Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Lesmateriaal

11 februari 2024
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Twintig jaar Grote Rekendag

| PO | Op 18 februari 2004 werd de eerste Grote Rekendag georganiseerd (na een tryout in 2003). Hieronder staan we even stil bij deze 20 jaar ‘met plezier samen rekenen’ Sinds die eerste keer in 2004 is elk jaar een dag met veel reken-power georganiseerd voor alle basisscholen in Nederland (en Vlaanderen). Zie ook de algemene…

06 februari 2024
Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Chemie aktueel en Actuele chemie

| VO | Een terugblik op 30 jaar Chemie Aktueel (1989-2019) en de periode Actuele chemie (2019-2023). Een schat aan artikelen en materialen Archivering in 2024 Via Ecent wordt in 2024 gewerkt aan het online zetten van de archieven van zowel Chemie Aktueel (1989-2019) als Actuele chemie (2019-2023). Klik hier voor de tussenstand. Informatie: Lesley de Putter…

16 januari 2024
NLT // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

AI op school

| VO | Project AI (artificiële intelligentie) Op School o.a. i.s.m. de Universiteit van Gent dwengo.org/aiopschool Artificiële intelligentie (AI) komt volop aan bod in de media. Populaire thema’s zijn: chatbots, zelfrijdende auto’s, virtuele assistenten en het verlies aan jobs. AI-systemen dringen meer en meer onze wereld binnen. AI Op School is een project dat ontstaan is uit…

02 november 2023
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Doe eens een WiTje samen met je studenten – Wiskunde in Teams

| VO | Een “WiTje’ is een kleinere variant van Alympiade, B-dag, OWD opdrachten. Wat zijn WiTjes? WiTjes zijn korte modelleer- of onderzoeksopdrachten, bedoeld voor één les, gebaseerd op opdrachten van de Wiskunde A-lympiade, de Wiskunde B-dag of de Onderbouw/VMBO Wiskunde Dag: de opdrachten van Wiskunde in Teams. WiTjes – en grotere opdrachten – in de lerarenopleiding…

18 september 2023
Biologie // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Lesmateriaal duurzaamheid

Lesmateriaal ontwikkeld in het kader van het project Duurzaamheidsvraagstukken in het bètaonderwijs. Zie ook het proefschrift (2023: Michiel van Michiel van Harskamp: Ask, find out and act). De zes lesmodules zijn ontwikkeld tijdens de Lesson Study cycli van Burgerschapsvorming rond duurzaamheidsvraagstukken in het bètaonderwijs. De modules zijn bruikbaar in de onderbouw van het VO. Mogelijk…

28 augustus 2023
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Ontwikkel lesmateriaal voor Bewegend Leren

Spreekt bewegend en spelend leren jou aan en ben jij de creatieve leerkracht die graag lessen ontwikkelt voor andere leerkrachten? Dan zijn wij op zoek naar jou! Als lesontwikkelaar bij Fluitend Leren ga je bewegend leren lessen maken voor scholen. Samen met scholen brengen wij bewegend leren in de praktijk. Momenteel zijn wij druk bezig…

21 augustus 2023
// Kort

TinkerCad – software voor maakonderwijs

Software voor maakonderwijs (3D ontwerp, SimLab, Blokken) tinkercad.com/ Werkgroep 2023 In 2023 werd tijdens de ICSE Summerschool te Utrecht een werkgroep verzorgd door Rahel Brugger (PH Freiburg, Duitsland) waarin 5 groepjes (van 3 personen elk) aan het werk gingen met de opdracht om een object naar de 3d-printer te sturen met drie verschillende betekenisvolle aanzichten….

15 juni 2023
// Voortgezet onderwijs // Kort

Jupyter – een platform voor computational thinking?

Vereniging i&i organiseert op maandag 26 juni en 3 juli van 15:30 tot 17:30 uur een tweetal online bijeenkomsten over Jupyter Book en Jupyter Notebook. i&i gaat dit Jupyter platform (online werken aan ‘computational thinking’) ook gebruiken voor de open leermaterialen van keuzethemas.nl. Keuzethemas.nl is de invulling van de informatica-keuzedomeinen. ieni.org/jupyter-book-en-jupyter-notebook

04 juni 2023
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Figurenfestival

Giraf uitgave nr. 4 Je kan met dit kaartspel vijf verschillende activiteiten rondom de eigenschappen van vierhoeken doen. Elke activiteit heeft zijn eigen kleur, de achterkant van de kaarten doen ook mee! De activiteiten kunnen groepsgewijs, individueel of in tweetallen worden gedaan. Doelgroep: vmbo, onderbouw havo/vwo Auteurs: Els Franken Bestellen: Epsilon Uitgaven De Giraf-reeks is…

26 mei 2023
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Factchecking

Reken-wiskundige factchecking in het basisonderwijs. Lesactiviteiten en aanzet tot een globale leerlijn voor groep 3 tot en met groep 8 Fact-checking is een essentiële en waardevolle praktijk in het huidige tijdperk van informatieovervloed en verspreiding via verschillende kanalen, zoals sociale media en online platforms. download Voorwoord Marike Verschoor, Marc van Zanten, Geeke Bruin-Muurling, Stanja Oldengarm…

