Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Opleidingsmateriaal

11 februari 2024
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Twintig jaar Grote Rekendag

| PO | Op 18 februari 2004 werd de eerste Grote Rekendag georganiseerd (na een tryout in 2003). Hieronder staan we even stil bij deze 20 jaar ‘met plezier samen rekenen’ Sinds die eerste keer in 2004 is elk jaar een dag met veel reken-power georganiseerd voor alle basisscholen in Nederland (en Vlaanderen). Zie ook de algemene…

06 februari 2024
Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Chemie aktueel en Actuele chemie

| VO | Een terugblik op 30 jaar Chemie Aktueel (1989-2019) en de periode Actuele chemie (2019-2023). Een schat aan artikelen en materialen Archivering in 2024 Via Ecent wordt in 2024 gewerkt aan het online zetten van de archieven van zowel Chemie Aktueel (1989-2019) als Actuele chemie (2019-2023). Klik hier voor de tussenstand. Informatie: Lesley de Putter…

24 mei 2023
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek (mei 2023)

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek is de verdiepende bijlage bij het tijdschrift Volgens Bartjens. Artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek verschijnen alleen online. In het meinummer (2023, jaargang 42, nummer 5) verschenen de volgende artikelen: Canjels, J.C. & Keijzer, R. (2023). Overtuigingen van leraren in groep 1 en 2 met betrekking tot…

16 maart 2023
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek (maart 2023)

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek is de verdiepende bijlage bij het tijdschrift Volgens Bartjens. Artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek verschijnen alleen online. In het maartnummer (2023, jaargang 42, nummer 4) verschenen de volgende artikelen: Kool, M., Van Doornik-Beemer, H., Keijzer, R., Veldhuis, M. & Van Zanten, M. (2023). Kwaliteitscriteria voor het…

17 oktober 2022
Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Plan Bèta – Bèta-onderwijs voor duurzame ontwikkeling

Plan Bèta (2022) biedt praktische handvatten aan bètadocenten en schoolleiders om focus en tempo aan te brengen in de ontwikkeling naar duurzame bètavakken binnen een duurzame school. Info (en bestellen) bij NVON Abstract Klimaatverandering, verdwijnen van biodiversiteit, toenemende vervuiling, uitputting van natuurlijke bronnen….de mondiale samenleving worstelt met een veelvoud aan crisissen, die elkaar ook nog…

28 september 2022
Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Kort

Wetenschap en Technologie in de klas – handvatten

Wetenschap en technologie in de klas. Handvatten voor een praktische uitvoering. Pica. Dit boek uit 2022, van de hand van Anna Hotze, biedt handvatten om W&T-onderwijs in de klas vorm te geven. Wetenschap en Technologie Abstract Om de huidige en toekomstige hoogtechnologische maatschappij beter te begrijpen, kritisch te zijn, te kunnen participeren in deze maatschappij…

12 september 2022
Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Inclusieve vakdidactiek – Werken aan inclusief N&T onderwijs

Praktijkopbrengst van het project Inclusive Science Education (2018-2021) inclusievevakdidactiek.nl Website met opleidingsmaterialen voor inclusief natuur- en techniekonderwijs. Goed N&T-onderwijs vergt aandacht voor de taal van het vak. Dat sluit aan bij de wens taalonderwijs meer te verbinden aan onderwijs in andere vakken. Maar welke praktische werkwijzen kunnen leraren daarvoor inzetten? De site geeft hierbij achtergrondkennis,…

22 augustus 2022
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Kennisbanken

Project Kennisbanken Revival van de kennisbanken Biologie Natuurkunde Scheikunde Zie ook Project diagnostische vragen. Aanleiding Er is veel kennis over hoe je bèta-concepten goed aanleert en waar het mis kan gaan. Deze kennis komt vanuit wetenschappelijk onderzoek en vanuit ervaringen in de klas. Bij de voorbereiding van een les heeft een docent echter beperkt toegang…

15 augustus 2022
Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Digitale didactische kennisbank scheikunde weer online

Kennisbank scheikunde Deze kennisbank scheikunde is bedoeld ter ondersteuning van zij-instromers en andere beginnende docenten uit alle sectoren van het voortgezet onderwijs. Doelstellingen We zien de kennisbank als een bron van vakkennis en bijbehorende didactische aanwijzingen voor de docent, waar hij/zij naar specifieke behoefte uit kan putten. Sommige teksten zijn wellicht ook voor leerlingen geschikt,…

13 augustus 2022
Natuurkunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Digitale didactische kennisbank natuurkunde weer online

Kennisbank natuurkunde Natuurkunde, didactiek, leerlingdenkbeelden en contexten. Onderdeel van het project kennisbanken. Toelichting op het materiaal (2011) Deze kennisbank (uit 2011) ondersteunt stagiaires, zij-instromers en andere beginnende docenten natuurkunde binnen de sectoren VO en MBO. Ondersteuning is er vooral op het gebied van vakdidactiek. Algemene didactische theorieën zijn gebruikt op plekken waar deze vakdidactische toepassingen…

