Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Morele oordeelsvorming over Genomics

Veranderen we de genen van een embryo bij een IVF procedure? Worden mensen al gekloond? Kunnen we in de toekomst een ‘kind op bestelling krijgen’?

Wat is feit en wat is fictie? Hoe vorm je een goed onderbouwd standpunt in deze bio-ethische kwesties? Dit webartikel geeft een introductie in een geteste lesmodule. De lesmodule leert leerlingen helpt een onderbouwde mening vormen in (bio)ethische kwesties.


  • Downloadbaar, getest lesmateriaal voor bovenbouw havo en vwo;
  • Voor leerlingen een concrete tool ‘het stappenplan’ om maatschappelijke dilemma’s te benaderen en een geinformeerde mening te vormen;
  • Het materiaal helpt leerlingen feit en fictie te onderscheiden;
  • Concreet lesmateriaal voor de vraag om leerlingen voor te bereiden op maatschappelijke vraagstukken zgn. burgerschap. Ook wel genoemd public empowerment, citizenship.

  • Een geteste manier van het introduceren van dilemma’s nml dmv filmfragmenten. En een gestructureerd stappenplan;
  • De manier heeft bewezen effectiviteit voor leerlingen, aangenomen kan worden dat dit ook geldt voor DIO’s;
  • Vakdidactisch achtergrond artikel bij deze benadering.

De ontwikkelingen op het gebied van genomics gaan razendsnel. Nieuwe technologieën stellen ons voor steeds meer persoonlijke dilemma’s. Een goed onderbouwd standpunt kunnen formuleren is dus van belang. Een belangrijke vaardigheid in het dagelijks leven en een eindexameneis.

Kenmerkend voor deze module is het gebruik van filmfragmenten om een dilemma te introduceren. De lessenserie start met een fragment uit de film Gattaca. Aan de hand van opdrachten en oefeningen worden leerlingen door het ‘stappenplan’ geleid.

Enkele voorbeeld vragen:

  • Wat is de stand van de wetenschap op dit moment?
  • Heb je alle (biologische) feiten op een rij?
  • Wat zijn jouw normen en waarden?
  • En hoe kijken andere mensen aan tegen dit dilemma?

Fragmenten uit de film GATTACA zijn niet vrij te publiceren in een open source omgeving.In de lessenserie is een stukje van 4 min gebruikt. Het begint 8.43 vanaf de start van de film en eindigt op 12.38. Een ruimer fragment of de hele film geeft leerlingen de tijd zich meer met de personen te vereenzelvigen en levert meer onderwerpen voor een (klassen)gesprek.
Om een idee te krijgen van de film GATTACA volgt hier de trailer. Deze is ook te gebruiken om het onderwerp te introduceren of het fragment te introduceren dat in de lessenserie wordt gebruiikt.

De module is getoetst in vierde klassen havo en vwo, maar zeker ook toepasbaar in andere klassen.

Het gebruikte stappenplan is gedestilleerd uit de medische praktijk en vertaald naar een bruikbaar instrument voor leerlingen. Deze vertaalslag is naast het team van M.C Knippels gemaakt door het ANW-team op het St. Bonifatiuscollege. Bij de literatuur verwijzingen onder het kopje ‘ Verwant lesmateriaal’ is dit materiaal beschikbaar.


De docentenhandleiding met antwoorden en definities kunt u opvragen door een e-mail te sturen naar ECENT vanaf uw school-emailadres.

Achtergrond literatuur bij het stappenplan:

  • Bolt, L.L.E., et al.(2005). Ethiek in de praktijk. Assen, the Netherlands: Koninklijke van Gorcum.

Achtergrond literatuur bij het gebruik van filmfragmenten bij oordeelsvorming:

Knippels, M.C. et al.(2008).’Education through Fiction: Acquiring opinion-forming skills in the context of genomics’. International Journal of Science Education. 1-27

The present study examined the outcomes of a newly designed four-lesson science module on opinion-forming in the context of genomics in upper secondary education. The lesson plan aims to foster 16-year-old students’ opinion-forming skills in the context of genomics and to test the effect of the use of fiction in the module. The basic hypothesis tested in this study is whether fiction stimulates students to develop opinions with regard to socio-scientific issues. A quasi-experimental pre-test and post-test design was used, involving two treatment groups and one control group. One of the experimental groups received a science module incorporating movie clips (i.e., the movie group). The other experimental group received the same science module, but only news report clips were used (i.e., the news report group). Prior to and after the module, 266 secondary school students completed a questionnaire to test their opinion-forming skills. The results demonstrate that the science module had a significant positive effect on students’ opinion-forming skills and that the movie group improved their skills more compared with the news report group. It may be concluded that the use of fiction—to be more specific, movie clips about genomics extracted from feature films—to introduce a socio-scientific issue in the classroom stimulates students to develop their opinion-forming skills.

Voor instellingen met toegang hebben tot het digitale bestand van IJSE is het complete artikel te vinden onder:
DOI: 10.1080/09500690802345888

Gerelateerde artikelen

ELWIeR en Ecent als één STEM