Oktober 2024 is een Manifest opgesteld waarmee we scholen graag meegeven ‘ergens voor te staan!’ als het gaat om STEM-onderwijs. Dit kan o.a. gebruikt worden bij Techkwadraat en andere nieuwe initiatieven waarin STEM onderwijs een rol speelt. We beginnen met de drie aanbevelingen.

Aanbeveling 1 – Leg een goede vakinhoudelijke en vakdidactische basis voor alle betrokken docenten

• Zorg dat leerkrachten voldoende vakdidactisch en vakinhoudelijk vaardig zijn om zowel het natuur-wetenschappelijke stuk (STE) als het mathematiseren (M) in hun lessen goed naar voren te laten komen.
• In het basisonderwijs kan dit vaker leiden tot lessen/projecten waarin STEM centraal staat, en in het voortgezet onderwijs is samenwerking tussen de verschillende vakdocenten van belang

Aanbeveling 2 – Betrek meerdere instellingen bij PLG’s

• Het werkt stimulerend voor alle betrokkenen binnen een professionele gemeenschap als de achtergronden en werksituaties net verschillend zijn, dus een combinatie van leerkrachten, opleiders, onderzoekers, ontwikkelaars, nascholers.
• Informeer schoolleiders en bestuurders regelmatig over de thema’s, onderzoeksvragen en opbrengsten uit de PLG’s.

Aanbeveling 3 – Maak in kerndoelen, opleiding en lesmateriaal STEMmige verbindingen

• Zorg voor inspirerende voorbeelden waarin duidelijk wordt hoe STEM-gerelateerde vaardigheden in samenhang gegeven kunnen worden, in ieder geval in de gebieden rekenen-wiskunde, digitale geletterdheid en mens&natuur.
• Zorg ervoor dat lerarenopleidingen in hun curricula dezelfde verbindingen maken als in de kerndoelen.

Een en ander staat uitgebreid beschreven in het hoofdstuk ‘Primary STEM education in the Netherlands’ in het Springer book (editor Sarah Earle): Primary Science Learning for Children, Teachers and Communities. Stories of Practice and Possibility for Science Educators.

• Keijzer, R., Embrechts, A., Hotze, A., Jonker, V., Bakker, M., Boels, L. and Van der Zee, S. (2024). Manifest Sprong STEM (PDF). Utrecht: Sprong-STEM.

Regio Oost

Lerende leraren (tevens penvoerder, Saxion Deventer)

Leerkrachten/schoolleiders van Schoolbesturen po/vo	Symen van der Zee Lectoraat Wetenschap & Technologie in het basisonderwijs	Anika Embrechts projectleider

Regio Midden

Sprong-STEM-Utrecht

Leerkrachten/schoolleiders van Schoolbesturen po/vo	Elwin Savelsbergh, HU Lectoraat Didactiek van het bèta- en technologieonderwijs	Kees Hoogland, HU Lectoraat Wiskundig en analytisch vermogen van professionals

Regio West

[ nog geen aparte sub-website ]

Leerkrachten/schoolleiders van Schoolbesturen po/vo	Anna Hotze, iPabo Lectoraat Wetenschap & Technologie in het basisonderwijs	Ronald Keijzer, iPabo Lectoraat Rekenen-wiskunde in primair onderwijs en de lerarenopleiding	Bert Bredeweg, HvA Lectoraat Didactiek van de Bètavakken Dorrith Pennink (PLG ‘computational thinking’), Monique Pijls (PLG ‘maakonderwijs’)

Team ELWIeR/Ecent (landelijk)

Samenwerkende lerarenopleidingen wiskunde en science (elwier.nl en ecent.nl)

Samenwerkingsverbanden van lerarenopleidingen STEM	Paul Drijvers, UU	Vincent Jonker, UU	Wouter van Joolingen, UU

Om te komen tot de beproefde systematiek voor netwerkvorming, wordt de werkwijze van ontwerponderzoek toegepast (Plomp & Nieveen, 2013). Concreet betekent dit dat een systematiek wordt opgesteld voor het netwerk, dat deze in praktijk wordt gebracht, formatief wordt geëvalueerd, vervolgens wordt bijgesteld op basis van de bevindingen en dan wederom in de praktijk wordt beproefd (McKenney & Reeves, 2012).

De systematiek voor het netwerk bestaat uit een aantal aspecten:

• het opstellen van een landelijke onderzoeksagenda rondom STEM-onderwijs op basis van een proces van vraagarticulatie en focusbepaling
• het vervolgens in professionele leergemeenschappen (PLG’s) werken aan de beantwoording van vragen van de landelijke onderzoeksagenda, en
• 3) het delen van kennis, voorbeelden en onderzoeksresultaten door fysieke ontmoetingen te organiseren en een digitaal platform beschikbaar te stellen.