16 april 2023
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Grote Rekendag 2024 – Gegevens gesnapt, met een knipoog naar de concept kerndoelen – Doe je mee (ook als opleider of adviseur)?

| PO | 20 maart 2024. Grote Rekendag. Gegevens gesnapt Materiaal online bestellen Gegevens gesnapt – een knipoog naar de nieuwe concept kerndoelen Juist op het gebied van ‘omgaan met gegevens’ zijn binnen de concept kerndoelen enkele voorstellen gedaan, die nu in het materiaal van de Grote Rekendag al verwerkt zijn in de vorm van concrete activiteiten…

06 april 2023
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Grafiekpolitie ziet foutje bij CBS grafiek

Om het online gedrag van ouderen weer te geven gebruikt het CBS in plaats van een staafdiagram een weergave in de vorm van concentrische cirkels. Dat oogt speels en decoratief, maar de grafiek verliest aan duidelijkheid: de lengte van de staven staat namelijk niet meer in verhouding tot de waarde die zij weergeven. Sanne Willems,…

19 januari 2023
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Reken maar – Een doeboek met stokjes, muntjes en symbo­len

Giraf uitgave nr. 3 Reken maar – Een doeboek met stokjes, muntjes en symbo­len vmbo en onder­bouw havo/vwo. Auteurs: Marijke Hasse­fras-Zuid­broek, Jeanine Daems, Peter Lanser Bestellen: Epsilon Uitgaven Waar­schijn­lijk weten uw leerlin­gen al dat de rekenma­chi­ne vroeger nog niet bestond en hebben ze vast ook wel eens een telraam gezien. Maar weten zij dat je…

19 december 2022
// Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Nieuwscheckers – nieuw lesmateriaal vo ihkv fact-checking

Nieuwscheckers.nl is een factcheck-initiatief van de opleiding Journalistiek en Nieuwe Media van de Universiteit Leiden. Algemeen Nieuwscheckers controleert het nieuws. Of dat nu staat afgedrukt in de krant, wordt uitgezonden op radio of televisie of circuleert op sociale media. Het checken wordt gedaan door studenten (in het kader van studieopdrachten), door betaalde redacteuren of door…

05 december 2022
Informatica // Voortgezet onderwijs // Kort

Keuzethema’s informatica

Lesmateriaal voor de 12 keuzedomeinen uit het examenprogramma informatica havo en vwo keuzethemas.nl Onderwerpen Modelleren; User Experience; Physical Computing; Games maken en ervaren; Databases; Internet of Things; Functioneel Programmeren; Algoritmiek; Security; Usability; User Experience Gaming; Maatschappelijke en individuele invloed van informatica keuzethemas.nl wordt ondersteund door de SLO

18 november 2022
Wiskunde // Kort

Getal van het jaar

Jaarlijkse verkiezing van het ‘getal van het jaar’ getalvanhetjaar.nl Van de website Van de klok die op een mooi rond getal staat tot de inflatie die tot een minder mooi hoge waarde stijgt, getallen zijn overal om ons heen. Soms schrikken we ervan, maar soms staan ze ook voor leuke dingen. Het aantal kaarsjes op…

12 november 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Kort

Nederland in cijfers

Nederland in cijfers geeft in 36 infographics antwoord op vragen over Nederland. longreads.cbs.nl/nederland-in-cijfers-2022/ In deze 2022-editie komen weer nieuwe leuke weetjes en cijfers over ons land aan bod, over nu en ook over vroeger. Nationaal, en soms ook per gemeente. Deze webpublicatie hoort bij het gelijknamige boekje, en gaat met tekst en figuren dieper in…

22 augustus 2022
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Kennisbanken

Project Kennisbanken Revival van de kennisbanken Biologie Natuurkunde Scheikunde Zie ook Project diagnostische vragen. Aanleiding Er is veel kennis over hoe je bèta-concepten goed aanleert en waar het mis kan gaan. Deze kennis komt vanuit wetenschappelijk onderzoek en vanuit ervaringen in de klas. Bij de voorbereiding van een les heeft een docent echter beperkt toegang…

15 augustus 2022
Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Digitale didactische kennisbank scheikunde weer online

Kennisbank scheikunde Deze kennisbank scheikunde is bedoeld ter ondersteuning van zij-instromers en andere beginnende docenten uit alle sectoren van het voortgezet onderwijs. Doelstellingen We zien de kennisbank als een bron van vakkennis en bijbehorende didactische aanwijzingen voor de docent, waar hij/zij naar specifieke behoefte uit kan putten. Sommige teksten zijn wellicht ook voor leerlingen geschikt,…

13 augustus 2022
Natuurkunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Digitale didactische kennisbank natuurkunde weer online