12 augustus 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunde in Teams

Werken aan grotere wiskundige opdrachten wiskundeinteams.sites.uu.nl Algemeen Het Freudenthal Instituut organiseert jaarlijks enkele wiskunde-evenementen waarbij leerlingen in teams van 3 of 4 een hele dag aan een grote wiskundige opdracht werken, met als eindproduct een werkstuk. Bij deze activiteiten staan vaardigheden als probleem oplossen, modelleren, representeren, redeneren, argumenteren en samenwerken centraal. Een goede onderlinge taakverdeling…

08 augustus 2022
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Interview met Jacoliene van Wijk

Interview Jacoliene van Wijk Datum 7-7-2022 Bron Universiteit Utrecht, Freudenthal Instituut Drie interview-vragen (3 minuten) Waarom ben je wiskundedocent geworden? Waarom ben je ook onderzoeker geworden? Welk advies zou je willen geven aan toekomstige docenten? In het kader van het project Teach4Life is een verzameling video’s gemaakt waarin bèta-docenten iets vertellen over hun carrière: keuzes…

05 augustus 2022
Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Ieder kwartaal een les buiten het boekje

Zomer 2022 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….

29 juli 2022
Biologie // Natuurkunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Ondersteunen (‘scaffolding’) bij SSI

Ondersteunen (‘scaffolding’), module over SSI en milieu-vraagstukken. Bron In deze Ensite module worden toekomstige leraren in de initiële lerarenopleiding geïntroduceerd om hun studenten te ondersteunen bij het omgaan met complexe maatschappelijk-wetenschappelijke milieuvraagstukken (environmental SSI) door een ondersteunings (scaffolding)kader te bieden. Geschreven voor de lerarenopleiding. Verwijzingen Bron Ensite, projectbeschrijving Scaffolding (op elwier/ecent)

24 juli 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Wiskunde // Kort

Blauwe reeks – publicaties reken-wiskunde-didactiek 1982-2012

Dit is een publicatie-reeks van het toenmalige ‘OW&OC’ (onderzoek wiskundeonderwijs en onderwijs computercentrum) van de Universiteit Utrecht. De publicaties zijn gericht op wiskunde-didactiek van po en vo. Verwijzingen Bergervoet, P., Goddijn, A., Hoeckx, E., Querelle, N., Schoemaker, G., Simons, M., Streefland, L. and te Woerd, E. (1986). De baas over de computer. Verslag van een…

09 juli 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Basisonderwijs // Kort

zOEFi – Dagelijks klassikale rekenoefeningen

zOEFi, de Nationale Oefenimpuls Dagelijkse, klassikale rekenoefeningen (Les- en opleidingsmateriaal). Project 2009-2011 Kenmerken van het zOEFi-oefenen Elke dag 10 minuten oefenen verstevigt de rekenbasis en zorgt voor parate kennis en vaardigheid. Het gaat om het oefenen en automatiseren van de rekenbasis. Bijvoorbeeld de tafels. zOEFi past naast elke methode en gaat uit van de doorlopende…

08 juli 2022
Wiskunde // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Weet wat je meet – Giraf kaartspel (vmbo)

Giraf uitgave nr. 1 Weet wat je meet. Een statistiekspel op verschillende niveaus. Kaartspel ontworpen door Marijke Hassefras-Zuidbroek. Bestellen: Epsilon Uitgaven Het doel van dit spel is door middel van sorteren van kaartjes de meetschalen uit de beschrijvende statistiek te leren kennen. Er zijn drie niveaus waarop het spel gespeeld kan worden. Het spel kan…

01 mei 2022
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Succesformules in Beeld

Zie ook Succesformules – het boek Vaak wordt de vraag gesteld door leerlingen vmbo/havo/vwo waar de wiskunde die zij leren toe dient. Het is dan belangrijk dat docenten wiskunde vmbo/havo/vwo bronnenmateriaal hebben om toepassingen van wiskunde in beroepen te laten zien. Letterlijk ‘wiskunde in beeld’ Huidige productie video’s (2021-2023) Via het PWN Youtube kanaal worden…

23 maart 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Verdiepingscursus opleiders rekenen-wiskunde 2022-2023

Bent u opleider rekenen-wiskunde aan een lerarenopleiding basisonderwijs en heeft u behoefte aan gerichte ondersteuning en scholing op het gebied van het reken-wiskundeopleidingsonderwijs, dan is de ‘verdiepingscursus (beginnende) opleiders rekenen-wiskunde’ er voor u. Binnen deze cursus bieden we u de mogelijkheid om te groeien in uw beroep onder leiding van expertcollega’s. De cursus biedt zicht…

