Herijking kennisbasis pabo rekenen-wiskunde
| PO |
|
Herijking van de kennisbasis voor de pabo-opleiding
rekenen-wiskunde, 2025 |
Elke lerarenopleiding heeft binnen het programma 10voordeleraar (onderdeel van de Vereniging Hogescholen) een landelijke kennisbasis ontwikkeld. Daarin zijn de kennis en vaardigheden vastgelegd die een afgestudeerde student moet beheersen. Een kennisbasis legt een brede en gemeenschappelijke basis vast. In de uitwerking is ruimte voor de profilering van de verschillende hogescholen. Deze kennisbases vragen periodiek om herziening en daarmee landelijke afstemming.
Lees de term “rekenen en wiskunde” als “wiskunde” en vv.
1. Kenmerken van het leergebied rekenen en wiskunde leraar basisonderwijs
Gebruiken en begrijpen van rekenen en wiskunde is belangrijk voor het functioneren in de samenleving, bij het uitoefenen van een beroep en voor het maken van keuzes in het persoonlijke leven. Alle leerlingen moeten de kans krijgen vlot en wendbaar te leren rekenen en zich te ontwikkelen tot gecijferde burgers en daarvoor moeten leraren basisonderwijs alle leerlingen voor rekenen en wiskunde een goede basis meegeven.
In de lerarenopleiding worden toekomstige leraren basisonderwijs professioneel gecijferd. Professionele gecijferdheid betekent dat leraren niet alleen zelf voldoende rekenvaardig zijn, maar ook dat zij diepgaande kennis van wiskundige vakinhoud en vakdidactiek hebben. Daardoor zijn zij in staat om deze kennis effectief toe te passen in hun onderwijspraktijk en kansen of problemen voor de ontwikkeling van wiskunde bij leerlingen te herkennen en aan te pakken. Tot slot gaat professioneel gecijferd zijn over het hebben van een positieve en constructieve attitude over het belang van wiskunde, ten aanzien van het vermogen van alle leerlingen om wiskunde te leren en een goed begrip van hoe leerlingen deze kennis het beste kunnen verwerven.
De domeinen vakinhoud, vakdidactiek en attitude vormen in samenhang de basis van het leergebied wiskunde. Het domein vakinhoud omvat de kennis van wiskundige concepten, structuren en denk- en werkwijzen. Het domein vakdidactiek richt zich op het leren en onderwijzen van wiskunde, inclusief de leer- en ontwikkelingslijnen. Tot slot omvat het domein attitude de overtuigingen over wiskunde, evenals de overtuigingen over het onderwijzen ervan.
2. Samenhang binnen het leergebied (interne samenhang)
Wiskunde vormt een samenhangend geheel van kennis, vaardigheden en inzichten. Tussen wiskundige concepten bestaan allerlei relaties. Leraren basisonderwijs herkennen en benutten deze relaties. Daarnaast koppelen zij wiskundige concepten en denk-/werkwijzen aan elkaar om de samenhang voor leerlingen duidelijk te maken. Kennis van doorgaande leerlijnen en vakdidactische modellen helpen de leraar basisonderwijs hierbij. Wiskundige denk- /werkwijzen toepassen op uiteenlopende concepten biedt leerlingen en toekomstig leraren basisonderwijs gelegenheid de vele gebruiksmogelijkheden van wiskunde te ervaren. Hierdoor ontwikkelen en versterken leerlingen en toekomstig leraren basisonderwijs hun wiskundig inzicht. Attitude, vakinhoud en vakdidactiek rekenen en wiskunde zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
De leraar basisonderwijs weet hoe de domeinen van de kerndoelen: wiskundige concepten, wiskundige denk- en werkwijzen en wiskunde en de wereld inhoudelijk met elkaar samenhangen en kent doorlopende leerlijnen daarvan. Hierdoor kunnen zij wiskunde betekenis geven voor leerlingen, oplossingsprocessen en niveauverhoging realiseren en het wiskundig denken en de attitude bij leerlingen bevorderen.
De vakdidactische vaardigheid van de leraar behelst manieren van leren en onderwijzen van rekenen en wiskunde aan leerlingen en doorlopende leer- en ontwikkelingslijnen daarvan. Het gaat hierbij om kennis van wiskundige attitude, wiskundige concepten, wiskundige denk-/werkwijzen, wiskunde in de wereld en dit in samenhang kunnen aanbieden.
