Leidraad mbo en rekenen/gecijferdheid
| MBO |
|
Belangrijk onderdeel van de leidraad mbo en rekenen/gecijferdheid is om docenten en andere betrokkenen te voorzien van een overzicht van wat er wetenschappelijk onderzocht is en wat de tendensen en thema’s zijn in dat onderzoek rond rekenen en gecijferdheid in mbo.
Project 2024 (NRO, Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht, e.a.) |
Een eerste aanzet van zo’n overzicht is te vinden op de themapagina Rekenen en gecijferdheid in het mbo.
In de leidraad wordt hierop voortgebouwd en staat het ontwikkelen van praktische aanbevelingen centraal.
Bij aanvang wordt gedacht aan thema’s als:
- Conceptuele verschuiving van rekenen naar gecijferdheid, inclusief rol van tools, ICT, technologie
- Verbindingen tussen rekenen/gecijferdheid en beroep: inhoudelijk, programmatisch, didactisch
- Volwassen benadering van de doelgroep, ook met het oog op LLO, inclusie en kansengelijkheid
- Didactisch en agogisch handelen in de lessen: effectieve aanpakken, differentiatie, etc.
- Leerresultaat, voortgang, (formatieve) toetsing… Professionele ontwikkeling docenten
Concept aanbevelingen zijn dan:
- Ontwikkel samen een visie op rekenen/gecijferdheid in het mbo
- Positioneer het onderwijs in rekenen/gecijferdheid passend bij de visie en de doelen
- Ken en volg de ontwikkeling van je studenten
- Zet een effectieve didactiek in voor het ontwikkelen van rekenen/gecijferdheid
- Ontwikkel toetsbeleid voor rekenen/gecijferdheid met passende manieren van toetsen en evalueren
- Zorg voor een professioneel team: continue professionalisering
De zes aanbevelingen in een plaatje
De leidraden van het NRO maken wetenschappelijke inzichten toegankelijk en toepasbaar voor de onderwijspraktijk. Een leidraad bundelt kennis uit onderzoek op een overzichtelijke manier en bevat praktische aanbevelingen. Er zijn bijbehorende posters, infographics en activiteitenbladen waar je direct mee aan de slag kunt. Elke leidraad komt tot stand in nauwe samenwerking met de onderwijspraktijk.
|
Uitvoering: 2024
Betrokkenen: Kees Hoogland (HU), Monica Wijers (UU), Vincent Jonker (UU), en enkele ROC’s. Deze leidraad wordt mogelijk gemaakt door NRO |
-
Taal en rekenen in het vizier. (2022). Onderwijsraad. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2022_onderwijsraad_taal_en_rekenen_in_het_vizier.pdf
Do Adults Have the Skills They Need to Thrive in a Changing World?: Survey of Adult Skills 2023. (2024). (OECD Skills Studies, Issue.
Aslam, S., Saleem, A., Hali, A. U., & Zhang, B. (2021). Promoting Sustainable Development in School Classrooms: Using Reciprocal Teaching in Mathematics Education. TEM Journal, 392–400. https://doi.org/10.18421/TEM101-49f
Baartman, L. K. J., & Gulikers, J. T. M. (2014). Beoordelen als fundament van goed opleiden in het beroepsonderwijs: een analyse van toetsprogramma’s in het mbo en hbo. Pedagogische Studiën, 91, 54-68. https://pedagogischestudien.nl/article/download/14189/15677
Baay, P., Hofland, A., Klaeijsen, A., Scholten, E., Leest, B., Bijman, D., Ferket, R., & Smulders, H. (2020). Toekomstgerichte vaardigheden in ontwikkeling in het mbo: Een nieuw perspectief op 21ste-eeuwse vaardigheden, loopbaancompetenties en burgerschapsvaardigheden uit de praktijk. https://ecbo.nl/onderzoekspublicatie/toekomstgerichte-vaardigheden-in-ontwikkeling-in-het-mbo/
Bakker, A., Groenveld, D., Wijers, M., Akkerman, S. F., & Gravemeijer, K. P. E. (2014). Proportional reasoning in the laboratory : an intervention study in vocational education. Educational Studies in Mathematics, 86(2), 211- 221. https://doi.org/10.1007/s10649-012-9393-y
Bakker, A., Smit, J., & Wegerif, R. (2015). Scaffolding and dialogic teaching in mathematics education: introduction and review. ZDM – International Journal on Mathematics Education, 47(7), 1047–1065. https://doi.org/10.1007/s11858-015-0738-8
Bakker, A., Wijers, M., Groenveld, D., & Nilwik, H. (2011). Uit de ivoren toren: rekenen in beroepscontexten. Nieuwe Wiskrant. Tijdschrift voor Nederlands Wiskundeonderwijs, 31(1), 39-44, Article 3735. http:/www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2011_nw_bakker_beroepscontexten.pdf
Berben, H. (Ed.). (2020). Rekeneisen voor het middelbaar beroepsonderwijs. OCW. https://www.fi.uu.nl/publicaties/literatuur/2020_advies_rekeneisen_mbo.pdf.
