Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Digitale geletterdheid

Digitale geletterdheid is een ‘basisvaardigheid’
voor po, vo en mbo.

Actueel (2024)

Er zal een ‘beproeving’ worden uitgevoerd rondom de nieuwe ideeen (kerndoelen) w.b. digitale geletterdheid. Dit wordt in voorjaar 2024 voorbereid.

  • 20240315 – Aanbieding uitkomsten peiling digitale geletterdheid (peildg.nl
  • 20240306 – Aanbieding concept kerndoelen digitale geletterdheid

Algemeen

Digitale vaardigheden worden belangrijker door alle (snelle) technologische ontwikkelingen. Onze communicatie verloopt anders (o.a. door sociale media), we verwerken grote hoeveelheden informatie (e-mail, websites, etc.) en er zijn allerlei apparaten en automatische processen die ons als burger en beroepsbeoefenaar ondersteunen.

Het onderwijs is wat traag met het efficiënt voorbereiden van leerlingen op al deze veranderingen, soms worden de rollen omgedraaid en kunnen leraren (en lerarenopleiders) iets leren van de leerlingen. Een interessant maar ook lastig gebied voor de STEM lerarenopleidingen dus.

De vaardigheden die binnen de schoolvakken van ELWIeR en Ecent centraal staan hebben altijd ergens logischerwijs een verbinding met technologie (neem bijv. de simpele hulpmiddelen als rekenmachine en excel spreadsheet) en elke lerarenopleider zal altijd iets van deze ‘digitale’ vaardigheden meenemen. Toch kan gerichte aandacht voor deelaspecten van deze vaardigheden belangrijk zijn.

‘Domeinen’ binnen digitale geletterdheid

In het Nederlandse onderwijs wordt onderscheid gemaakt in ‘domeinen’ (bron: SLO)
Grofweg is er sprake van vier deeldomeinen

Bron SLO website

Digitalisering en wiskunde

Onze wereld verandert snel onder invloed van informatisering, automatisering en digitalisering. Computers worden goedkoper en krachtiger. Volgens de wet van Moore – die nog steeds opgaat – verdubbelt het aantal transistors in een computerchip elke twee jaar, terwijl de prijs halveert. Brynjolfsson en McAfee (2014) voegen hieraan toe dat niet alleen transistor-dichtheid, maar ook verwerkingssnelheid, geheugencapaciteit, energie-efficiëntie en downloadsnelheid zich exponentieel snel ontwikkelen. Bovendien wordt bijna alles gedigitaliseerd, allerlei informatie kan worden omgezet in énen en nullen: tekst, geluid, foto’s, video’s, meetresultaten, etc. Dit maakt miniaturisatie mogelijk, waardoor apparaten kleiner en goedkoper worden.

Als gevolg van deze ontwikkeling zullen tal van banen worden overgenomen door computers. Computers creëren echter ook nieuwe banen omdat mensen met behulp van computers meer kunnen. Maar die nieuwe banen vereisen wel andere vaardigheden dan de oude banen.

Wanneer we kijken naar de rol van rekenen-wiskunde in de digitale samenleving, zien we dat rekenen-wiskunde, zowel overal aanwezig, als onzichtbaar, is. Vrijwel alle reken-wiskundige bewerkingen die in het basis-, secundair en tertiair onderwijs worden onderwezen, kunnen worden uitgevoerd door computers en dat gebeurt ook in de wereld buiten de school. Dit betekent niet dat er geen rekenen en wiskunde meer hoeft te worden onderwezen, maar dat de reken-wiskundige inhoud van wát er moet worden geleerd verandert: in plaats van het aanleren van competenties die samenvallen met wat computers kunnen, focussen op competenties die een aanvulling vormen op wat een computer kan.

Computational thinking en wiskunde

In een studie uit 2022 (Reviewing computational thinking in compulsory education; Bocconi e.a.) blijkt dat men in diverse landen op zoek is naar de ‘plek van digitale geletterdheid in het curriculum’. In veel landen ziet men een rol weggelegd voor de wiskunde om een brugfunctie te vervullen. Zo wordt er in dat rapport een voorbeeld gegeven uit Frankrijk (2018):

France’s Ministry of Education has a policy of publishing previous exams as examples for preparing
students for the Diplôme National du Brevet. The following exercise is taken from the text of the 2018
edition of the Maths exam (a written test). It comprises seven exercises for a total of 100 points. Exercise
6 deals with algorithms and programming: the English translation is shown below.

klik voor uitvergroting

Leergemeenschappen digitale geletterdheid

Ihkv Sprong-STEM (2020-2023) wordt onderzocht wat de rol van een Professionele leergemeenschap kan zijn.