Kennisbank natuurkunde Natuurkunde, didactiek, leerlingdenkbeelden en contexten. Onderdeel van het project kennisbanken. Toelichting op het materiaal (2011) Deze kennisbank (uit 2011) ondersteunt stagiaires, zij-instromers en andere beginnende docenten natuurkunde binnen de sectoren VO en MBO. Ondersteuning is er vooral op het gebied van vakdidactiek. Algemene didactische theorieën zijn gebruikt op plekken waar deze vakdidactische toepassingen…

12 augustus 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunde in Teams

Werken aan grotere wiskundige opdrachten wiskundeinteams.sites.uu.nl Algemeen Het Freudenthal Instituut organiseert jaarlijks enkele wiskunde-evenementen waarbij leerlingen in teams van 3 of 4 een hele dag aan een grote wiskundige opdracht werken, met als eindproduct een werkstuk. Bij deze activiteiten staan vaardigheden als probleem oplossen, modelleren, representeren, redeneren, argumenteren en samenwerken centraal. Een goede onderlinge taakverdeling…

11 augustus 2022
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Onderbouw Wiskunde Dag (vo)

De OnderbouwWiskundeDag is een competitie voor leerlingen uit 3/4 vmbo en 3 havo/vwo. Onderdeel van Wiskunde in Teams Algemeen Leerlingen werken in teams van 3 of 4 de hele dag aan een ‘grote’ wiskundige (denk)opdracht waarin probleemoplossen centraal staat. Het gebruik van boeken en computers is toegestaan. Inhoudelijk sluiten deze opdrachten aan bij ‘denkactiviteiten’. Eerdere…

10 augustus 2022
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunde A-lympiade

De Wiskunde A-lympiade is een competitie voor leerlingen uit de bovenbouw havo/vwo, die wiskunde A in hun pakket hebben. Onderdeel van Wiskunde in Teams Algemeen Leerlingen werken in teams van drie of vier leerlingen een dag lang aan het oplossen van een realistisch probleem als: een dienstregeling voor liften; het beveiligen van een museum; het…

05 augustus 2022
Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Ieder kwartaal een les buiten het boekje

Zomer 2022 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….

29 juli 2022
Biologie // Natuurkunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Ondersteunen (‘scaffolding’) bij SSI

Ondersteunen (‘scaffolding’), module over SSI en milieu-vraagstukken. Bron In deze Ensite module worden toekomstige leraren in de initiële lerarenopleiding geïntroduceerd om hun studenten te ondersteunen bij het omgaan met complexe maatschappelijk-wetenschappelijke milieuvraagstukken (environmental SSI) door een ondersteunings (scaffolding)kader te bieden. Geschreven voor de lerarenopleiding. Verwijzingen Bron Ensite, projectbeschrijving Scaffolding (op elwier/ecent)

28 juli 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // volwasseneneducatie // Kort

Succes! Rekenen – reken-wiskunde materialen voor de doelgroep laaggecijferden

In opdracht van de stichting Lezen en Schrijven (L&S) is gedurende 2016-2019 een mooie verzameling themaboekjes en rekenkaarten ontwikkeld, geschikt voor een brede doelgroep. Te denken valt aan MBO, praktijkonderwijs, zwakke rekenaars in PO en VO, en natuurlijk de volwasseneducatie (VE). Overzicht van de ontwikkelde materialen, vrij te gebruiken binnen ve, mbo, e.a. Abstract 23-9-2019…

20 juli 2022
Wiskunde // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Cryptografie – boekje wiskunde (onderbouw h/v)

Giraf uitgave nr. 2 Cryptografie. Geschreven door Paul Durenkamp. Bestellen: Epsilon Uitgaven Codes, geheimtaal en cryptografie kom je in het dagelijks leven overal tegen zonder dat jij je er altijd bewust van bent. Het kan een spiekbriefje zijn, maar ook het pinnen van geld of het verzenden van een WhatsApp-berichtje. Veel informatie is tegenwoordig ’versleuteld’,…

09 juli 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Basisonderwijs // Kort

zOEFi – Dagelijks klassikale rekenoefeningen

zOEFi, de Nationale Oefenimpuls Dagelijkse, klassikale rekenoefeningen (Les- en opleidingsmateriaal). Project 2009-2011 Kenmerken van het zOEFi-oefenen Elke dag 10 minuten oefenen verstevigt de rekenbasis en zorgt voor parate kennis en vaardigheid. Het gaat om het oefenen en automatiseren van de rekenbasis. Bijvoorbeeld de tafels. zOEFi past naast elke methode en gaat uit van de doorlopende…

08 juli 2022
Wiskunde // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Weet wat je meet – Giraf kaartspel (vmbo)

Giraf uitgave nr. 1 Weet wat je meet. Een statistiekspel op verschillende niveaus. Kaartspel ontworpen door Marijke Hassefras-Zuidbroek. Bestellen: Epsilon Uitgaven Het doel van dit spel is door middel van sorteren van kaartjes de meetschalen uit de beschrijvende statistiek te leren kennen. Er zijn drie niveaus waarop het spel gespeeld kan worden. Het spel kan…

01 mei 2022
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Succesformules in Beeld

Zie ook Succesformules – het boek Vaak wordt de vraag gesteld door leerlingen vmbo/havo/vwo waar de wiskunde die zij leren toe dient. Het is dan belangrijk dat docenten wiskunde vmbo/havo/vwo bronnenmateriaal hebben om toepassingen van wiskunde in beroepen te laten zien. Letterlijk ‘wiskunde in beeld’ Huidige productie video’s (2021-2023) Via het PWN Youtube kanaal worden…

28 maart 2022
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Heuristieken, helpt dat bij 6VWO Wiskunde A?