Berger, J. (2012). Uncovering vocational students’ multiple goal profiles in the learning of professional mathematics: Differences in learning strategies, motivational beliefs and cognitive abilities. Educational Psychology, 32(4), 405-425. https://doi.org/10.1080/01443410.2012.674663
Biggs, J. (2003). Aligning teaching and assessing to course objectives International Conference on Teaching and Learning in Higher Education: New Trend and Innovations, University of Aveiro, 13-17 April, 2003.
Biggs, J. B. (1996). Enhancing teaching through constructive alignment. Higher Education, 32, 347-364. https://doi.org/10.1007/BF00138871
Biggs, J. B., & Tang, C. K. C. (2011). Teaching for quality learning at university: what the student does. McGraw-Hill.
Blazar, D., & Kraft, M. A. (2017). Teacher and Teaching Effects on Students’ Attitudes and Behaviors. Educational Evaluation and Policy Analysis, 39(1), 146–170. https://doi.org/10.3102/0162373716670260
Burkhardt, H., & Schoenfeld, A. H. (2019). Formative assessment in mathematics. In H. L. Andrade, R. E. Bennett, & G. J. Cizek (Eds.), Handbook of formative assessment in the disciplines (pp. 35–67). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315166933-3
Cho, Y. H., Caleon, I. S., & Kapur, M. (2015). Authentic Learning Research and Practice: Issues, Challenges, and Future Directions. 355–364. https://doi.org/10.1007/978-981-287-521-1_20
Da Silveira Duarte, J., & Coret-Bergstra, M. (2024). Meertaligheid in het onderwijs. NRO. https://www.onderwijskennis.nl/node/5227
De Bruijn, E. (2013). Docent zijn in het middelbaar beroepsonderwijs. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs & Management, 20(2), 53-58. https://surfsharekit.nl/objectstore/619f1920-55b8-474e-a5a3-3a211acf51d2
de Bruijn, E., & Leeman, Y. (2011). Authentic and self-directed learning in vocational education: Challenges to vocational educators. Teaching and Teacher Education, 27(4), 694–702. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.11.007
De Lange, M., Engbers, R., Fluit, L., Kuijer-Siebelink, W., & Peters, M. (2022). Het opleiden van professionals voor de toekomst. Onderwijskennis.nl (NRO). https://www.onderwijskennis.nl/node/3035
Dowker, A., Sarkar, A., & Looi, C. Y. (2016). Mathematics Anxiety: What Have We Learned in 60 Years? Frontiers in psychology, 7(APR). https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00508
Drijvers, P., & Heemskerk, A. (2024). Blik op de basis. Een literatuurstudie naar basisvaardigheden rekenen-wiskunde. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/20241007_EindrapportLiteratuurstudieBasisvaardighedenRekenenWiskunde-ExpRW.pdf
Elffers, L. (2024). Making or breaking the class ceiling: growth-affording teacher beliefs and practices in a selective school system. NRO-projectvoorstel. https://www.nro.nl/onderzoeksprojecten/making-or-breaking-the-class-ceiling-growth-affording-teacher-beliefs-and-practices-in-a-selective-school-system
Freudenthal, H. (1991). Revisiting mathematics education. China lectures. Kluwer Academic Publishers.
Gabriel, F., Buckley, S., & Barthakur, A. (2020). The impact of mathematics anxiety on self-regulated learning and mathematical literacy [Article]. Australian Journal of Education, 64(3), 227-242. https://doi.org/10.1177/0004944120947881
Gravemeijer, K., & Terwel, J. (2000). Hans Freudenthal: a mathematician on didactics and curriculum theory. Journal of Curriculum Studies, 32(6), 25, Article 3107. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2000_gravemeijer_terwel_over_freudenthal.pdf
Groot, A., Jonker, V., Wijers, M., & Hoogland, K. (2024). Rekenproblemen in het mbo. Over de ernst, omvang en diversiteit van rekenproblemen en dyscalculie in het mbo.
