Betrokkenen: Anika Embrechts, Marieke Wolthoff, Anna Hotze, Vincent Jonker, Wendy de Jong, Wouter van Joolingen, Ralph Meulenbroeks, Ronald Keijzer, Symen van der Zee, Tim Nota, Lonneke Boels, e.a.

Dit advies is gestuurd aan wetenschappelijke bureaus van politieke partijen, vanuit:

• Partners van STEM22
• Partners van het Sprong-STEM project en het door dit project opgestelde Sprong STEM Manifest 2024

Onder de kopjes ‘Speerpunten’ vatten we samen wat we graag terug zouden zien in de verkiezingsprogramma’s van alle politieke partijen in Nederland (met het oog op de verkiezingen in oktober 2025). De centrale boodschap hebben we eenvoudig gehouden, en in de speerpunten zitten de details.

Nederlands Expertisenetwerk Bèta Onderwijs	Sprong-STEM	Diverse vakverenigingen (waaronder NVON, NVvW, NVORWO, I&I e.a.)

De huidige discussie over basisvaardigheden heeft, naast enkele positieve impulsen voor het Nederlandse onderwijs, ook de vervelende bijwerking dat het onderwijs kan verschralen en door opsplitsing in deelvaardigheden minder samenhangend wordt, en daardoor aan kwaliteit inboet.

In het kader van goed afgestemd STEM-onderwijs zien wij een verwijdering tussen STE enerzijds en M (rekenen/wiskunde) anderzijds, iets waar we juist in het Sprong-STEM project en vanuit andere projecten aanwijzingen voor vonden dat er meer toenadering nodig is.

Door te veel de nadruk te leggen op het aanbrengen van sterk geïsoleerde (basis)vaardigheden, en daar geen betekenisvolle verbindingen in aan te leggen in het bèta-gebied, zal de leeropbrengst richting kritisch (bèta)burgerschap teruglopen en niet verrijkt worden. Daarom formuleren wij graag het volgende speerpunt:

Breng in het professionaliserings- en opleidingwerk rondom de nieuwe kerndoelen en examenprogramma’s (zowel po, als vo/mbo) samenhang aan in het volledige gebied van:

• S(science) -> natuurkunde scheikunde, biologie
• T(echnology) -> techniek, technologie, digitale geletterdheid
• E(ngineering) -> maak-onderwijs
• M(athematics) -> rekenen-wiskunde

De toenadering tussen STE en M wordt o.a. sterk bevorderd door de kerndoelen-aandacht ‘wiskunde en de wereld’.

Zie ook:

• de paragraaf “Investeren in kwaliteit en kansen” in de FVOV-brief van 4-7-2025

De noodzakelijke toenadering (STE + M) wordt in feite ook bevestigd door vernieuwingen die momenteel voorgesteld, uitgeprobeerd en vastgesteld worden voor de kerndoelen-gebieden van met name rekenen-wiskunde en mens-en-natuur, maar zeker ook in relatie tot bijv. digitale geletterdheid. En dit is niet alleen iets dat gebeurt in de Nederlandse context, maar ook in de internationale context (scientific literacy, etc.).

Wat eventueel complicerend kan werken is dat o.a. de diverse kaders voor onderwijskwaliteit (inspectie; leermiddelen; toetsing, e.d.) te zeer ingericht worden op de (verouderde) inhouden van het referentiekader rekenen. En wij weten dat er wordt nagedacht/gewerkt aan een update van het referentiekader, en daarom benoemen we dit ook in dit speerpunt:

Verzorg een ruime update van het referentiekader rekenen, waardoor het gedachtegoed en gebruiksmogelijkheden van dat kader beter aansluiten bij de nieuwe kerndoelen van het bèta onderwijs (Rekenen en wiskunde; Mens en Natuur; digitale geletterdheid; e.a.).

Zie ook:

• de VVVO-brief van 3-10-2024 inzake de curriculumherziening (‘vertraag de herziening van de kerndoelen niet!’).

Hoe bereik je dat elke burger in Nederland voldoende kennis en vaardigheid heeft om te kunnen functioneren in een samenleving waar veel ‘bèta’ een rol speelt: AI, Financiële keuzes, Gezond leven op basis van inzicht in eet- en beweeg-patronen, etc.

Het gaat dan om het bevorderen van zowel :

• een wetenschappelijke houding (scientific literacy, wetenschappelijke geletterdheid), als
• een wiskundige houding (mathematical literacy, functionele gecijferdheid)

In Nederland wordt daar ook wel het begrip Bèta Burgerschap voor gebruikt.

Deze pagina wordt gepubliceerd richting Parlement en Wetenschap.