Dit materiaal is ontstaan op basis van een opdracht binnen de lerarenopleiding (vakdidactiek). Wiskunde 6 VWO. Achterliggende vraag bij het ontwerp van dit lesmateriaal De ‘onderzoeksopgave’ is een onderdeel van het wiskunde A examen en wordt vaak niet goed gemaakt. Ook blijken VWO 6 wiskunde A leerlingen vaak vast te lopen bij lastigere vraagstukken. Tegelijk…

Informatica // Voortgezet onderwijs // Kort

Programmeren en augmented reality

Een les over ‘programmeren en augmented reality’ uitgeprobeerd op het Codasium, havo/vwo, wiskunde/informatica. Codasium (onderdeel van Lyceum Kralingen) Codasium wordt aangeboden aan alle leerlingen in klas 1 en vervolgens alleen aan de leerlingen die het kiezen, dus vanaf klas 2. De leerlingen krijgen per week 3 uur de tijd om bezig te zijn met programmeren….

22 maart 2022
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek (maart 2022)

Bij ieder nummer van het tijdschrift Volgens Bartjens verschijnen telkens twee verdiepende artikelen in Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek. Bij het maart-nummer (2022) verschenen: Spitz, L. (2022). Reken-wiskundeonderwijs op Nederlandse basisscholen ten tijde van de vanwege covid-19 ingestelde lockdown. Volgens Bartjens – ontwikkeling en onderzoek, 41(4), 45-60. Van Haeften, N.I. & Keijzer, R. (2022)….

25 augustus 2021
Rekenen/Wiskunde (vo) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Vakoverstijgend rekenonderwijs

Project in regio Utrecht, spin-off van het Salvo!-project. Initiatief vanuit scholen vo, met steun van de gemeente Utrecht en de Willibrord Stichting Het rekenonderwijs in de onderbouw van het VO versterken door een vakoverstijgende aanpak. Hoe kan er een natuurlijke verbinding worden aangebracht tussen rekenen/wiskunde en diverse andere vakken in het vo? Doel en opzet…

05 augustus 2021
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunde 12-16

Het team W1216 werkte in de periode 1987-1992 aan voorstellen voor een nieuw leerplan en een nieuw examenprogramma wiskunde, met vier leerstofgebieden: algebra meetkunde rekenen informatie en modellen Lesmaterialen Verwijzingen (1992). Achtergronden van het nieuwe leerplan. Wiskunde 12-16: band 1 (PDF). Utrecht, Enschede: Freudenthal instituut, Stichting leerplanontwikkeling (SLO). (1992). Achtergronden van het nieuwe leerplan. Wiskunde…

08 juni 2021
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Geen week zonder algebra

Interview met Martin Kindt Martin Kindt is ontwerper (en onderzoeker) van lesmateriaal bij het Freudenthal Instituut In deze video van de Hogeschool Utrecht (interviewer Theo van den Bogaart) vertelt Martin Kindt de achterliggende gedachten bij het lesmateriaal. Het motto ‘Geen week zonder algebra’ is een oproep aan alle wiskunde-docenten om hun lessen te verrijken met…

24 mei 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Experimenteren in de rekenles

Van Galen, F. and Jonker, V. (2013) Experimenteren in de rekenles. Combineren van rekenlessen met lessen wetenschap & techniek Utrecht: Kenniscentrum Talentontwikkeling, Wetenschap & Techniek. Universiteit Utrecht. Download pdf Zie ook de lesmaterialen.

18 februari 2021
Rekenen/Wiskunde (po) // Wiskunde // Hoger Onderwijs // Kort

TORPEDO lunchlezing

Marjolein Kool deed onderzoek naar de wijze waarop pabostudenten Torpedo gebruikten en wat hen dat opleverde. Ze presenteerde de resultaten op conferenties, waar pabodocenten rekenen-wiskunde uit het hele land haar verzochten om Torpedo toegankelijk te maken voor alle pabostudenten. Daar is sindsdien hard aan gewerkt en met succes. Op 10 maart, 12:30-13:30 u, zal een…

25 november 2020
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunst

Wiskunde en kunst Een regelmatig terugkerend thema tijdens de Nationale Wiskunde Dagen   Alison Martin Henk van der Vorst Theo Schouten Nel Klein Kranenburg Zin om zelf aan de gang te gaan? -> Kunst ontmoet wiskunde (cursus vanaf januari 2021).   Verwijzingen Van der Blij, F., Jonker, V. and De Moor, E. (1995). Wiskunst. Utrecht:…