Groot, A., Voskamp, H., Wolf, M., & Van Drie, E. (2023). Professionele achtergrond van mbo-docenten basisvaardigheden en burgerschap. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2023_eindrapportage_professionele_achtergrond_van_mbo_docenten_basisvaardigheden.pdf
Hajer, M., & Meestringa, T. (2015). Handboek taalgericht vakonderwijs [Handbook on language-oriented vocational education]. Platform taalgericht vakonderwijs, Coutinho. https://elbd.sites.uu.nl/2021/02/19/handboek-taalgericht-vakonderwijs/
Hickendorff, M. (2023, 4/4/2023). Aanvankelijk en gevorderd rekenen in groep 3, 4 en 5. NRO (Onderwijskennis). https://www.onderwijskennis.nl/node/4072
Hoogenboezem, M., Jonker, V., Wijers, M., & Munk, F. (2014). Rekenvaardigheden toetsen in een mbo koksopleiding. Volgens Bartjens, 34(2), 35-37, Article 6999. https://www.fi.uu.nl/publicaties/literatuur/vb_34_2_Hoogenboezem_Inzicht_en_kennis.pdf
Hoogland, K. (2016). Images of Numeracy. Investigating the effects of visual representations of problem situations in contextual mathematical problem solving Technische Universiteit Eindhoven]. Eindhoven. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/20161108_CO_Hoogland.pdf
Hoogland, K. (2021). De mathematisering van de samenleving. Openbare les HU, 2 juni 2021.
Hoogland, K. (2023). The changing nature of basic skills in numeracy. Frontiers in Education, 8. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1293754
Hoogland, K., & Meeder, M. (2007). Gecijferdheid in beeld. APS.
Hooyman, K. (2022). Vakoverstijgend rekenen – Een wereld van verschil. NVOX, oktober 2022, 11-14. https://vakoverstijgendrekenen.nl/wp-content/uploads/2024/07/NVOX22_Vakoverstijgend-Rekenen.pdf
Hoyles, C., Noss, R., Kent, P., & Bakker, A. (2010). Improving mathematics at work: The need for techno-mathematical literacies [Book]. Routledge Taylor & Francis Group. https://doi.org/10.4324/9780203854655
Husmann-Verweij, P. (2016). Rekengesprekken voeren. JSW, 6(6–9). https://www.nro.nl/sites/nro/files/migrate/100_06_Husmann_Verweij_Rekengesprekken_voeren.pdf
Jackson, C. K. (2018). What Do Test Scores Miss? The Importance of Teacher Effects on Non–Test Score Outcomes. Journal of Political Economy, 126(5), 2072–2107. https://doi.org/10.1086/699018
Jonker, V., Wijers, M., & Keijzer, R. (2023, 22-5-2023). Gevorderd rekenen-wiskundeonderwijs: van bovenbouw po naar onderbouw vo. NRO (Onderwijskennis). https://www.onderwijskennis.nl/node/4144
Kaskens, J. (2022). Children’s mathematical development and learning needs in perspective of teachers’ use of dynamic math interviews Radboud Uniersiteit]. Nijmegen. https://repository.ubn.ru.nl/handle/2066/242375
Kaskens, J. (2022). De rekenontwikkeling en onderwijsbehoeften van leerlingen in perspectief van het voeren van rekengesprekken door leraren. Volgens Bartjens, 42(2), 41-53. https://www.volgens-bartjens.nl/art/50-7234_De-rekenontwikkeling-en-onderwijsbehoeften-van-leerlingen
Kemme, S. (2007). Medisch Rekenen. Nieuwe Wiskrant, 27(2). https://www.fi.uu.nl/wiskrant/artikelen/272/272december_kemme.pdf
Klang, N., Karlsson, N., Kilborn, W., Eriksson, P., & Karlberg, M. (2021). Mathematical Problem-Solving Through Cooperative Learning—The Importance of Peer Acceptance and Friendships. Frontiers in Education, 6. https://doi.org/10.3389/feduc.2021.710296
Lave, J., & Wenger, E. (1991). Situated learning: Legitimate peripheral participation. Cambridge University Press.
Liljedahl, P. (2023). Denkklassen creëren. Bazalt Groep. https://shop.bazalt.nl/denkklassen-creeren-building-thinking-classrooms
Mebert, L., Barnes, R., Dalley, J., Gawarecki, L., Ghazi-Nezami, F., Shafer, G., Slater, J., & Yezbick, E. (2020). Fostering student engagement through a real-world, collaborative project across disciplines and institutions. Higher Education Pedagogies, 5(1), 30–51. 10.1080/23752696.2020.1750306
OECD. (2021). The Assessment Frameworks for Cycle 2 of the Programme for the International Assessment of Adult Competencies. OECD.
