Het kiezen van een methode
SLO heeft methodekeuze checklists ontwikkeld ter ondersteuning van docenten of secties die een keuze willen maken uit leermiddelen, zoals een lesboek of website. De checklists bestaan uit een lijst aandachtspunten waaraan je zelf een gewicht kunt toekennen. Uiteindelijk rolt er een rapportcijfer voor de methode uit. Er zijn checklists voor biologie, natuurkunde en scheikunde. Deze vindt u in dit artikel, tezamen met achtergrondinformatie over de checklists.
Wat is er belangrijk voor een opleider?
De checklists kunnen in de lerarenopleiding gebruikt worden voor analyse van hoofdstukken uit verschillende methodes over een bepaald onderwerp. Dit ondersteunt de reflectie op de vraag wat je als leraar (in opleiding) belangrijke kenmerken van een methode vindt.
Wat kan een docent eraan hebben?
Voor een docent zijn de checklists een hulpmiddel om de methode die hij gebruikt te evalueren of om een keuze te maken uit nieuwe methodes.
De checklists zijn uitermate geschikt als leidraad voor discussie in bijvoorbeeld de sectie. De eerste stap om zo’n checklist te gebruiken is immers het bepalen welke aandachtspunten je belangrijk vindt en met welk gewicht. Dat kan interessante en belangrijke gesprekken oproepen. Welke criteria moeten het zwaarst wegen en hoe zwaar dan? Welke aandachtspunten wil je nog toevoegen? Als je het daar over eens bent, kan de discussie over concreet materiaal gaan plaatsvinden. Hoe goed vind je (op een schaal van 1 tot 4) dat een bepaalde methode de leerlingen uitdaagt? Hoe tevreden ben je over de practica en de instructies daarbij? Vind je de relaties met andere vakken genoeg uit de verf komen? En ga zo maar door.
Opbouw van de checklists
De checklists dragen aandachtspunten aan die je zelf een gewicht kunt toekennen. De aandachtspunten zijn geordend in twee hoofdcategorieën:
- Inhoud van de methode
- Gebruik van de methode
Beide categorieën zijn weer verdeeld in subcategorieën (zie figuur). De checklists bieden bij elke subcategorie ook de mogelijkheid eigen aandachtspunten toe te voegen.
In de checklists krijgen onder andere de kenmerken van de vernieuwing aandacht. De checklists kunnen echter zinvol zijn voor de beoordeling van elke methode (of een deel ervan), ongeacht of die nu bij een vernieuwd examenprogramma hoort of niet.
De hoofdcategorie Inhoud van de methode is verdeeld in de volgende subcategorieën:
- Vakinhoud
- Contexten
- Vaardigheden
- Toetsing en examenvoorbereiding
- Samenhang met andere vakken
Met de Vakinhoud worden vooral de concepten en hun samenhang bedoeld. Komt alle voorgeschreven inhoud aan de orde of misschien wel veel te veel? Hoe is de diepgang, de ordening, de omvang? Komen de centrale concepten voldoende uit de verf?
In de categorie Contexten gaat het om de relevantie en actualiteit van de inhoud. Zijn de contexten vooral illustratief of nemen ze een centrale plaats in? Is er afwisseling tussen leefwereldcontexten en wetenschappelijke contexten?
Bij Vaardigheden gaat het om de aandacht voor onderzoeken, ontwerpen en modelleren, maar wordt er ook gevraagd naar de aandacht voor profieloverstijgende vaardigheden (zoals communiceren en leren) en specifieke vakvaardigheden.
De aandachtspunten bij Toetsing en examenvoorbereiding betreffen onder andere het niveau van de bij de methoden meegeleverde toetsen en aandacht voor oplossingsstrategieën bij examenopgaven.
Bij de categorie Samenhang met andere vakken gaat het zowel om de inhoud en manier van werken bij bijvoorbeeld het doen van onderzoek als om het taalgebruik. Met taalgebruik wordt bedoeld of het taalgebruik is afgestemd op de doelgroep, bijvoorbeeld qua complexiteit van de gebruikte teksten.
De hoofdcategorie Gebruik van de methode is verdeeld in de volgende subcategorieën:
- Didactische aanpak
- Uitvoering
In de categorie Didactische aanpak komen zowel de vraag of de methode aansluit bij de manier van werken van de docent als de vraag of de leerling een actieve rol speelt aan de orde. Daarnaast zijn er aandachtspunten over onder andere werkvormen, practica, samenwerken, differentiatie en aansluiting bij de onderbouw.
Onder Uitvoering vallen zaken als de lay-out en illustraties, het voorhanden zijn van een ondersteunende website en ander aanvullend materiaal, de docenten- en toa-handleiding en de prijs van de methode.
De checklists kunnen worden ingezet om leraren in opleiding te laten nadenken over de kenmerken van de verschillende methoden die op scholen in gebruik zijn. Om de kenmerken van een methode te leren zien, is het vaak niet nodig om de hele methode door te spitten. Het vergelijken van overeenkomstige hoofdstukken is vaak al voldoende illustratief.
Een opdracht voor lio’s zou er zo uit kunnen zien:
- Zoek in twee verschillende methoden het hoofdstuk op over [onderwerp x]
- Gebruik de checklist voor methodekeuze om de hoofdstukken van een beoordeling te voorzien; geef aandachtspunten die niet van toepassing zijn of die jij zelf onbelangrijk vindt de weging 0
- Bespreek met een medestudent:
- het gewicht dat jij aan categorieën en aandachtspunten hebt gegeven
- hoe je tot je oordeel bent gekomen op tenminste twee punten onder Inhoud en twee punten onder Gebruik
Verwijzingen
- Website: Methodekeuzewijzer biologie
- Website: Methodekeuzewijzer natuurkunde
- Website: Methodekeuzewijzer scheikunde