Verwijzingen

  • (2020). Digitale Geletterdheid. Toelichting op het voorstel voor de basis van de herziening van de kerndoelen en eindtermen van de leraren en schoolleiders uit het ontwikkelteam Digitale Geletterdheid (PDF). Enschede: Curriculum.nu/SLO.
  • (2020). Leergebied Digitale Geletterdheid. Voorstel voor de basis van de herziening van de kerndoelen en eindtermen van de leraren en schoolleiders uit het ontwikkelteam Digitale geletterdheid (PDF). Enschede: Curriculum.nu/SLO.
  • Bocconi, S., Chioccariello, A., Kampylis, P., Dagienė, V., Wastiau, P., Engelhardt, K., Earp, J., Horvath, M., Jasutė, E., Malagoli, C., Masiulionytė-Dagienė, V. and Stupurienė, G. (2022). Reviewing computational thinking in compulsory education. State of play and practices from computing education (PDF): European Union.
  • Brynjolfsson, E., & McAfee, A. (2014). The second machine age: Work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies. WW Norton & Company.
  • Dummer, G. (2017). Een manier om probleemoplossend vermogen te vergroten. In Rekenen-wiskunde in de 21e eeuw. Utrecht: Panama NVORWO Universiteit Utrecht.
  • Gravemeijer, K., Stephan, M., Julie, C., Lin, F. L., & Ohtani, M. (2017). What mathematics education may prepare students for the society of the future?. International Journal of Science and Mathematics Education, 15(1), 105-123.
  • Hotze, A. and Keijzer, R. (2018). Kan dit altijd zo? Computational thinking in elke rekenwiskundeles (PDF) Volgens Bartjens, 37(4), 28-31
  • Jeuring, J., Corbalan, G., Van Es, N. and Van Montfort, J. (2016). Leren programmeren in het PO, een literatuurreview (pp. 20). Utrecht: Universiteit Utrecht / Kennisnet.
  • Jonker, V. and Wijers, M. (2017). Computational thinking. Ideeën voor de reken-wiskundeles (PDF). In Rekenen-wiskunde in de 21e eeuw. Utrecht: Panama-NVORWO-Universiteit Utrecht-SLO.
  • Keijzer, R., Buter, A., Jonker, V., Munk, F., Van Galen, F. and Wijers, M. (2016). Kijkje achter de code. Boek Grote Rekendag (PDF) (Vol. 14). ‘s-Hertogenbosch: Malmberg.
  • Pijpers, R. (Ed.). (2018). Handboek Digitale geletterdheid 2017-2018 (PDF). Zoetermeer: Kennisnet.
  • Pijpers, R., Stiller, L. and Boeke, H. (2016). Computing-onderwijs in de praktijk. Wat kunnen we leren van de britten? (PDF). Zoetermeer: Kennisnet.
  • Leaphy (verslag november 2017, teaching and learning lab)
  • Papert, S. (1980). Mindstorms: Children, computers and powerful ideas. Brighton: Harvester Press.
  • Schnabel, P. (2015). Platform 2032. Hoofdlijn advies: een voorstel (PDF) (pp. 8). Den Haag: Platform 2032.
  • Van Graft, M. and Kemmers, P. (2007). Onderzoekend & Ontwerpend Leren bij Natuur & Techniek. Basisdocument over de didactiek voor onderzoekend en ontwerpend leren in het primair onderwijs (PDF). Den Haag: Stichting Platform Bèta Techniek.
  • Voogt, J. and Pareja Roblin, N. (2010). 21st Century Skills. Discussienota (PDF) (pp. 40). Zoetermeer: Kennisnet / TU Twente.

Overig

endnote keyword: digital literacy

Gerelateerde artikelen

ELWIeR en Ecent als één STEM