Prediger, S., Kuzu, T., Schüler-Meyer, A., & Wagner, J. (2019). One mind, two languages – separate conceptualisations? A case study of students’ bilingual modes for dealing with language-related conceptualisations of fractions. Research in Mathematics Education, 21(2), 188-207. https://doi.org/10.1080/14794802.2019.1602561
Raj, C., Friedman, J. N., & Rockoff, J. E. (2014). Measuring the Impacts of Teachers I: Evaluating Bias in Teacher Value-Added Estimates. American Economic Review, 104(9), 2593-2632. https://www.aeaweb.org/articles.php?doi=10.1257/aer.104.9.2593&fnd=s
Ramirez, G., Hooper, S. Y., Kersting, N. B., Ferguson, R., & Yeager, D. (2018). Teacher Math Anxiety Relates to Adolescent Students’ Math Achievement. AERA Open, 4(1). https://doi.org/10.1177/2332858418756052
Roorda, G., de Vries, S., & Smale-Jacobse, A. E. (2024). Using lesson study to help mathematics teachers enhance students’ problem-solving skills with teaching through problem solving. Frontiers in Education, 9. https://doi.org/10.3389/feduc.2024.1331674
Ros, A., & Brouwer, P. (2023). Leidraad werken aan onderwijsverbetering in het mbo. https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/leidraad-onderwijsverbetering-mbo
Rouet, J. F., Britt, M. A., Gabrielsen, E., Kaakinen, J., & Richter, T. (2021). Piaac cycle 2 assessment framework: literacy. OECD. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/7b3bf33b-en.pdf
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68-78, Article 7728. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
Scheltinga, F., Groot, A., Veldhuis, M., Van Meelis, I., Wijers, M., & Jonker, V. (2021). Grip op leerpotentieel. Praktijkgericht onderzoek in het mbo. ITTA, ECBO, Universiteit Utrecht. https://www.fi.uu.nl/publicaties/literatuur/2021_grip_op_leerpotentieel_eindrapport.pdf
Schoenfeld, A. H. (2014). What makes for powerful classrooms, and how can we support teachers in creating them? A story of research and practice, productively intertwined. Educational Researcher, 43(8), 404–412. https://doi.org/10.3102/0013189X14554450
Sewell, A., & Main, P. (2023). Higher-Order Thinking Skills. https://www.structural-learning.com/post/higher-order-thinking-skills
Sluijsmans, D., Van Merriënboer, J., & Straetmans, G. (2008). Integrating authentic assessment with competence-based learning in vocational education: the Protocol Portfolio Scoring. Journal of Vocational Education & Training, 60(2), 159-172. https://doi.org/10.1080/13636820802042438
Smulders, H. (2020). Drievoudige kwalificatie mbo canon en WEB. https://canonberoepsonderwijs.nl/onderwijsstelsel-wetgeving-en-beleid/drievoudige-kwalificering/
Søndergaard, B. D., & Togeby, S. (2023). New teaching methods aims to give vocational students more appetite for mathematics. https://www.en.tech.aau.dk/new-teaching-methods-aims-to-give-vocational-students-more-appetite-for-mathematics-n99192
Stelwagen, R., & Reichardt, R. (2012). Rekenen in een context. Functionele rekenopdrachten in het mbo. Volgens Bartjens, 31(Special vo/mbo), Article 6805. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2012_special_vb_stelwagen_reichardt.pdf
Stelwagen, R., & Van Kleef, A. (2012). De Drieslag Functioneel Rekenen. Rekenonderwijs vormgeven in het mbo. Volgens Bartjens, 31(Special vo/mbo), Article 6798. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/vb_31_vo_stelwagen_de_drieslag_functioneel_rekenen.pdf
Stone, J. R. I., Alfeld, C., & Pearson, D. (2008). Rigor and relevance: Testing a model of enhanced math learning in career and technical education. American Education Research Journal, 45(3), 767-795, Article 3734. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2008_stone_nrccte_rigor_and_relevance.pdf
Supekar, K., Luculano, T., Chen, L., & Menon, V. (2015). Remediation of Childhood Math Anxiety and Associated Neural Circuits through Cognitive Tutoring. Journal of Neuroscience, 35(36), 12574–12583. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.0786-15.2015
Tarchi, C., & Pinto, G. (2016). Reciprocal teaching: Analyzing interactive dynamics in the co-construction of a text’s meaning. The Journal of Educational Research, 109(5), 518–530. https://doi.org/10.1080/00220671.2014.992583
Van den Bergh, L., Van Amerongen, M., Gunsch, R., Timmermans, M., & Timmermans, A. (2022). Onderwijs vanuit hoge verwachtingen. effectieve interventies tegen onderwijsachterstanden in het primair onderwijs ~ weten wat werkt en waarom. NRO. https://www.onderwijskennis.nl/kennisbank/leidraad-onderwijs-vanuit-hoge-verwachtingen
Van der Valk, T., Wijers, M., & Broekman, H. (2001). Achtergronden van verhoudingstabellen in wiskunde en natuurwetenschappen. Nieuwe Wiskrant. Tijdschrijft voor Nederlands Wiskundeonderwijs, 20(3), 44-49, Article 3630. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/3907.pdf
Van Groenestijn, M., & Jonker, V. (Eds.). (2014). Raamwerk scholing en nascholing rekendocent vo/mbo. Bouwstenen voor deskundig rekenonderwijs in VO en MBO. Hogeschool Utrecht/Universiteit Utrecht/ELWIeR. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/20230601_raamwerk.pdf.