De leraar basisonderwijs kan door deze attitude en vakinhoudelijke en –didactische kennis en vaardigheden reken-wiskundeonderwijs voorbereiden, uitvoeren zoals bedacht, waar nodig aanpassen en daarop reflecteren zodanig dat het aansluit bij de leerbehoeften van leerlingen in de klas (differentiatie).
3. Samenhang met andere leergebieden (externe samenhang)
Vakinhoudelijke en vakdidactische kennis ontwikkelen gebeurt in samenhang met de generieke kennisbasis, pedagogiek en algemene didactiek, om zo ingezet te worden door de leraar basisonderwijs. Hierbij kunnen enerzijds kennis, vaardigheden en authentieke contexten uit andere leergebieden bijdragen aan het leren en onderwijzen van rekenen en wiskunde, anderzijds kan wiskunde toegepast worden in allerlei andere leergebieden. Een goede wiskundebasis helpt om als leraar in andere leergebieden te onderwijzen. Leraren basisonderwijs expliciteren, en laten leerlingen ervaren, dat rekenprocedures en wiskundetaal bij verschillende leergebieden op dezelfde manier worden toegepast. Onderwijs in wiskunde draagt bij aan de ontwikkeling van burgerschap en het participeren in het maatschappelijk debat. Dit geldt onverkort ook voor de professionele ontwikkeling van de toekomstig leraar basisonderwijs. Hierbij moet de vakinhoudelijke en vakdidactische samenhang met ook de generieke kennisbasis, pedagogiek en algemene didactiek herkend en benut worden door de leraar basisonderwijs.
Studielast en contacttijd
De trend w.b. studielast en contacttijd voor rekenen-wiskunde in het pabo-curriculum is onlangs (2023) nog eens nagetrokken.
De ontwikkeling van de totale studielast rekenen-wiskunde (in ects) over de periode 2009-2023 (Keijzer, 2023)
Bijeenkomst 27 juni 2024
10voordeleraar en het Landelijk Overleg Lerarenopleiding Basisonderwijs (LOBO) organiseren op donderdag 27 juni van 16.00 tot 17.00 uur een online informatiebijeenkomst over de herijking van de kennisbases van de pabo. Daarbij zoomen we meer specifiek in op de kennisbases van Nederlands en rekenen en wiskunde.
Deze informatiebijeenkomst richt zich op een breed samengesteld publiek, met primair de pabo’s, het werkveld, leden van de kernteams Nederlands en rekenen en wiskunde en belangstellenden vanuit het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de Vereniging Hogescholen, MBO Raad en bonden.
Verwijzingen
- (2018). Kennisbases en profilering (PDF). Utrecht: 10 voor de leraar. In aansluiting op wat internationaal gebruikelijk is en met het oog op doorlopende leerlijnen wordt gesproken over de kennisbasis van ‘Wiskunde voor het basisonderwijs’.
- Gardebroek-van der Linde, J., Van Doornik-Beemer, H., Keijzer, R. and Van Bruggen, J. (2018). De kennisbasis rekenen-wiskunde en de kwaliteit van reken-wiskunde-instructie op de basisschool (PDF) Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 39(1), 65-76. Een onderzoek naar de kwaliteit van reken-wiskunde-instructie van derdejaars studenten van de lerarenopleiding basisonderwijs
- Keijzer, R. (2023). Studielast en contacttijd rekenen-wiskunde op de lerarenopleiding basisonderwijs (2009-2023) (PDF) Volgens Bartjens – ontwikkeling en onderzoek, 43(1), 41-48. Dit artikel geeft het achtste overzicht van de studielast en de contacttijd rekenen-wiskunde op de lerarenopleiding basisonderwijs.
- Van Zanten, M., Barth, F., Faarts, J., Van Gool, A. and Keijzer, R. (2009). Kennisbasis rekenen-wiskunde lerarenopleiding basisonderwijs (PDF). Den Haag / Utrecht: HBO raad / ELWIeR/Panama. In september 2008 werden kennisbases voor de vakken taal en rekenen-wiskunde ontwikkeld voor de lerarenopleidingen voor het primair onderwijs. ELWIeR werd aangezocht om de kennisbasis voor rekenen-wiskunde te ontwikkelen