29 december 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Past Precies

Jones, N. (2021). Past precies [Perfect Fit]. Uitgeverij C. De Vries-Brouwers. Het verhaal gaat over Driehoek, die veel plezier maakt met haar vriendjes: de cirkels, de vierkanten en de zeshoeken. Ze doen heel leuke spelletjes samen, maar sommige dingen kan Driehoek jammer genoeg niet zo goed als de anderen. Ze kan niet rollen zoals de…

27 december 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskundeplezier

Van Haren, E. (2021). Wiskundeplezier. Verander je mindset door te durven, doen én begrijpen. Van Gorcum. In dit boek neemt Erik van Haren, docent wiskunde, je mee in een reis door het brein. De verbindingen die hij legt tussen pedagogiek, psychologie en (vak)didactiek zijn uniek. Het zet je aan het denken en zal je een…

01 april 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek (maart 2021)

Bij het maart-nummer (2021) van het tijdschrift Volgens Bartjens (jaargang 40, nr. 4) zijn in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek twee verdiepende artikelen verschenen. Keijzer, R. & Peltenburg, M. (2021). Wiskunde in spontaan spel realiseren. Volgens Bartjens – ontwikkeling en onderzoek, 40(4), 41 – 51 pdf Hendrikse, P. (2021). Kansen voor wiskunde-talenten op de…

14 maart 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Ontwikkelen van probleemoplossend vermogen van pabostudenten met Torpedo

Marjolein Kool van de HU-pabo heeft tijdens haar Comenius-project Torpedo een website gebouwd waar pabostudenten hun reken-wiskundig probleemoplossend vermogen kunnen ontwikkelen door non-routine rekenopgaven op het niveau van de landelijke kennistoets te maken. Daarbij kunnen ze gelijk reflecteren op de opgavestructuur, oplossingsmanieren en het oplossingsproces. Op 10 maart jl. heeft ze de nieuwe oefenwebsite tijdens…

18 februari 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Hoger Onderwijs // Kort

TORPEDO lunchlezing

Marjolein Kool deed onderzoek naar de wijze waarop pabostudenten Torpedo gebruikten en wat hen dat opleverde. Ze presenteerde de resultaten op conferenties, waar pabodocenten rekenen-wiskunde uit het hele land haar verzochten om Torpedo toegankelijk te maken voor alle pabostudenten. Daar is sindsdien hard aan gewerkt en met succes. Op 10 maart, 12:30-13:30 u, zal een…

06 oktober 2020
Wiskunde // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Giraf-reeks – materiaal voor vmbo wiskunde

De Giraf-reeks is een reeks publicaties van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren en Epsilon Uitgaven, bedoeld voor leerlingen en docenten vmbo en onderbouw havo/vwo. Giraf Nummer 5 – Plusminus In dit spel ga je spelenderwijs met positieve en negatieve getallen aan de slag. Auteurs: lerarenopleiding wiskunde van NHL Stenden, onder begeleiding van Paul Durenkamp. Giraf…

11 juni 2020
Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Met een kaartspel bouwen aan het curriculum van Mens en Natuur

Hoe stimuleer je leraren (in opleiding) weloverwogen keuzes in hun curriculum te maken? SLO en de Ontwikkelgroep Mens en Natuur van Curriculum.nu hebben een kaartspel ontwikkeld dat daar heel behulpzaam bij is. We schetsen in dit artikel drie verschillende werkvormen om dat te doen. Het kaartspel is weliswaar gemaakt met het oog op het toekomstig…

28 april 2020
Natuurkunde

Het Praktijkboek natuurkundedidactiek – Natuurkundelessen ontwerpen

De eerste druk van het praktijkboek natuurkundedidactiek – Natuurkundelessen ontwerpen is online beschikbaar. Het boek is bedoeld voor gebruik bij het onderdeel vakdidactiek in de tweedegraads lerarenopleiding als kennisbasis voor (aanstaan­de) natuurkundeleraren in het vmbo (voor het vak NaSk 1) en de onderbouw havo en vwo. Het biedt daarnaast ondersteuning aan de leraar die daar…

24 maart 2020
Rekenen/Wiskunde (po) // Hoger Onderwijs // Kort

Leerplatform Enlight Ed

Enlight Ed heeft een leerplatform gebouwd waarmee pabostudenten opdrachten kunnen maken door vragen te beantwoorden in een chatomgeving. Elk verkeerd antwoord biedt een kans om de student iets te laten leren door hulpvragen te stellen en hints te geven. Voor de student is het prettig dat hij/zij op deze manier altijd begeleiding krijgt bij oefening…

03 september 2019
Biologie // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Toolkit Formatief Evalueren vernieuwd en uitgebreid

Handige instrumenten en documentatie die direct in de praktijk van klas en opleiding te gebruiken is, staat nu toegankelijk bij elkaar! In een eerder artikel werd de Toolkit Formatief Evalueren beschreven, gevuld met de opbrengsten van de leernetwerken van SLO, VO-raad, HU en WUR. Inmiddels is de toolkit uitgebreid en in een nieuw jasje gestoken….

