Misconcepten

Leerlingdenkbeelden, ook wel pre-concepten of misconcepten Zie ook de kennisbanken voor: Natuurkunde Biologie Scheikunde

In een poging de wereld om zich heen te begrijpen, nemen we denkbeelden aan die een logische verklaring geven voor verschijnselen in onze omgeving. Wanneer deze denkbeelden onjuist zijn noemen we ze misconcepten. Ze ontstaan steeds weer bij iedere generatie opgroeiende mensen, onder meer door informele cultuuroverdracht tijdens de opvoeding en contact met leeftijdsgenoten.

Misconcepten in het onderwijs

Misconcepten zijn hardnekkig en moeilijk op te lossen door onderwijs. Onjuiste of onduidelijke onderwijsinhouden versterken zelfs misconcepten die heersen bij leerlingen. Om goed onderwijs te kunnen geven zul je als docent dus misconcepten moeten ontdekken en aanpakken. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan; ze zijn niet snel te ontdekken. Leerlingen nemen liever nieuwe kennis tot zich dan dat ze hun bestaande kennis verwoorden. Ze passen de nieuwe informatie aan om een denkbeeld te bevestigen en uit te breiden, ook al is dit denkbeeld onjuist.

Hoe spoor je een misconcept op?

Laat leerlingen aan het woord en maak zo zichtbaar of ze de juiste veronderstellingen hebben of een misconcept hanteren. Wanneer dit laatste het geval is, kun je als docent de leerling laten inzien dat zijn verklaring voor de situatie niet klopt, bijvoorbeeld door de juiste vragen te stellen. Leerlingen zijn alleen bereid een verkeerd denkbeeld te verwerpen wanneer ze zelf ontdekken dat het fout is.

Toevoeging: Misconcept of preconcept?

De term misconcept wekt ten onrechte de indruk dat het gaat om een foute denkwijze. De term preconcept zou beter aangeven dat het gaat om een stap in een denkontwikkeling. Zo moeten we ook kritisch zijn op het gebruik van de term leerlingdenkbeelden. Ze suggereert dat er ook docent- of biologische denkbeelden bestaan en dat de leerlingdenkbeelden daaraan ondergeschikt zijn. De term ‘leerlingdenkbeelden’ is wel algemeen: ze kunnen zowel goed, fout of in ontwikkeling zijn.

Artikelen binnen ecent/elwier

• Misconcepten binnen de Scheikunde
• Leerlingendenkbeelden over Evolutie
• Onderwijsbenaderingen voor evolutietheorie
• Intuïtieve begrippen versus Vakbegrippen
• Misconcepties, electriciteit, energie en basisvorming

Verwijzingen

• Kennisbank Natuurkunde
• Kennisbank Biologie
• Kennisbank Scheikunde

Literatuur

• Beuker, S., De Boer, C. and Linthout, D. (2007). Misconcepten in geneticaonderwijs (PDF). Utrecht: Universiteit Utrecht.
• Boels, L. and Bakker, A. a. (2019). Conceptual difficulties when interpreting histograms: A review Educational Research Review, 28, 100291. doi:10.1016/j.edurev.2019.100291 .
• Bouwens, R. E. A. and Verkerk, G. (1988). Inventarisatie van misconcepties in de optica (PDF) Tijdschrift voor Didactiek van de Beta-wetenschappen, 6(2), 83-98. .
• Bouwens, R. E. A. and Verkerk, G. (1989). De inrichting van een optica-curriculum, uitgaande van misconcepties (PDF) Tijdschrift voor Didactiek van de Beta-wetenschappen, 7(1), 27-44. .
• Burns, M. (2010). Snapshots of students misunderstanding (PDF) Educational Leadership. .
• Chokshi, S. and Fernandez, C. (2004). Challenges to importing Japanese lesson study: Concerns, misconceptions, and nuances (PDF) Phi Delta Kappan, 85, 520–525. doi:Article .
• Fujii, T. (2013). Implementing Japanese Lesson Study in Foreign Countries : Misconceptions Revealed Mathematics Teacher Education and Development, 16(1), 119–135. .
• Fujii, T. (2014). Implementing Japanese Lesson Study in Foreign Countries : Misconceptions Revealed (PDF) The Mathematics Teacher Education and Development Journal, 16(1), 65–83. .
• Hammer, D. (1996). Misconceptions or p-prims: How may alternative perspectives of cognitive structure influence instructional perceptions and intentions? Journal of the Learning Sciences, 5(2), 97-127. .
• Lutgerink, J., Evers, A., Jans, E., Deuss, Stuker, E., Almekinders, R. and Maagdenberg, W. (2011). Misconcept of preconcept. Onderzoek naar percepties over het begrip misconcept bij studenten en opleiders van lerarenopleidingen biologie. . Heerlen: Ruud de Moor Centrum. Open Universiteit.
• Yezierski, E. J. and Birk, J. P. (2006). Misconceptions about the Particulate Nature of Matter. Using Animations To Close the Gender Gap Journal of Chemical Education, 83(6), 954-960. doi:10.1021/ed083p954 .
• Zuckerman, O. and Resnick, M. (2003). Children’s Misconceptions as Barriers to Learning Stock-and-Flow Modeling (PDF): MIT.