Toolkit Formatief Evalueren
De opbrengsten van drie leernetwerken van SLO en VO-raad rond het thema ‘formatief evalueren’ zijn beschikbaar in een online toolkit. Daar zijn instrumenten en publicaties te vinden om in de klas, op school en in de lerarenopleiding mee aan de slag te gaan met formatief evalueren.
SLO en de VO-raad hebben in 2017 leernetwerken van scholen in het leven geroepen. In 2018 hebben de Hogeschool Utrecht en de Wageningen Universiteit zich aangesloten en er een meerjarig onderzoek aan gekoppeld. In de afgelopen jaren zijn er in de netwerken allerlei instrumenten ontwikkeld en gebruikt die in de toolkit voor andere scholen en opleidingen te vinden zijn.
In gesprek met collega’s over formatief evalueren
De toolkit bevat onder meer werkvormen om als team of sectie in gesprek te gaan over formatief evalueren (FE) en scans om je eigen situatie als docent en school m.b.t. FE in beeld te brengen.
De FE-cyclus
De leernetwerken hanteren de FE-cyclus met vijf fasen van Gulikers en Baartman (2017) als uitgangspunt. Bij de verschillende fasen zijn of komen er instrumenten in de toolkit.
Collegereeks Formatief Toetsen voor de lerarenopleidingen
Samen met lerarenopleiders heeft SLO een hoor-/werkcollegereeks Formatief Toetsen ontwikkeld voor pabo’s, tweede en eerstegraads lerarenopleidingen. Ook voor zittende docenten is deze module erg geschikt, ook om in teamverband een aantal verwerkingsopdrachten uit te voeren.
Vragenlijsten voor leraren en leerlingen
De Twente University heeft vragenlisten ontwikkeld die inzichtelijk maken wat leraren doen aan formatief toetsen (volgens leraren en volgens leerlingen).
Podcast Formatief evalueren
In een podcast van Wageningen University van 20 minuten wordt besproken hoe de cyclus van formatief evalueren eruit ziet en hoe de vijf fasen in de praktijk vorm kunnen krijgen.
Formatieve evaluatie verdient een prominente plaats in de lerarenopleiding. Aankomende leraren in primair en voortgezet onderwijs nemen daarbij niet alleen kennis van formatief lesgeven maar ‘ervaren’ tijdens hun opleiding ook wat formatief evalueren is. Dat kan alleen wanneer lerarenopleidingen zijn vormgegeven vanuit de formatieve leercyclus, waarbij studenten kunnen reflecteren op de doelen ervan en welk effect deze didactische aanpak heeft op hun eigen leeropbrengsten en motivatie.
Hoor-/werkcollegereeks Formatief evalueren
SLO heeft met lerarenopleiders van verschillende pabo’s, hogescholen en universiteiten een hoor-/werkcollegereeks ontwikkeld waarin studenten kennismaken met de basisstof rondom formatief lesgeven. De stof valt uiteen in twee delen: een theoretisch deel rondom recente onderzoeksliteratuur en een praktisch deel met verwerkingsopdrachten en voorbeelden, bedoeld om continue te reflecteren op eigen kennis en vaardigheden met betrekking tot formatief evalueren.
Uitgangspunt
De hoor-/werkcollegereeks is opgezet volgens het cyclische proces van formatief evalueren. Daardoor wordt de formatieve denk- en handelswijze zichtbaar en kunnen studenten de aanpak ervaren, benoemen en erop reflecteren.
Doelgroep
Deze hoor-/werkcolleges zijn primair ontwikkeld voor lerarenopleiders die studenten lesgeven op eerste- en tweedegraads lerarenopleidingen, zowel generiek (bijvoorbeeld onderwijskunde) als vakspecifiek. De colleges zijn ook geschikt voor pabo- en mbo-opleiders, hoewel de terminologie (docent, leraar, leerkracht) en de voorbeelden dan wel in het licht van die onderwijssector bekeken moet worden.
Duur/aantal colleges
De stof, inclusief de uitwerking beslaat 2 colleges van 3 uur of 4 colleges van 1,5 uur. Afhankelijk van waar je als lerarenopleider/ lerarenopleiding de nadruk op wilt leggen kan de stof ingekort of uitgebreid worden. Wil je alle stof behandelen, inclusief de bijbehorende verwerkingsopdrachten dan zijn daar ongeveer 4 of 5 colleges van 3 uur voor nodig.