26 november 2018
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek (november 2018)

In november 2018 verschenen twee nieuwe artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. De artikelen kunnen kosteloos worden gedownload. Op den Kamp, R. (2018). Hoe studenten van de lerarenopleiding basisonderwijs hun leerlingen kunnen aanzetten tot het doordenken van verhoudingsproblemen met behulp van authentieke leeractiviteiten.Volgens Bartjens – ontwikkeling en onderzoek, 38(2), 41-46. Markusse, A. &…

15 oktober 2018
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Kosteloos boek Grote Rekendag 2019 voor opleidingen en onderwijsadviseurs

Pabo-opleidingen en onderwijsadviesdiensten kunnen ook voor de Grote Rekendag 2019 een kosteloos boek aanschaffen. Voorwaarde hiervoor zijn: de aanvrager is verbonden aan schoolbegeleidingsdienst, is als zelfstandig onderwijsadviseur gevestigd of verbonden aan een hogeschool, per schoolbegeleidingsdienst of hogeschool wordt maximaal één boek verstrekt, de aanvrager gebruikt het boek in het aanbod naar scholen of studenten (maar…

10 mei 2018
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Gezocht enthousiast ICT-talent met programmeerskills

TORPEDO van de Hogeschool Utrecht wordt een nieuwe innovatieve digitale leeromgeving waarbinnen pabostudenten hun rekenvaardigheid kunnen ontwikkelen. Het ontwerpplan van TORPEDO won onlangs een onderwijsinnovatieprijs van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap waardoor er nu middelen zijn om de leeromgeving daadwerkelijk te realiseren. We zoeken een enthousiast en creatief programmeertalent dat per direct voor…

15 februari 2018
Natuurkunde // NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

De eerste drie katernen NLT-didactiek online beschikbaar

NLT-didactiek is een nieuw deelgebied binnen de didactiek van natuurwetenschappen. Hoe ziet een didactiek voor multi- en interdisciplinair onderwijs er uit? Daar is nog niet zo veel over bekend. Voor drie onderwerpen is gedurende het afgelopen jaar een aanzet geschreven; de drie katernen staan nu online op de website van de Vereniging NLT: www.betavak-nlt.nl De…

22 november 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Kosteloos boek Grote Rekendag voor adviseurs en opleidingen

Onderwijsadviseurs en opleidingen ontvangen, onder de aangegeven voorwaarden, kosteloos het boek van de Grote Rekendag van 2018, namelijk: – de aanvrager doet via het hier gegeven formulier een aanvraag, – de aanvrager is verbonden aan schoolbegeleidingsdienst of hogeschool, – per schoolbegeleidingsdienst of hogeschool wordt maximaal een boek verstrekt, – de aanvrager gebruikt het boek in…

06 oktober 2017
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Beroepsgericht techniekonderwijs: voorbeelden, didactische modellen en opdrachten voor studenten

De onderstaande opdrachten voor studenten horen bij het artikel Bedrijvig Techniekonderwijs. Het vmbo is volop in beweging. Voor veel scholen geldt dat het onderwijs in de beroepsgerichte vakken realistischer wordt. De AVO vakken krijgen een dienende functie binnen competentiegericht leren. Het werk van techniekdocenten en naskdocenten wijzigt daardoor ingrijpend. De onderstaande videos met bijbehorende opdrachten zijn…

28 september 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Kort

Onderzoeken in de rekenles

Publicatie Onderzoeken in de rekenles geschikt als lesmateriaal en opleidingsmateriaal, basisonderwijs. Leerlingen zijn van nature nieuwsgierig. Deze onderzoekende houding waarbij je de wereld steeds weer bekijkt als een onbekend iets waar je van kan leren, moeten we zoveel mogelijk vasthouden en stimuleren in de klas. Een rijke context speelt daarbij een cruciale rol. Met wetenschap…

15 september 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Probleemstellende benadering

Probleemstellend onderwijs ordent de leerinhoud in problemen. Hierbij ligt de nadruk op het inhoudelijk motiveren van leerlingen via een samenhangend geheel van kernvragen en aansprekende probleemsituaties. De kern van probleemstellend onderwijs is dat leerlingen op inhoudelijke gronden de zin zien van wat ze aan het doen zijn. Als hieraan is voldaan, mag je verwachten dat…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Ontwerpen van een lessenserie volgens Kolb

In de bachelor-opleiding van de lerarenopleiding natuurkunde, scheikunde en techniek van het instituut Archimedes van de Hogeschool Utrecht is in het tweede jaar het didactiekproject actief leren geplaatst. In dit project wordt door de studenten een activerende lessenserie gemaakt bij een hoofdstuk uit een veelgebruikt schoolboek voor vmbo-t. Eén van de criteria waar deze lessenserie…

ANW // Natuurkunde // NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Techniekonderwijs en duurzame ontwikkeling