02 november 2020
Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Kort

Minds-On – Natuur- en Techniekonderwijs verdiepen met interactieve digitale diagrammen

Minds-On Natuur en Techniekonderwijs verdiepen met interactieve digitale diagrammen Zoeken naar de koppeling tussen hands-on en minds-on Om leerlingen te ondersteunen bij het maken van de koppeling tussen de experimenten en de bijbehorende concepten en denkwijzen, is een nieuw didactisch instrument ontwikkeld in de vorm van lessen met digitale interactieve diagrammen. Minds-On is een samenwerkingsverband…

06 oktober 2020
Wiskunde // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Giraf-reeks – materiaal voor vmbo wiskunde

De Giraf-reeks is een reeks publicaties van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren en Epsilon Uitgaven, bedoeld voor leerlingen en docenten vmbo en onderbouw havo/vwo. Giraf Nummer 5 – Plusminus In dit spel ga je spelenderwijs met positieve en negatieve getallen aan de slag. Auteurs: lerarenopleiding wiskunde van NHL Stenden, onder begeleiding van Paul Durenkamp. Giraf…

05 mei 2020
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Ieder kwartaal een les buiten het boekje

Voorjaar 2020 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….

28 april 2020
Natuurkunde

Het Praktijkboek natuurkundedidactiek – Natuurkundelessen ontwerpen

De eerste druk van het praktijkboek natuurkundedidactiek – Natuurkundelessen ontwerpen is online beschikbaar. Het boek is bedoeld voor gebruik bij het onderdeel vakdidactiek in de tweedegraads lerarenopleiding als kennisbasis voor (aanstaan­de) natuurkundeleraren in het vmbo (voor het vak NaSk 1) en de onderbouw havo en vwo. Het biedt daarnaast ondersteuning aan de leraar die daar…

24 maart 2020
Rekenen/Wiskunde (po) // Hoger Onderwijs // Kort

Leerplatform Enlight Ed

Enlight Ed heeft een leerplatform gebouwd waarmee pabostudenten opdrachten kunnen maken door vragen te beantwoorden in een chatomgeving. Elk verkeerd antwoord biedt een kans om de student iets te laten leren door hulpvragen te stellen en hints te geven. Voor de student is het prettig dat hij/zij op deze manier altijd begeleiding krijgt bij oefening…

12 november 2019
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Grote Rekendag – 25 maart 2020

Ieder jaar wordt de Grote Rekendag georganiseerd. Het is een dag voor alle basisscholen in Nederland en Vlaanderen (groep 1 t/m 8) die helemaal in het teken staat van rekenen. En dan niet gewoon in de klas, maar vooral ook daarbuiten. Want rekenen is veel meer dan sommen maken in je werkboek! De volgende Grote…

06 oktober 2019
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Ieder kwartaal een les buiten het boekje

Najaar 2019 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….

19 juni 2019
Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Evaluating the quality of inquiries: an approach for self-evaluation of accuracy, reliability and validity in school science inquiries by pre-university students

  Van der Jagt, S. (2016). Evaluating the Quality of Inquiries. An approach for self-evaluation of accuracy, reliability and validity in school science inquiries by pre-university students. Vrije Universiteit, Amsterdam. Bespreking door Ed van den Berg Website met proefschrift en bronnen Interview met Saskia van der Jagt en leerlingen op Leraar 24  Elk leerling onderzoek…

22 mei 2019
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Data en statistiek voor de basisschool

Lesmateriaal voor statistiek in het basisonderwijs Contexts for learning mathematics Frans van Galen, Koeno Gravemeijer, Cathy Fosnot e.a. Vier deeltjes (engelstalig), uitgegeven bij New perspectives on Learning. Wat betreft de didactische achtergrond zie o.a. Van Galen, F. and Gravemeijer, K. (2020). Het beste merk batterijen. Voorbeelden uit een leerling data en statistiek (PDF) Volgens Bartjens,…

15 oktober 2018
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Hoger Onderwijs // Kort

Kosteloos boek Grote Rekendag 2019 voor opleidingen en onderwijsadviseurs

Pabo-opleidingen en onderwijsadviesdiensten kunnen ook voor de Grote Rekendag 2019 een kosteloos boek aanschaffen. Voorwaarde hiervoor zijn: de aanvrager is verbonden aan schoolbegeleidingsdienst, is als zelfstandig onderwijsadviseur gevestigd of verbonden aan een hogeschool, per schoolbegeleidingsdienst of hogeschool wordt maximaal één boek verstrekt, de aanvrager gebruikt het boek in het aanbod naar scholen of studenten (maar…

06 september 2018
Biologie // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

Handreikingen schoolexamen: handig naslagwerk

De handreikingen bij het schoolexamen van SLO bestaan sinds 2007 als papieren versies en pdf’s, maar sinds enkele jaren zijn ze interactief gemaakt en online te raadplegen. Ze zijn er voor alle vakken en alle schooltypen van het voortgezet onderwijs; de informatie hieronder heeft specifiek betrekking op de handreikingen voor de natuurwetenschappelijke vakken en wiskunde….

