Kernreflectie voor het aanleren van vakdidactische competenties
Lerarenopleiders die vakdidactiek onderwijzen doen er goed aan om zich niet alleen te richten op vakdidactische kennis en vaardigheden. De (beroeps)identiteit van de docent in opleiding en daarmee samenhangende overtuigingen ten aanzien van leren en het schoolvak, spelen een belangrijke rol bij de vakdidactische ontwikkeling van docenten. Een biologiedocent kan bijvoorbeeld worden gedreven door de motivatie om via het biologieonderwijs bij te dragen aan een duurzame samenleving. Vanuit die gedrevenheid kan de ontwikkeling van vakdidactische competenties van die docent worden gestimuleerd. Anderzijds kunnen overtuigingen ter discussie worden gesteld zodra ze zijn geëxpliciteerd, bijvoorbeeld als die overtuigingen leiden tot problematische vakdidactiek. Een natuurkundedocent die ervan overtuigd is ‘dat vmbo’ers vooral doeners’ zijn, kan het risico lopen om veel practica te organiseren, waarbij de ontwikkeling van concepten te weinig aandacht krijgt. Het ui-model van Korthagen geeft handvatten om binnen de context van een vakdidactisch onderwerp zulke diepere overtuigingen zichtbaar en dus bespreekbaar te maken.
Het ui-model. Bron: Korthagen, F. (2001). Waar doen we het voor? Op zoek naar de essentie van goed leraarschap. Oratie, Universiteit Utrecht.
Voorbeelden van vragen en antwoorden binnen de context van de vakdidactiek, die aan de hand van het ui-model kunnen worden geformuleerd:
- Wat kom je tegen? – Ik werk aan een vakcollege
- Wat doe je? – Contexten voor nask ontleen ik zoveel mogelijk aan (technische) beroepen. Daar vertel ik veel over.
- Wat kun je? – Ik ben goed thuis in toepassingen van natuurkunde in de techniek. Dat kan ik gemakkelijk in vakdidactiek vertalen.
- Waar geloof je in? – Vmbo leerlingen moeten volgens mij vooral een vak leren.
- Hoe zie je jezelf? – Ik voel mezelf ook vooral nog steeds vakman. Vanuit die identiteit geef ik les.
- Wat zijn je diepste waarden? – De samenleving moet het hebben van goed vakonderwijs en daar wil ik een bijdrage aan leveren.
- Download: Fred Korthagens afscheidsrede aan de Universiteit Utrecht
- Download: Een kort artikel voor studenten, waarin het ui-model en de reflectiecirkel worden gecombineerd Veldkamp (2011) Reflectie op vakdidactische overtuigingen en handelen