In dit artikel geeft Jos Smits de lerarenopleider en de docent handvatten om het thema duurzame ontwikkeling in de opleiding of op school een plaats te geven. Wat je vindt in dit artikel Vrijwel dagelijks bereiken ons via de krant en actualiteitenprogramma’s verontrustende berichten over klimaatverandering, ontbossing, uitputting van grondstofvoorraden, uitsterven van dier- en plantensoorten,…

14 september 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Projecten met diepgang

Dit artikel is bedoeld voor leraren en lerarenopleiders die behoefte hebben aan een didactisch model om kennisverwerving en vaardigheidstraining docentgestuurd in projectwerk in te bouwen. Daarmee kunnen de motiverende aspecten van projectwerk behouden blijven, terwijl voor het leren van vaardigheden en begrippen toch wat instructie en oefening wordt ingebouwd.

ANW // Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Soorten practica, fasering van de les en uitwerking in een leerlijn op de lerarenopleiding van de HU

Practicum vormt een vast onderdeel in de natuurwetenschappelijke vakken op de middelbare school. Het wordt op velerlei manieren aangeboden en kan een keur aan leerdoelen bedienen. In dit artikel wordt een aantal onderzoeken naar de effectiviteit van natuurkunde onderwijs en de rol van het practicum op een rijtje gezet. Daarna wordt de practicumleerlijn beschreven, zoals…

01 september 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten ECENT conferentie 2011: Hersenwerk in onderwijs

Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Lees hieronder de verslagen van de deelnemers, van de openingslezing en de werkgroepen. En bekijk een videoverslag van de openingslezing en van de werkgroep Creatieve denktechnieken. Openingslezing: Hersenwerk in onderwijs Door: prof. Hilleke Hulshoff…

15 augustus 2017
Techniek (VO) // Middelbaar beroepsonderwijs // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Handboek Techniekdidactiek

Goed techniekonderwijs is van groot belang in onze samenleving, die sterk wordt gevormd door techniek en die ook in economische zin van techniek afhankelijk is. De kwaliteit van techniekonderwijs staat of valt echter met de kwaliteit van de docenten. Om techniekdocenten te ondersteunen bij hun taak, heeft een team van docenten en didactici de handen…

09 augustus 2017
ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

16 mei 2012 ECENT conferentie: Leergemeenschappen

Op 16 mei 2012 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was het thema Leergemeenschappen. Binnenkort verschijnt hier het verslag van de conferentie.

08 augustus 2017
Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Professionalisering van docenten via docentontwikkelteams

Bij curriculumveranderingen spelen docenten een cruciale rol, want zij implementeren het nieuwe programma door het te gebruiken in de klas. Professionalisering van docenten is daarbij van groot belang. Maar hoe pak je dat aan? Dat heeft Fer Coenders, voor concept-context scheikunde onderwijs, onderzocht in zijn promotieonderzoek. Hij adviseert professionalisering van docenten via docentontwikkelteams (DOTs). DOTs…

ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Songs for teaching

Je hoort ze steeds vaker: liedjes in het bètaonderwijs. Bijvoorbeeld de Photosynthesis Song. Leuk om een les mee te introduceren. Een andere mogelijkheid is leerlingen zelf liedjes te laten schrijven, bijvoorbeeld als verwerkingsopdracht. Alleen leuk, of zit er didactisch meer achter? Dit artikel gaat in op didactiek, effectiviteit, ervaringen en voorbeelden van het gebruik van…

NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Werkgroep opleiding en professionalisering NLT

ECENT heeft in maart 2011 het initiatief genomen om verschillende partijen bij elkaar te krijgen die zich bezig houden met professionalisering en het opleiden van NLT docenten. Dit heeft geresulteerd in een werkgroep Opleiding & Professionalisering NLT. De werkzaamheden zijn juli 2013 afgerond. Het heeft een aantal producten en ideeën voor opleiders en scholen opgeleverd…

03 augustus 2017
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Kwantummechanica in het voortgezet onderwijs

In het nieuwe examenprogramma voor vwo is een nieuw onderwerp het kennismaken met de kwantummechanica, dat ook nog in het centraal examen wordt getoetst.Omdat het onderwerp nieuw is, is er nog niet veel bekend over hoe je leerlingen van het v.o. het beste met de kwantummechanica laat kennismaken. Begin jaren ’80 heeft P.L. Lijnse een…

ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

ECENT conferentie 15 mei 2013: Digitale didactiek

Een digibord ophangen is geen garantie op succes. Hoe kun je zinvol gebruik maken van digitale hulpmiddelen in de onderwijspraktijk? Op 15 mei 2013 wordt in de jaarlijkse ECENT conferentie ingegaan op deze vraag, met het thema: ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Wouter van Joolingen (ELAN, UTwente) verzorgt de openingslezing ‘Actief ICT-gebruik in…