29 juni 2018
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Nationale Natuurkunde Olympiade Junior

Nationale Natuurkunde Olympiade Junior noj.sites.uu.nl De Natuurkunde Olympiade Junior (NOJ) bestaat sinds 2014 en is bedoeld om leerlingen op jonge leeftijd te enthousiasmeren voor bèta-techniek en natuurkunde in het bijzonder. Daarbij biedt de NOJ een uitdaging voor leerlingen. Met de NOJ richten we ons (vooral) op leerlingen uit de 2e en 3e klas van het…

23 april 2018
Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunde B-dag

De Wiskunde B-dag is een competitie voor leerlingen uit de bovenbouw havo/vwo, die wiskunde B in hun pakket hebben. Onderdeel van Wiskunde in Teams Algemeen Leerlingen werken in teams van 3 of 4 de hele dag aan een wiskundig probleem. Het gebruik van boeken en computers is toegestaan. Het probleem heeft vaak een technische of…

11 april 2018
Rekenen/Wiskunde (po) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Lang

Grote Rekendag

De Grote Rekendag richt zich op de basisschool en beoogt te laten zien dat leerlingen ook in het reken-wiskundeonderwijs op onderzoek kunnen gaan. Daarnaast is een doel dat leraren en leerlingen plezier beleven aan rekenen-wiskunde. Tijdens de Grote Rekendag gaan scholen een dag lang aan de slag met materialen die speciaal voor deze dag ontworpen…

15 februari 2018
Natuurkunde // NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

De eerste drie katernen NLT-didactiek online beschikbaar

NLT-didactiek is een nieuw deelgebied binnen de didactiek van natuurwetenschappen. Hoe ziet een didactiek voor multi- en interdisciplinair onderwijs er uit? Daar is nog niet zo veel over bekend. Voor drie onderwerpen is gedurende het afgelopen jaar een aanzet geschreven; de drie katernen staan nu online op de website van de Vereniging NLT: www.betavak-nlt.nl De…

13 november 2017
Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Open Online Bètadidactiek

In het project Open Online Bètadidactiek (2016-2017) hebben lerarenopleidingen, onder leiding van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht, vier open online modules ontwikkeld voor de vakdidactiek van wiskunde en natuurkunde/scheikunde. De modules bevatten onder meer videomateriaal, literatuur, opdrachten voor studenten en opdrachten voor leerlingen. De modules laten zich als blended elemen­ten inpassen in cursussen vakdidactiek…

06 oktober 2017
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Beroepsgericht techniekonderwijs: voorbeelden, didactische modellen en opdrachten voor studenten

De onderstaande opdrachten voor studenten horen bij het artikel Bedrijvig Techniekonderwijs. Het vmbo is volop in beweging. Voor veel scholen geldt dat het onderwijs in de beroepsgerichte vakken realistischer wordt. De AVO vakken krijgen een dienende functie binnen competentiegericht leren. Het werk van techniekdocenten en naskdocenten wijzigt daardoor ingrijpend. De onderstaande videos met bijbehorende opdrachten zijn…

29 september 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Kort

Kwaliteitskaarten School aan Zet

Het programma School aan Zet is per juli 2016 gestopt. Bijna 4.000 scholen van 700 besturen in het speciaal, primair en voortgezet onderwijs hebben aan het programma deelgenomen om zich te ontwikkelen tot lerende organisaties. Het doel was om scholen te leren zich te ontwikkelen naar professionele lerende organisaties: onderwijsorganisaties die zichzelf continu willen verbeteren…

28 september 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Kort

Onderzoeken in de rekenles

Publicatie Onderzoeken in de rekenles geschikt als lesmateriaal en opleidingsmateriaal, basisonderwijs. Leerlingen zijn van nature nieuwsgierig. Deze onderzoekende houding waarbij je de wereld steeds weer bekijkt als een onbekend iets waar je van kan leren, moeten we zoveel mogelijk vasthouden en stimuleren in de klas. Een rijke context speelt daarbij een cruciale rol. Met wetenschap…

18 september 2017
Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Misconcepten binnen de scheikunde; het identificeren en remediëren

Een belangrijke taak van een docent is de denkstappen van een leerling te doorgronden. Welke stappen maakt de leerling, waarom in die volgorde, welke aannames heeft de leerling gemaakt en van welke misconcepten is sprake. In de volgende artikelen wordt een docent (in opleiding) geholpen om zulke misconcepten te verhelpen, met behulp van een onderwijsleergesprek….