Op deze wijze wordt kennisdeling en samenwerking gestimuleerd, wordt voortgaande netwerkvorming bevorderd, en wordt gewerkt aan het vergroten van het onderzoekend vermogen van alle leden van het netwerk. Door meermalen de systematiek voor netwerkvorming bij te stellen en te verbeteren op basis van formatieve evaluaties, wordt toegewerkt naar een effectieve structuur voor het doen van praktijkgericht onderzoek naar STEM-onderwijs alsmede het delen en ontwikkelen van onderzoeksinitiatieven, kennis en good practices.

Projectdocumenten

• Van der Zee, S., Embrechts, A., Hotze, A., Jonker, V., Keijzer, R. and Savelsbergh, E. R. (2019). Projectplan Sprong STEM – Crossing boundaries for learning and development 2020-2023 (PDF). Deventer: Saxion.

Literacies

De verschillende ‘literacies’ (sets van vaardigheden/competenties)

• (2013). PISA 2015 draft mathematics framework (PDF). Paris: OECD.
• De Lange, J. (2005). Wiskunde om gecijferd van te worden (PDF) Nieuwe Wiskrant. Tijdschrift voor Nederlands Wiskundeonderwijs, 24(3), 42-48
• Jablonka, E. (2003). Mathematical literacy (PDF). In A. J. Bishop, K. Clements, C. Keitel, J. Kilpatrick and F. K. S. Leung (Eds.), Second International Handbook of Mathematics Education (pp. 75-102). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Steen, L. A. (Ed.). (2001). Mathematics and Democracy. The case for quantative literacy (PDF). NCED (National Council on Education and the disciplines).
• Van der Hoeven, M., Schmidt, V., Sijbers, J., Van Silfhout, G., Woldhuis, E. and Van Leeuwen, B. (2017). Leerplankundige analyse PISA 2015 (PDF) (pp. 110). Enschede: SLO.
• Wijers, M., Bakker, A. and Jonker, V. (2010). A framework for mathematical literacy in competence-based secondary vocational education (PDF). Paper presented at the EIMI 2010, Barcelona.
• Zevenbergen, R. (2004). Technologizing numeracy: intergenerational differences in working mathematically in new times Educational Studies in Mathematics, 56, 97-117

Kennisinfrastructuur

• (2019). Slimme verbindingen. Naar een sterke kennisinfrastructuur voor het onderwijs (PDF): VSNU, PO-Raad, VO-Raad.
• (2020). NRO meerjarenplan 2021-2025 (samenvatting) (PDF). Den Haag: NRO/NWO.
• (2020). Actieplan Utrecht Leert 2020 – 2022. Urgentie èn ambitie bepalen de koers voor PO, VO, MBO en opleidingsinstituten (PDF) (pp. 40). Utrecht: Gemeente Utrecht.
• Henrichs, L. F. (2020). Vier jaar samen onderzoeken in portretten. Utrecht: Universiteit Utrecht.
• Spaans, G., Van Hest, E., Bakx, A., Schaap, J. and Lockhorst, D. (Eds.). (2018). Samen onderzoeken werkt! Werkplaatsen Onderwijsonderzoek; brug tussen onderzoek en praktijk (PDF). Utrecht: PO-Raad.
• Van Hoepen, A., Van Asseldonk, H., Van der Vegt, J., Meijer, N. and Van Krieken, H. (2019). Lerend onderwijs voor een lerend Nederland. Ontwikkelagenda voor een versterkte kennisinfrastructuur voor het onderwijs (PDF). Utrecht: PO Raad, VO Raad, MBO Raad, Ver. Hogescholen, VSNU.
• Verhoef, N., Drijvers, P., Bakker, A. and Konings, T. (2014). Tussen wal en schip. Wiskundig-didactisch onderwijsonderzoek in Nederland. Rapport Onderwijsonderzoekscommissie Platform Wiskunde Nederland (PDF) (pp. 30). Amsterdam.
• Zuiker, I. and Schot, W. (2019). Succesvolle werkplaatsen: wat is er nodig voor een vruchtbare onderzoekssamenwerking tussen onderwijspraktijk, hogescholen en universiteiten? (PDF). Utrecht: Universiteit Utrecht, Oberon.

Overig

• McKenney, S. and Reeves, T. C. (2012). Conducting educational design research (PDF). London: Routledge.
• Plomp, T. and Nieveen, N. (Eds.). (2013). Educational design research. Enschede: SLO. http://international.slo.nl/edr/

Op 16 januari 2020 is de aftrap gegeven van de vier projecten die gehonoreerd zijn door NRO

In ‘s-Hertogenbosch verzamelden zich de vier consortia, werd er kort gepitcht en werd het glas geheven.