28 juli 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Lang

ELO als administratief medium bij opdrachten

In een elektronische leeromgeving (ELO) kun je buiten de les contact hebben met leerlingen. Bijvoorbeeld over de voortgang van een praktische opdracht, een experimenteel onderzoek, een ontwerpopdracht of een profielwerkstuk. Zo schep je in de les meer rust en ruimte voor vakinhoud. Inhoud in de les, administreren en controleren erbuiten Het begeleiden van praktische opdrachten…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Lang

Werken met applets

Hieronder enkele praktische vragen en antwoorden over werken met applets. Hoe ga je om met de vereenvoudigingen in de applet? Verschijnselen en begrippen kunnen op veel manieren worden weergegeven en in de natuurwetenschappen beschrijven we dat schematisch en met symbolen. Bij applets is dat niet anders. Toch is het wel verstandig om bijvoorbeeld te vermelden…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Beweegredeneren: een werkvorm bij dilemma’s in de klas

Hersenonderzoek laat zien dat mensen complexe besluiten meestal op basis van emotionele of intuïtieve overwegingen nemen. Wie leerlingen wil voorbereiden op de complexiteit van besluitvorming in dilemma’s zoals genetisch testen, en deze aspecten mee wil nemen, kan de werkvorm beweegredeneren toepassen. Beweegredeneren maakt leerlingen bewust van hun emotie, intuïtie en verstand bij het afwegen van…

NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Competentieprofiel docent NLT

Elke docent met een eerstegraadsbevoegdheid in een van de vakken aardrijkskunde, biologie, natuurkunde, scheikunde of wiskunde is automatisch ook bevoegd om NLT te geven, mits hij op zijn school opereert als lid van een multidisciplinair NLT-team. Bevoegd betekent echter nog niet automatisch bekwaam, daarom heeft de Stuurgroep Verankering NLT opdracht gegeven dat er een landelijk…

26 juli 2017
// Basisonderwijs // Lang

Best practice: een techniek speel-werkplaats voor kleuters

In de nieuwsbrief van april 2012 vroeg ECENT om uw best practice met ons te delen. Dit webartikel beschrijft de ‘best practice’ van Immy Borg: een techniek speel-werkplaats voor kleuters. Dit is een opdracht voor tweedejaars Pabo-studenten, waarin zij een themahoek voor kleuters opzetten met 5 technische activiteiten. In tenminste 2 van deze activiteiten moeten…

Rekenen/Wiskunde (po) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Lang

Een lessenserie rond snelheid als voorbeeld voor veranderingen in het curriculum

De snel veranderende wereld stelt andere eisen aan de kennis die leerlingen nodig hebben. Het draait om inzicht, informatie kunnen opzoeken, probleemoplossen. Een bezinning op het curriculum lijkt daarom noodzakelijk. Het nieuwe vak wetenschap & techniek kan daar een voorbeeldrol bij spelen, want in dat vak staat immers centraal dat leerlingen zelf op onderzoek gaan….

25 juli 2017
NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Lang

Opleiding en professionalisering NLT

Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Lees hieronder het verslag van de werkgroep van Alice Veldkamp over opleiding en professionalisering NLT. Download: Powerpoint presentatie: NLT in de opleidingen exacte vakken Stand van zaken NLT implementatie Download: NLT quiz NLT conferentie maart 2011…

18 juli 2017
ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Kernreflectie voor het aanleren van vakdidactische competenties

Lerarenopleiders die vakdidactiek onderwijzen doen er goed aan om zich niet alleen te richten op vakdidactische kennis en vaardigheden. De (beroeps)identiteit van de docent in opleiding en daarmee samenhangende overtuigingen ten aanzien van leren en het schoolvak, spelen een belangrijke rol bij de vakdidactische ontwikkeling van docenten. Een biologiedocent kan bijvoorbeeld worden gedreven door de motivatie om via…

17 juli 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Scheikunde // Techniek (VO) // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Concept cartoons

In 1991 hebben Brenda Keogh en Stuart Naylor de eerste concept cartoons ontwikkeld. Sindsdien is hier veel onderzoek naar gedaan en zijn er vele concept cartoons ontwikkeld. Concept cartoons, ook wel praatplaten of discussieposters genoemd, kunnen voor allerlei doeleinden worden ingezet. Bijvoorbeeld om misconcepten te herkennen en aan te pakken, maar ook als start voor onderzoekend…

10 juli 2017
Natuur // Rekenen/Wiskunde (po) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Lang

Wetenschap en technologie als grondhouding en vakoverstijgende benadering

In Nederland wordt 4% van de schooltijd op de basisschool aan W&T besteed, terwijl dit in de OESO-landen gemiddeld 10% is. In 40% van de OESO-landen maken alle kinderen wel eens de onderzoekend/ontwerpend leren cyclus mee, terwijl dit in Nederland slechts 5% is. Ook zegt 13% van de Nederlandse leraren nooit een proefje te doen…

Natuur // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Lang

Een model om het aanleren van concepten in contextrijke projecten op de basisschool te versterken

