktiek’ hebben Ad Mooldijk van de Universiteit Utrecht (Freudenthal Instituut), Peter Duifhuis van de Hogeschool Utrecht en Suzanne Calabretta van de Fontys Lerarenopleiding Tilburg, een online lesarrangement rond de fysische concepten warmte en temperatuur gemaakt. Het arrangement kan op een lerarenopleiding worden ingezet bij bijvoorbeeld vakdidactiek in het kader van blended learning.

Het werk is gepubliceerd onder onderstaande link:

https://maken.wikiwijs.nl/86083/Warmte

Aanleiding voor het ontwikkelen van open online lesmateriaal gekoppeld aan blended learning arrangementen is het flexibel opleiden van docenten.
Door studenten zich thuis te laten voorbereiden kan tijdens de contacturen aandacht worden besteed aan verwerking en toepassing van de geleerde stof. Online lesmateriaal biedt tevens de mogelijkheid tot differentiëren.
Tijdens deze workshop gaan we in op de manier waarop het materiaal tot stand is gekomen, wat de valkuilen waren en hoe het materiaal kan worden ingezet.

Door: Alice Veldkamp, (Freudenthal instituut, Universiteit Utrecht) 
Lots Isarin en Sophia Scheper (studenten Science communication and education)

Ook zo moe van alle digitale onderwijs innovaties? Of geen tijd om bij het bij te houden?

Door middel van een nieuwe onderwijshype: de Escape Room, geven we zicht op enkele nieuwe onderwijstools die science docenten in het voortgezet onderwijs kunnen gebruiken. Daarnaast kan de Escape Room ook in uw opleiding gebruikt worden, om studenten in korte tijd doelgericht aan het werk te zetten met verschillende educatieve tools.

PS. Uiteraard bent u ook welkom, als u om andere redenen geïnteresseerd bent in innovaties of Escape Rooms.