Van Groenestijn, M., Van Dijken, G., & Janson, D. (2012). Protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (3, MBO). Koninklijke Van Gorcum / NVORWO. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2012_protocol_erwd_mbo.pdf
van Hoeve, M., Doorman, M., & Veldhuis, M. (2023). Fostering a growth mindset in secondary mathematics classrooms in the Netherlands. Research in Mathematics Education, 1–22. https://doi.org/10.1080/14794802.2023.2241433
Van Luit, H. (2023, 3-2-2023). Voorbereidend en beginnend rekenen in groep 1 en 2. NRO (Onderwijskennis). https://www.onderwijskennis.nl/node/3809
van Merriënboer, J. J. G., & Kirschner, P. A. (2017). Ten Steps to Complex Learning. Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315113210
Van Parreren, C. (1979). Het handelingsmodel in de leerpsychologie Vrije Universiteit].
Van Zanten, M. (2021). Reflectiewijzer Peil.Rekenen-Wiskunde. Onderwijsinspectie. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/2021_reflectiewijzer_rekenen_wiskunde.pdf
Veenman, S., Denessen, E., van den Oord, I., & Naafs, F. (2003). Direct and activating instruction: Evaluation of a preservice course. The Journal of Experimental Education, 71(3), 197–225. https://doi.org/10.1080/00220970309602063
Veldhuis, M., Van Meelis, I., & Scheltinga, F. (2019). Grip op leerpotentieel bij rekenen en Nederlands. Formatief evalueren in entree en mbo-2. Vaktijdschrift Profiel, 2019(8).
Vos, H., Marinova, M., De L´eon, S. C., Sasanguie, D., & Reynvoet, B. (2023). Gender differences in young adults’ mathematical performance: Examining the contribution of working memory, math anxiety and gender-related stereotypes. Learning and Individual Differences, 102(102255). https://doi.org/10.1016/j.lindif.2022.102255
Walsh, A. (2006). An exploration of Biggs’ constructive alignment in the context of work‐based learning. Assessment & Evaluation in Higher Education, 32(1), 79-87. https://doi.org/10.1080/02602930600848309
Watson, A. (1998). Situated Cognition and the Learning of Mathematics.
Wedege, T. (2010). People’s mathematics in working life: Why is it invisible? ALM International Journal, 5(1), 89-97. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1068213.pdf
Wijers, M., & Jonker, V. (2019). Volwassenen rekenen: de didactiek van gecijferdheid. Leren in de educatie, lesgeven, begeleiden en faciliteren, 2019, 20, Article 8166. https://www.fi.uu.nl/publicaties/literatuur/2019_wijers_jonker_ve_didactiek_van_gecijferdheid.pdf
Wijers, M., & Jonker, V. (2023, 23/11/2023). Rekenen en gecijferdheid in het mbo. NRO (Onderwijskennis). https://www.onderwijskennis.nl/themas/rekenen-en-gecijferdheid-in-het-mbo
Wijers, M., Munk, F., Jonker, V., & Hoogland, K. (2023). Raamwerk scholing en nascholing docent rekenen/gecijferdheid vo/mbo. Universiteit Utrecht. https://www.fisme.science.uu.nl/publicaties/literatuur/20230601_raamwerk.pdf
Williams, J., & Wake, G. (2007). Metaphors and Models in Translation between College and Workplace Mathematics. Educational Studies in Mathematics, 64(3), 345-371, Article 3162.
Zana, F. M., Sa’dijah, C., & Susiswo, S. (2022`). LOTS to HOTS: How do mathematics teachers improve students’ higher-order thinking skills in the class? International Journal of Trends in Mathematics Education Research, 5(3), 251–260. https://doi.org/10.33122/ijtmer.v5i3.143