Het informeren van de Nederlandse betrokkenen staat niet los van de hernieuwde aandacht in Europese context:

• STEM Education Strategic Plan (2025)
• STEM Coalition

• (2025). Position paper EU STEM Coalition on the STEM Education Strategic Plan (PDF). The Hague/Utrecht: STEM Coalition.
• (2025). A STEM Education Strategic Plan: skills for competitiveness and innovation (PDF) (pp. 13). Brussels: European Commission.
• Benning, M., Tummers, M., Pilgram, M., Knape, A. and Matteman, Y. (2023). Talent ontwikkelen in leerecosystemen. Ontwikkelingen en inzichten uit de praktijk (PDF) (pp. 70): VSC.
• Broman, L. (2024). Breaking the barrier. Keeping young women more interested in STEM by the extra-curricular project GirlsClub WIN (PDF) (pp. 50). Utrecht: Utrecht University.
• Dillon, J. (2011). Teaching science outside the classroom. In R. Toplis (Ed.), How science works. Exploring effective pedagogy and practice.
• Dillon, J. and Herman, B. C. (2011). Environmental education. In N. G. Lederman, D. L. Zeidler and J. S. Lederman (Eds.), Handbook of Research on Science Education (Vol. 3, pp. 717).
• Dillon, J., Rickinson, M., Teamey, K., Morris, M., Young Choi, M., Sanders, D. and Benefield, P. (2006). The value of outdoor learning: evidence from research in the UK and elsewhere School Science Review, 87(320), 107.
• Doorman, L. M. and Maass, K. (Eds.). (2023). Educating the Educators IV conference on STEM & Open Schooling for Sustainability Education (PDF). (May 19, 2023 ed.). Utrecht, Freiburg: Utrecht University, University of Education Freiburg, ICSE.
• Eccles, J. and Appleton Gootman, J. (2002). Community Programs to Promote Youth Development. Washington DC: National Academies.
• Evagorou, M., Puig, B., Bayram, D. and Janeckova, H. (2024). Addressing the gender gap in STEM education across educational levels (PDF), NESET report. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
• Hazelkorn, E. (2015). Science education for Responsible Citizenship (PDF) (pp. 88). Brussels: European Commission.
• Jonker, V., Hotze, A., Embrechts, A., Keijzer, R., Van der Zee, S. and Bakker, M. (2024). Hoe het landelijke netwerk SPRONG-STEM, verschillende regionale aanpakken afstemt en versterkt (PDF), Velon/Velov congres. Utrecht.
• Keijzer, R., Embrechts, A., Hotze, A., Jonker, V., Bakker, M., Boels, L. and Van der Zee, S. (2024). Manifest Sprong STEM (PDF). Utrecht: Sprong-STEM.
• Keijzer, R., Embrechts, A., Hotze, A., Jonker, V., Bakker, M., Boels, L. and Van der Zee, S. (2025). Primary STEM education in the Netherlands. In S. Earle (Ed.), Primary Science Learning for Children, Teachers and Communities. Stories of Practice and Possibility for Science Educators: Springer.
• Lund, A. B. and Cyvin, J. (2022). Storyline in natural science teacher education – An approach to the coherence between theory and practice International Journal of Educational Research Open, 3(2022), 100104.
• Miller, J. (2019). STEM education in the primary years to support mathematical thinking: using coding to identify mathematical structures and patterns (PDF) ZDM – Mathematics Education, 51(6), 915-927 doi:10.1007/s11858-019-01096-y.
• Oost, K., De Vries, B. and Van der Schee, J. A. (2011). Enquiry-driven fieldwork as a rich and powerful teaching strategy – school practices in secondary geography education in the Netherlands International Research in Geographical and Environmental Education, 20(4), 309-325 doi:10.1080/10382046.2011.619808.
• Pánek, J. (2022). Educhange methodology.
• Quinn, H., Schweingruber, H. and Keller, T. (Eds.). (2005). A framework for K-12. Practices, Crosscutting Concepts, and Core Ideas (PDF). New York: National Academies Press, National Research Council.
• Remmen, K. B. and Frøyland, M. (2014). Implementation of guidelines for effective fieldwork designs: exploring learning activities, learning processes, and student engagement in the classroom and the field International Research in Geographical and Environmental Education, 23(2), 103-125 doi:10.1080/10382046.2014.891424.
• Remmen, K. B. and Frøyland, M. (2015). What happens in classrooms after earth science fieldwork? Supporting student learning processes during follow-up activities International Research in Geographical and Environmental Education, 24(1), 24-42 doi:10.1080/10382046.2014.967114.
• Stone, J. R. I., Alfeld, C. and Pearson, D. (2008). Rigor and relevance: Testing a model of enhanced math learning in career and technical education (PDF) American Education Research Journal, 45(3), 767-795.
• Van der Zee, S., Bredeweg, B., Embrechts, A., Hotze, A., Jonker, V., Keijzer, R., Kruiskamp, M., Nieveen, N., Müller, A., Pennink, D., Pijls, M. and Poortman, C. (2023). STEM-netwerk: Leren van een lerend netwerk (PDF) Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 44(2), 21-36.