Science-onderwijs vanuit een perspectief op gender-, taal- en etnische verschillen
In opdracht van vtb-pro zijn 2 literatuurstudies uitgevoerd naar de noodzaak van professionalisering van leraren primair onderwijs in wetenschap en techniek vanuit een diversiteitsperspectief. De belangrijkste onderzoeksvraag voor deze studies was: Welke knelpunten en aanknopingspunten voor verbreding zijn op te maken uit de onderzoeksliteratuur aangaande de gender-, talige en etnische verschillen in wetenschap en techniekonderwijs op de basisschool?
Genderverschillen
Onderwijs in wetenschap en techniek met aandacht voor sekseverschillen
Het programma Verbreding Techniek in het Basisonderwijs-Professionalisering (zie www.vtbpro.nl) heeft als doel (toekomstige) leraren primair onderwijs te scholen binnen het domein wetenschap en techniek. Aandacht voor sekse is een belangrijk thema, opdat reeds bestaande verschillen daarin niet uitvergroot worden.
In dit artikel wordt verslag gedaan van de opbrengst van een literatuurstudie naar knelpunten en aanknopingspunten voor het professionaliseren van leraren primair onderwijs en scholen van kinderen in het primair onderwijs in bètawetenschappen, vanuit een genderperspectief. De geïnventariseerde literatuur is gecategoriseerd naar: cognitieve en prestatieverschillen, houdingsverschillen en onderzoek naar effecten van curriculumaanpassingen. Er blijken bij kinderen minimale sekseverschillen in prestaties, en helemaal niet in cognitieve vermogens als het gaat om bètavakken. Bij leraren zijn er wel sekseverschillen in natuurwetenschappelijke kennis. De bij kinderen en leraren bestaande sekseverschillen in houding worden verklaard door onderwijs dat meisjes vaker dan jongens uitsluit. Een opgelopen achterstand kan weggewerkt worden door onderwijs te verzorgen dat allen aanspreekt. Of de vaak kortdurende of eenmalige interventies zoals in de literatuur beschreven ook tot blijvend andere houdingen leiden, is nog niet overtuigend bewezen. De hardnekkigheid van het bestaan van sekseverschillen, doet anders vermoeden. Om die reden krijgt ook binnen het onderwijs de opvatting dat de inhoud van de bètawetenschappen debet is aan het tekort aan belangstelling bij meisjes, en soms ook bij jongens meer belangstelling.
- Download: Lees het hele artikel
Talige verschillen
W&T-onderwijs in de basisschool vanuit een taalverschillenperspectief: Review en aanbevelingen voor de professionalisering van leerkrachten
In de literatuurreview naar talige diversiteit en science-onderwijs zijn studies gecategoriseerd in:
- Cognitivistische benadering: Verrijking sciencedidactiek en taaldidactiek.
- Science als culturele praktijk: Rol van leraren in invoeren van leerlingen in de culturele praktijk van science.
- Science als westers fenomeen: Aansluiting bij culturele achtergronden en identiteiten, kritische pedagogiek.
De bestudeerde literatuur geeft aan hoe zeer leerkrachten steun nodig hebben bij het vertalen van inzichten in (tweede-)taalontwikkeling naar science. Daarbij speelt dan direct hun eigen (on)zekerheid omtrent kennis en inzicht in techniekonderwijs. Aandacht voor de taal van techniek/science als onderdeel van professionalisering kan leerkrachten zelf sterker maken in begrip van dit vakgebied en tegelijk inzichten geven in de didactische mogelijkheden tot begeleiding van hun leerlingen.
De review mondt dan ook uit in de aanbeveling om professionalisering van leerkrachten rond etnische diversiteit in het techniekonderwijs een combinatie te laten bevatten van
– kennis over vaktaal
– kennis van de vakinhoud en van de betreffende vaktaal,
– kennis over en vaardigheid in didactische mogelijkheden om taal- en vakonderwijs te integreren.
- Download: Lees het hele artikel
