Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Samenwerking vakdidactiek rekenen-wiskunde (en achterliggende doelen), nieuwe initiatieven

Samenwerking vakdidactiek rekenen-wiskunde
(en achterliggende doelen)

Donderdag 20 januari 2022, 11:00-12:00

Online (in de tijd die vrijgevallen is omdat de Panama Conferentie is verschoven)

Op deze 20 januari 2022 kwamen we (online) bij elkaar met ongeveer 20 direct betrokkenen (vakdidactici, opleiders en onderzoekers rekenen-wiskunde) om uit te wisselen over actuele ontwikkelingen, vooral NPO (en de invulling van ‘evidence-based’ werken) en kabinetsbeleid (en de invulling van het begrip basisvaardigheden r/w). In beide gevallen kunnen wij een stevige bijdrage leveren hoe die ontwikkelingen zouden moeten uitpakken voor onderzoek, opleiding en ontwikkeling w.b. vakdidactiek rekenen-wiskunde/gecijferdheid, inclusief heldere verbindingen met andere begrippen zoals onderzoekend leren, ‘socio-scientific issues’ e.d.

Het doel van deze bijeenkomst is om ‘nieuwe initiatieven’ aan elkaar duidelijk maken, opdat we een vruchtbare samenwerking hebben.

Nog iets meer achtergrond bij deze ontmoeting

We kunnen ‘onszelf’ (vakdidactici rekenen-wiskunde) nog iets meer een dienst bewijzen door onze samenwerking (die al goed is) nog verder te versterken. We hebben veel en sterke achterban, denk aan Panama/WvM/NVORWO/NVvW/ELWIeR/onderzoeksinstellingen/SLO e.d. We hebben know-how w.b. po, vo, mbo en ve (en dit alles in combinatie met de lerarenopleidingen). Misschien moeten we iets ‘zichtbaarder’ zijn, de tijdgeest leert dat de camera/microfoon/sociale-media soms behoorlijk momentum kunnen krijgen, en dat kan ten koste gaan van een goed inhoudelijk debat. We delen in dit uur enkele ‘nieuwe initiatieven’.

Drie initiatieven nader in de schijnwerpers

Initiatief 1 – Wiskunde voor Morgen (WvM) en ‘dossiervorming’. WvM ziet graag dat er systematische en heldere toelichting op kernbegrippen uit de vakdidactiek rekenen-wiskunde beschikbaar is.

Koeno Gravemeijer begint zijn toelichting met een verwijzing naar een eerder artikel in Didactief over directe instructie (Ros, 2021).
Wat hij miste in dat artikel was het besef dat goed reken-wiskundeonderwijs niet past in het gangbare beeld van hoe goed onderwijs eruit ziet. Dat heeft volgens hem te maken met onbekendheid met de internationale vakdidactische literatuur. Overleg met de redactie van Didactief leidde tot deze tot deze ‘blog’ op Didactief online van zijn hand (die nog zal worden aangevuld in de vorm van een artikel), om duidelijk te maken hoe belangrijk het is om achterliggend onderzoek te betrekken bij onderwijskeuzes.
In het verlengde van deze ervaring kwam (binnen de kaders van WvM) het idee op om rondom bepaalde begrippen/thema’s heldere ‘dossiers’ te bouwen die gebruikt/aangehaald kunnen worden in standpuntbepaling en toelichting, richting onderzoekers en andere betrokkenen. Koeno noemt voorbeelden van concepten (bijv. Sfard en wiskundige objecten; Bereiter en de leerparadox) die met nadere toelichting van de groep WvM opnieuw hun betekenis zouden kunnen hebben in hedendaagse standpuntbepalingen. Misschien zouden die toelichtingen (in de vorm van een blog, artikel, …) ten eerste geschreven moeten worden voor de ‘groep van experts’ (onderzoekers, opiniemakers). Concreet zou dit kunnen leiden tot berichten/blogs op ELWIeR (eens in de zes weken?) waarin deze begrippen uit de vakdidactiek rekenen/wiskunde voorzien worden van een goede toelichting en bijbehorende verwijzingen (nationaal en internationaal). De groep van WvM zal verder werken aan een concrete vorm van dit initiatief.