ANW // Biologie // NLT // Lang

Cel als systeem

Samenhang in het leren en onderwijzen van celbiologie kan vergroot worden door leerlingen te leren systeemdenken. Een belangrijk element van het systeemdenken is het onderscheiden en in verband brengen van de verschillende organisatieniveaus. In dit artikel wordt het (promotie)onderzoek dat hiernaar gedaan is beschreven. De hiervoor ontwikkelde lesmaterialen zijn toegankelijk. Bij het onderwerp celbiologie worden…

ANW // Biologie // NLT // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Jojo-en in Genetica

De jo-jo-onderwijsleerstrategie is een gevalideerde aanpak voor het leren en onderwijzen van genetica in het voortgezet onderwijs. In dit artikel vind je een samenvatting van het proefschrift dat hierover geschreven is. Ook wordt er een concreet voorbeeld gegeven van opdrachten en werkbladen gebruikt in de ontwikkelde lessenserie. Begripsproblemen bij (klassieke) genetica Ontwikkelingen op het gebied…

ANW // Biologie // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

In welke situatie demonstratie- of leerlingenpracticum gebruiken?

Eén van de pijlers waarop scheikunde berust is het practicum. Naast de waarnemingen, wat gebeurt er nu precies, is het belangrijk om deze waarnemingen te relateren aan concepten binnen de scheikunde. Het is de vraag of dit relateren voldoende gebeurt binnen een leerlingenpracticum en of bepaalde concepten onderbelicht dan wel helemaal niet belicht worden. Zou…

ANW // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Lang

Probleemstellend onderwijs over een eerste deeltjesmodel

Hoe onderwijs je leerlingen een eerste deeltjesmodel zodat ze het als zinvol leren ervaren? En hoe laat je ze nadenken over het modelkarakter van de natuurwetenschappen? Een voorbeeld van lessen gebaseerd op een activerende, probleemstellende didactiek, die grondig geëvalueerd zijn. Macroscopische verschijnselen verklaren met een deeltjesmodel Veel leerlingen blijken na onderwijs over moleculen of atomen…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Betekenisvol chemie onderwijs over waterkwaliteit

Heeft u ook problemen om uw onderwijs betekenisvol te maken? De concept-contextbenadering geeft u antwoorden op deze vraag. In dit artikel: • concept-contextbenadering lesmateriaal over het testen van waterkwaliteit • richtlijnen voor het ontwerpen van betekenisvol onderwijs De docent als ontwerper van betekenisvol onderwijs Docenten geven niet alleen les, zij ontwerpen ook een deel van hun…

// Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Bedrijvig techniekonderwijs

Techniekonderwijs op school streeft meerdere doelen na. Het richt zich bijvoorbeeld op technische kennis en vaardigheden voor in het dagelijks leven, maar het heeft ook een functie in de voorbereiding op het beroepleven. In dit artikel wordt de nadruk gelegd op dat laatste aspect. In de bijbehorende opdrachten voor studenten wordt de consequentie van het…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Vakdidactiek via zelfontdekkend leren mbv het VESIt-model

Bij vakdidactiek scheikunde aan het IVLOS (UU) wordt geprobeerd om zo goed mogelijk aan te sluiten bij aandachtspunten van de DIO’s (docenten in opleiding). De DIO’s worden geholpen zich bewust te worden van de leervragen die ze hebben met behulp van het VESIt-model. Het proces van het oproepen van deze leervragen bij DIO’s vertoont duidelijke…

ANW // Biologie // NLT // Lang

Dynamiek en complexiteit van ecosystemen 1

Leerlingen ondervinden problemen in het begrijpen van de complexiteit en dynamiek van ecosystemen. Dat blijkt uit internationaal onderzoek, ook in Nederland bevestigd. Die situatie is ongewenst omdat in tal van maatschappelijke discussies kennis van ecosystemen een rol speelt. Dit artikel beschrijft een aanpak van problemen bij het leren en onderwijzen van dynamiek en complexiteit van…

15 september 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Probleemstellende benadering

Probleemstellend onderwijs ordent de leerinhoud in problemen. Hierbij ligt de nadruk op het inhoudelijk motiveren van leerlingen via een samenhangend geheel van kernvragen en aansprekende probleemsituaties. De kern van probleemstellend onderwijs is dat leerlingen op inhoudelijke gronden de zin zien van wat ze aan het doen zijn. Als hieraan is voldaan, mag je verwachten dat…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Ontwerpen van een lessenserie volgens Kolb

In de bachelor-opleiding van de lerarenopleiding natuurkunde, scheikunde en techniek van het instituut Archimedes van de Hogeschool Utrecht is in het tweede jaar het didactiekproject actief leren geplaatst. In dit project wordt door de studenten een activerende lessenserie gemaakt bij een hoofdstuk uit een veelgebruikt schoolboek voor vmbo-t. Eén van de criteria waar deze lessenserie…

ANW // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Techniekonderwijs en duurzame ontwikkeling: aandacht voor energie

Het onderwerp energie is tegenwoordig dagelijks in het nieuws. Dat komt vooral omdat steeds duidelijker wordt dat we er te weinig van hebben: immers de vraag naar energie overtreft het aanbod en bovendien komt de eindigheid van de traditionele (fossiele) energievoorraden steeds meer in zicht. Je kunt je afvragen of het mogelijk is om binnen…

