Lectoraat Curriculumvraagstukken
Elwin Savelsbergh Kenniscentrum Leren en Innoveren van Hogeschool Utrecht |
Lectoraat Curriculumvraagstukken funderend onderwijs
Dit lectoraat werkt aan de versterking van het curriculum in het primair en voortgezet onderwijs en in het hoger beroepsonderwijs. Een speerpunt in het programma is de bijdrage van de bèta-vakken aan Leren voor Duurzame Ontwikkeling. Kernvragen in het onderzoeksprogramma zijn: welke kennis, vaardigheden en attituden hebben leerlingen nodig als voorbereiding op arbeidsmarkt, samenleving en als bijdrage aan hun persoonlijke ontwikkeling? Hoe kunnen deze inhouden motiverend en in samenhang onderwezen worden? Welke vakdidactische vaardigheden heeft een docent daarvoor nodig? |
|
Elwin bij de start van dit Bèta- en Technologieonderwijs lectoraat (2017): “Via het onderzoek van het lectoraat willen we bijdragen aan curriculumontwikkeling en vakdidactische expertise voor leraren. Dit past in het HU-profiel ‘kwaliteit van samenleven in een stedelijke omgeving’ en sluit goed aan bij de Utrechtse onderwijsagenda en het gezamenlijke U-talentprogramma van de Universiteit Utrecht en Hogeschool Utrecht.”
Openbare les ‘De wereld maken’ 31-1-2019
Ter gelegenheid van zijn benoeming heeft Elwin zijn openbare les uitgesproken op 31 januari 2019 met de titel ‘Bèta- en Technologieonderwijs in onzekere tijden.’ Elwin zelf daarover:
“We weten meer dan ooit over de wereld en kunnen aan meer knoppen draaien dan ooit tevoren. We hebben het menselijk genoom in kaart gebracht, slimme algoritmen voorspellen ons gedrag en we veroorzaken ingrijpende veranderingen in onze leefwereld. Om jonge mensen op te leiden voor de samenleving van morgen moeten duurzaamheid en persoonsvorming in het bèta- en technologieonderwijs meer aandacht krijgen.”
“Met bèta- en technologiekennis kun je veel dingen doen: je fiets repareren, gezonde voeding kopen, een leuke en goedbetaalde baan vinden, of je standpunt bepalen ten aanzien van de energietransitie. Maar centraal staat voor mij de vraag hoe bèta- en technologieonderwijs een bijdrage kan leveren aan duurzaamheid en persoonsvorming. We hebben te maken met grote milieuvraagstukken. Onzekerheid over onze fysieke leefwereld is een bepalende factor geworden voor de menselijke toekomst”, aldus Elwin Savelsbergh. “Cruciaal is dat we het complexe systeem waarin we leven, begrijpen en waarderen. Niet alleen voor hoger opgeleiden is dat belangrijk, maar voor iedereen, om zo volwaardig te kunnen deelnemen aan de democratische samenleving. Bèta- en technologiekennis kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren.”
Verbinding tussen jezelf en de wereld
“In het primair onderwijs maken de kerndoelen op het gebied van Mens en Natuur deel uit van het leergebied Oriëntatie op Jezelf en de Wereld (OJW). Vroeger vond ik dat een wat vage aanduiding, maar inmiddels ben ik die verbinding tussen jezelf en de wereld gaan waarderen”, vervolgt Savelsbergh. “Want je eigen plaats in de wereld wordt onder andere bepaald door je natuurwetenschappelijke en technische kennis, en deze kennis krijgt pas betekenis door hoe je in de wereld staat. In opvoeding en onderwijs gaat het erom dat kinderen en jongeren ingewijd worden in de ruimere natuurlijke en technische wereld, en dat ze leren zich te verhouden tot die wereld. De natuurlijke omgeving is ook in onze hoogtechnologische samenleving een factor die we niet moeten negeren. Het verontrustende is dat de tijd die kinderen spelend in natuur doorbrengen drastisch is teruggelopen in de afgelopen dertig jaar, terwijl juist die ervaring zo bepalend is voor het ontwikkelen van een positieve betrokkenheid bij natuur- en milieuvraagstukken.”
Krachtige kennis nodig
“De mensheid heeft enorm veel kennis ontwikkeld, en je kunt natuurlijk nooit alles onderwijzen. Momenteel gaan er in het hbo veel stemmen op om het curriculum op te bouwen rond maatschappelijke uitdagingen; bij Curriculum.nu hebben ze het over ‘grote opdrachten’. Dat kan inderdaad een inspirerende manier zijn om te onderzoeken welke kennis in deze tijd relevant is. Maar wat weleens vergeten wordt, is dat bèta- en technologiekennis ook een eigen samenhang en structuur kent. Rekenen met natuurkundige eenheden bouwt voort op rekenen met breuken, en redeneren over scheikundige reacties gaat beter als je het periodiek systeem begrijpt. Bepaalde basisvaardigheden en basiskennis moet je vloeiend beheersen om op een hoger niveau aan complexere vraagstukken te kunnen werken. Die samenhang is nodig om bèta- en technologiekennis tot krachtige kennis te maken, waarmee je kritisch en constructief kunt redeneren. Alle leerlingen, ook in het vmbo, moeten toegang krijgen tot zulke krachtige kennis. Daaraan wil ik met mijn lectoraat werken.”
Je handelen doet ertoe
“Een belangrijk aspect van leren voor duurzame ontwikkeling is dat je een handelingsperspectief ontwikkelt: je hebt invloed en je handelen doet ertoe. Dat is de boodschap die we jonge mensen moeten meegeven tijdens hun opleiding. In het kader van de zeventien duurzame VN-doelen die ook in het strategisch plan van de HU worden genoemd, zou iedereen, ook op de HU, zichzelf de vraag moeten stellen: hoe kan ik bijdragen aan duurzaamheid? Want welke positie je ook hebt in de organisatie, iedereen kan actief bijdragen aan duurzame ontwikkeling.”
Verwijzingen
Deelnemers
- Lector: Elwin Savelsbergh
- Onderzoekers: Yvette Sol, Gerald van Dijk, Gerard Dummer, Jeff Gradener, Remco Vasterink, Peter Druifhuis, Jantien Smit