Onderzoekend en ontwerpend leren (OOL) wordt in het Pabo-curriculum steeds belangrijker, mede door de invoering van het SLO kader Wetenschap & technologie in het basis- en speciaal onderwijs. Bij OOL gaan leerlingen vanuit hun eigen leefomgeving – vanuit problemen die zij zelf ervaren – op zoek naar antwoorden en oplossingen. Eén van de doelen van…

03 juli 2017
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Het kiezen van een methode

SLO heeft methodekeuze checklists ontwikkeld ter ondersteuning van docenten of secties die een keuze willen maken uit leermiddelen, zoals een lesboek of website. De checklists bestaan uit een lijst aandachtspunten waaraan je zelf een gewicht kunt toekennen. Uiteindelijk rolt er een rapportcijfer voor de methode uit. Er zijn checklists voor biologie, natuurkunde en scheikunde. Deze vindt u in dit…

28 juni 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

De natuurwetenschappelijke methode als een basis voor leren?

De leerling is tijdens zijn opleiding continu nieuwe kennis aan het ontdekken of bestaande kennis aan het herzien, net als een wetenschapper. De denk- en werkwijze die een wetenschapper gebruikt, kan een leerling gebruiken om zelf kennis eigen te maken. Om deze methode te gebruiken moet een leerling beschikken over onderzoeksvaardigheden: van problemen onderkennen tot…

18 mei 2017
ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten van de ECENT conferentie 2015: De leerling als ontwerper

Op 20 mei 2015 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘De leerling als ontwerper’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2015: “De leerling als ontwerper”.

12 mei 2017
Biologie // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Ecologie: wat kennen en kunnen leerlingen aan het einde van het VWO?

Wat moeten leerlingen weten en kunnen met betrekking tot ecologie? Wat wordt daarvan getoetst in de Centrale Examens (CE’s)? Analyses n.a.v. deze vragen leiden tot concrete aandachtspunten voor docenten en lerarenopleiders met betrekking tot onderwijs in de ecologie. Wat leerlingen moeten weten en kunnen is vastgelegd in examenprogramma’s en syllabi1. Voor de CE analyses zijn…

08 mei 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Mascil: Onderzoekend leren in beroepscontexten

Leerlingen krijgen op school weinig te zien van het beroepenveld waar de kennis en vaardigheden die ze op school leren van pas komen. Ook gebruiken docenten weinig activerende werkvormen in hun lessen, terwijl uit onderzoeken blijkt dat die aanpak de motivatie voor het leren en de interesse in de bètavakken kan verhogen. Binnen het Europese project Mascil wordt geprobeerd aan beide tekorten wat te doen.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Techniek (VO) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Kennisgebieden als focus van begeleiding bij onderzoekend leren

Bij het onderzoekend leren stellen leerlingen zelf een onderzoeksvraag op en beantwoorden deze via een eigen onderzoek. Leerkrachten in het primair onderwijs vinden het soms lastig om deze open wijze van leren te begeleiden en kunnen daarbij ondersteuning gebruiken. Het onderzoek van Martina van Uum speelt hier op in. Ze ontwikkelde een pedagogisch-didactisch raamwerk waarmee leerkrachten hun leerlingen kunnen begeleiden tijdens de verschillende fasen van onderzoekend leren, zoals het opzetten en uitvoeren van onderzoek, het concluderen en het presenteren van de uitkomsten. Het raamwerk maakt onderscheid tussen vier kennisgebieden: conceptuele, procedurele en sociale kennis en kennis van wetenschap. Door aandacht te besteden aan deze kennisgebieden kunnen leerkrachten het leerproces van hun leerlingen ondersteunen

Biologie // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Morele oordeelsvorming – genetisch testen

De kennis en toepassingen op het gebied van genetica nemen toe. Veel van deze ontwikkelingen komen nog niet aan bod in het huidige onderwijs. Daardoor worden leerlingen niet goed voorbereid op besluitvorming over onderwerpen zoals genetisch testen. In dit webartikel vindt u lesmateriaal en achtergrondinformatie waarmee u aan de slag kunt met morele oordeelsvorming over genetisch testen.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

6 Aspecten van een onderzoekende houding

In alle fasen van het onderwijs is het werken aan een onderzoekende houding belangrijk. Het begint met het voeden van de nieuwsgierigheid van kleuters, maar waar koersen we in het onderwijs op af? Roeland van der Rijst komt in zijn onderzoek onder universitaire docenten in de natuurwetenschappen uit op zes verschillende aspecten die voor hen een onderzoekende houding typeren.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Lang

Van reguliere tot context-concept lessen in 5 stappen

In dit artikel wil ik laten zien dat het ombouwen van reguliere lessen tot context-concept lessen niet heel moeilijk hoeft te zijn of veel tijd hoeft te kosten. Ik zal een aantal mogelijkheden stapsgewijs beschrijven in opklimmende moeilijkheidsgraad. De eerste stap verwijst niet naar een bepaald type context-concept onderwijs maar naar belangrijke voorwaarde voor het uitproberen van nieuw onderwijs: lestijd.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie

Verslag van de werkgroep “Reflecting on Thinking” tijdens een eendaagse ASE Londen Conferentie. Hoe kun je leerlingen uitnodigen tot wetenschappelijk denken en wetenschappelijk taalgebruik? Een werkvorm hiervoor is de ‘Socratische discussie’. Hierbij krijgen groepjes leerlingen een rol toegewezen in een wetenschappelijk discussie. Deze werkvorm combineert bestaande didactische modellen tot een effectieve strategie om wetenschappelijke thema’s met een ethisch conflict te bespreken en doorgronden. Dit webartikel bevat achtergrondinformatie, lesideeën en lesmateriaal behorende bij de werkvorm ‘Socratische discussie’.

04 mei 2017
Natuurkunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Handboek natuurkundedidactiek

Auteurs: Koos Kortland, Ad Mooldijk en Hans Poorthuis Website: natuurkundedidactiek.nl De bij dit boek gemaakte website geeft de mogelijkheid tot een verdere verbreding, verdieping en onderbouwing door het raad­plegen van lesmateriaalvoorbeelden en oorspronkelijk bronnenmateriaal. De website geeft ook onder­steuning voor lerarenopleiders bij het gebruik van dit handboek in de vorm van mogelijke en naar eigen…

20 april 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Middelbaar beroepsonderwijs // Vmbo // Lang

Update: Beroepsgericht onderwijs in natuurwetenschap en techniek volgens het ‘Hybride Leeromgeving’ model

In een hybride leeromgeving worden contexten waarin leren plaatsvindt, doelbewust
met elkaar verweven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om leren in schoolse contexten, leren
op de werkplek en alle mengvormen daarvan. Om die verwevenheid te realiseren, kan
gebruik worden gemaakt van een model voor het ontwerpen van beroepsgerichte
leeromgevingen (Zitter en Hoeve 2012).

Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Het 4 componentenmodel voor competentiegericht opleiden

Op een groot aantal VMBO en MBO opleidingen wordt competentiegericht opleiden vorm gegeven volgens een model dat is ontwikkeld door het consortium beroepsonderwijs, in samenwerking met scholen en wetenschappers. Dit zogenaamde vier componentenmodel bestaat uit: Leertaken, Ondersteunende informatie, Procedurele informatie en Deeltaakoefening

Natuurkunde // NLT // Voortgezet onderwijs // Lang

Discussieposter en Praktijktoepassing ontwerpen voor Begripsproblemen bij Elektriciteit

Leerlingen hebben over natuurkundige verschijnselen vaak denkbeelden die niet overeenkomen met de natuurwetenschappelijke denkbeelden. Voor het leren betekent dit dat de docent moet aansluiten bij die denkbeelden en ze moet proberen uit te bouwen tot de begrippen en modellen uit het vak. Hieronder vindt u opdrachten en achtergrondinformatie voor docent in opleiding bij dit probleem.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Begrippenkaarten – concept maps

In een begrippenkaart of ‘concept map’ laten leerlingen zien hoe zij de relatie zien tussen begrippen, voorwerpen en verschijnselen. Begrippenkaarten zijn zowel geschikt voor leerlingen in het basisonderwijs als in het voortgezet en hoger onderwijs. Dit artikel is een uitgebreide samenvatting van ‘Concept mapping’ van Gunstone & White (1992). Het geeft instructies voor het voorbereiden en geven van lessen met begrippenkaarten, en gaat in op verschillende toepassingen van begrippenkaarten.

Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen

Authentieke onderzoekspraktijken verschillen van onderzoek dat op school gedaan wordt. Er zijn bijvoorbeeld verschillen in denkwijze en complexiteit. Daarom passen Anat Yarden en haar onderzoeksgroep onderzoeksartikelen van wetenschappers aan voor het niveau van de vwo bovenbouw. Leerlingen die deze wetenschappelijke artikelen lezen, krijgen meer inzicht in het wetenschappelijk proces en hun onderzoekend denken verbetert. In dit webartikel wordt deze lesmethode besproken en onderzoek hiernaar.

17 april 2017
Techniek (VO) // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Ontwerpen met hoofd en handen

Dit artikel biedt een alternatief voor de ‘ontwerpcirkel’. Het voordeel van de ontwerpcirkel is dat het veel houvast biedt door een strakke fasering. Het model leidt er in de praktijk echter soms toe dat leerlingen veel denk- en schrijfwerk moeten verrichten, voordat ze met hun handen gaan werken. Het model in het onderstaande artikel heeft dat nadeel niet. Bovendien heeft het model voordelen ten aanzien van de toetsing. Het model is grondig in de (Engelse) praktijk onderzocht.

ELWIeR en Ecent als één STEM