ANW // Natuurkunde // NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Techniekonderwijs en duurzame ontwikkeling

In dit artikel geeft Jos Smits de lerarenopleider en de docent handvatten om het thema duurzame ontwikkeling in de opleiding of op school een plaats te geven. Wat je vindt in dit artikel Vrijwel dagelijks bereiken ons via de krant en actualiteitenprogramma’s verontrustende berichten over klimaatverandering, ontbossing, uitputting van grondstofvoorraden, uitsterven van dier- en plantensoorten,…

14 september 2017
ANW // Natuurkunde // NLT // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Stoot, impuls en blaaspijpjes

Onlangs (1999) demonstreerde een Japanse vrijwilliger een uitert simpel proefje over stoot en impuls. Bij nader inzien kan het proefje ook gebruikt worden voor serieus kwantitatief practicum en voor onderzoek. Het practicum/onderzoek zou zelfs als huiswerk gegeven kunnen worden, want rietjes, meetlatten en wattenstaafjes zijn overal. Eerst beschrijven we de demonstratie, dan het practicum en…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Projecten met diepgang

Dit artikel is bedoeld voor leraren en lerarenopleiders die behoefte hebben aan een didactisch model om kennisverwerving en vaardigheidstraining docentgestuurd in projectwerk in te bouwen. Daarmee kunnen de motiverende aspecten van projectwerk behouden blijven, terwijl voor het leren van vaardigheden en begrippen toch wat instructie en oefening wordt ingebouwd.

01 september 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten ECENT conferentie 2011: Hersenwerk in onderwijs

Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Lees hieronder de verslagen van de deelnemers, van de openingslezing en de werkgroepen. En bekijk een videoverslag van de openingslezing en van de werkgroep Creatieve denktechnieken. Openingslezing: Hersenwerk in onderwijs Door: prof. Hilleke Hulshoff…

31 augustus 2017
Biologie // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Kanker als context

Bij het reizende DNA-lab ‘Lees de taal van de tumor’ is veel lesmateriaal ontwikkeld. In dit webartikel kunt u lesmateriaal downloaden dat ook als afzonderlijk lesmateriaal gebruikt kan worden: ‘Op zoek naar een gen in een databank’, ‘Van nature tot metro’, ‘Organisatieniveaus’ en ‘De tumor als evolutieproces’. Deze materialen sluiten aan bij de nieuwe examenprogramma’s…

// Basisonderwijs // Lang

Training: Lessen over stuiteren

Het EWTNH geeft trainingen over W&T aan PABO-opleiders en leerkrachten. Hieronder de leerdoelen en enkele beschrijvingen die bij de training over vallen en stuiteren in groep 7-8 gebruikt worden. Leerdoelen voor leraren Leraren leren over: didactiek van onderzoekend en ontwerpend leren operationaliseren van onderzoeksvragen, opzetten van experimenten, voorspellen van resultaten probleemoplossend denken eigen motieven, zelfbeeld,…

29 augustus 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Begrippen in beeld

Iets nieuws uitproberen in je klas waarover je anderen enhousiast hebt horen doen en praten, kan soms best lastig zijn. Het heeft zoals veel dingen in het onderwijs een drempel die, eenmaal genomen, vaak ruimschoots de moeite van het passeren waard blijkt. In onderstaand atikel vindt u een aanpak en variaties, die zeer geschikt zijn…

28 augustus 2017
Biologie // Basisonderwijs // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Adopteer een boom

Een praktische invulling van natuurzorg en natuurbeleving. In dit artikel beschrijft natuurpedagoog Kees Both hoe je op een praktische manier met kinderen aan de slag kunt met bomen in de eigen schoolomgeving. Het artikel Eenvoudige maar intensieve opdrachten leiden ertoe dat kinderen meer naar bomen kijken en gedurende een jaar min of meer ‘eigenaar’ worden…

25 augustus 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Nike Considered

Opdrachten bij het ECENT artikel Ombouwen van reguliere lessen tot context-concept lessen. Context: Leerlingen krijgen een plaatje voorgelegd met verschillende sportschoenen. Perspectief: Kiezen Vraag: Welke schoenen zou je kiezen en waarom? Activiteiten: Leerlingen mogen eerst zelf hun voorkeur aangeven, daarbij moeten ze noteren waarom ze voor de schoen hebben gekozen De docent inventariseert klassikaal keuzen en…

22 augustus 2017
ANW // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (vo) // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

De val van Galileï

Enthousiaste leerlingen die van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat met natuurkunde bezig zijn: samenwerken, nauwkeurig meten, zichzelf en elkaar vragen stellen. En daarbij zicht krijgen op wetenschapsontwikkeling, de rol van wiskunde, creativiteit, de tijdgeest en politieke macht. Welke docent droomt daar niet van? Deze droom en zoveel meer is verwezenlijkt in het kamp…

ELWIeR en Ecent als één STEM