Verwijzingen

  • Bereiter, C. (1985). Toward a solution of the learning paradox. Review of educational research, 55(2), 201-226.
  • Ros, B. (2021). Strijd over directe instructie. Didactief, 8(2021).
  • Sfard, A. (1991). On the dual nature of mathematical conceptions: Reflections on processes and objects as different sides of the same coin. Educational Studies in Mathematics, 22(1), 1-36.
Initiatief 2 – SLO Nadere reflectie op ‘basisvaardigheden’ rekenen/wiskunde is nodig. Neem nu “Jezelf kunnen redden in de hedendaagse maatschappij” als kernvaardigheid. SLO actualiseert graag in dit licht de doelen/bedoelingen van het reken-wiskunde-onderwijs.

Suzanne Sjoers (SLO) vertelt over een recente vraag vanuit OCW over het ‘versterken’ van basisvaardigheden, waarbij men een dergelijke versterking ook graag terugziet in de actuele aanpassingen van eindtermen en (evt.) kerndoelen. De achterliggende gedachte is dat de maatschappij vraagt om duidelijke uitspraken over basisvaardigheden (zie ook het regeerakkoord), met natuurlijk de implementatievraag: wat werkt wel en wat niet?
De SLO heeft deze vraag opgepikt voor verdere uitwerking in 2022, en wil graag eerst meer helderheid over wat precies wordt verstaan onder ‘basisvaardigheden’. Er moet een vertaling gevonden worden vanuit samenhangend curriculum in het funderend onderwijs. Daarnaast moeten basisvaardigheden zichtbaar gemaakt worden in het geheel van leerlijnen, referentieniveaus en kerndoelen.
Een statement zal zeker worden dat het bij rekenen-wiskunde in feite behoorlijk goed gaat met het onderwijs in Nederland. Dit zal onderbouwd worden met een factsheet. Maar ook als het in principe behoorlijk goed gaat zijn maatregelen nodig, de insteek is dan om van een ‘evidence-informed’ aanpak met voorstellen te komen.

Na deze toelichting over ‘basisvaardigheden en het funderend onderwijs’ voegen Kees Hoogland (HU) en Monica Wijers (UU) nog informatie toe wat betreft de ontwikkelingen in het (middelbaar) beroepsonderwijs en volwasseneneducatie. In het mbo zijn ‘nieuwe rekeneisen’ geformuleerd, en dat betekent ook een ‘herijking’ van wat basisvaardigheden zijn, en hoe deze aandacht zouden moet krijgen in de beroepskolom. Wat betreft volwasseneneducatie werd nog verwezen naar het kader dat PIAAC hier schetst, waar goede mogelijkheden in zitten om basisvaardigheden een heldere plek te geven, zie ook het werk van het expertisecentrum basisvaardigheden, en het internationale werk aan het Numeracy Framework.

SLO roept alle aanwezigen op intensief mee te kijken met de volgende stappen van deze ontwikkelingen, en het helpt ons als ‘bredere groep vakexperts’ om een goede relatie te blijven leggen tussen funderend onderwijs en andere onderwijssectoren.

Verwijzingen

  • Berben, H. (Ed.) (2020). Rekeneisen voor het middelbaar beroepsonderwijs. Den Haag: OCW.
Initiatief 3 – ELWIeR De Covid pandemie heeft ons geleerd dat we anders met onze werktijd om kunnen gaan, bijv. op het gebied van webinars. We willen graag gezamenlijke webinars door het jaar heen aanbieden, over vakdidactiek rekenen/wiskunde, goed te gebruiken binnen opleiding, curriculum-vernieuwing, e.d. We doen momenteel al ervaring op bij de ‘masterclasses’ van de NRCD.
Vincent Jonker licht toe dat een dergelijke cyclus van webinars een ondersteuning kan zijn voor vakexperts en anderen, thans ook in te zetten bij de op handen zijnde vakvernieuwingstrajecten (bovenbouw havo/vwo en vmbo).

We spreken af dat we in het voorjaar van 2022 de bestaande initiatieven (richting adviseurs, richting opleiders, richting onderzoekers) goed op elkaar zullen afstemmen.

Na deze drie inleidingen discussieren we over landelijke afstemming. We constateren dat we in de samenwerking rondom de didactiek van rekenen-wiskunde een fijnmazigheid kennen die rekening houdt met de diverse doelgroepen: adviseurs, onderzoekers, opleiders, rekencoordinatoren, leerkrachten, etc. Het is ook belangrijk om deze fijnmazigheid te continueren, maar dit overleg is nuttig om elkaar doorkijkjes te geven over de samenhang, dus misschien is het goed dit type overleg te herhalen.

Verslag: Ronald Keijzer (iPabo) en Vincent Jonker (Universiteit Utrecht).

ELWIeR en Ecent als één STEM