Vernieuwde examenprogramma’s van kracht
De vernieuwde examenprogramma’s voor biologie, natuurkunde, NLT en scheikunde zijn door de minister vastgesteld. Voor NLT is 2012 het invoeringsjaar geworden, voor de profielvakken 2013. Concepten leren vanuit contexten en samenhang van bètavakken zijn gemeenschappelijke noemers. In de eindadviezen, in december 2010 aangeboden aan de minister,is goed te zien dat ‘het veld’ zich met de vernieuwing van het eigen vak heeft bemoeid. Leraren zijn betrokken geweest bij het ontwikkelen en testen van de programma’s en bij informatiebijeenkomsten en raadplegingen. Zo is de haalbaarheid getoetst. Het lesmateriaal tijdens de pilotjaren was voor testdoeleinden bedoeld en kan als voorbeeld gebruikt worden. De examenprogramma’s en syllabi zijn nu het uitgangspunt, die bieden nog veel ruimte aan auteurs van schoolboeken en aan leraren zelf om de programma’s nader in te vullen.
Wat heeft een lerarenopleider hieraan?
De rapporten van de vernieuwingscommissies bevatten aanbevelingen voor de lerarenopleidingen. Docenten die nu in opleiding zijn krijgen straks met de vakvernieuwing te makenm , de veranderingen zullen een plek in de opleiding moeten krijgen. Dat bètavakken met contexten te maken hebben is natuurlijk geen nieuws, maar hoe dat er uit ziet in een les of lessenserie vraagt wel oefening. Ook lenen de aanbevelingen van de vernieuwingscommissies zich voor discussies, docenten in opleiding hebben soms al een hele sterke mening over deze zaken en het is goed ze daar tijdens instituutsbijeenkomsten en stages over discussiëren. Eenmaal afgestudeerd draaien docenten ook mee met NLT, ANW of O&O. Als lerarenopleiders moeten we ze op die punten dus het nodige meegeven.
Voor biologie, natuurkunde en scheikunde zijn auteursteams van de uitgevers aan de slag gegaan, examenconstructeurs werken in opdracht van CvE en Cito aan centrale examens. De lerarenopleider komt in actie bij de aanpassingen in de lerarenopleidingen, maar ook bij de nascholing. Denk bij nascholing bijvoorbeeld aan docentontwikkelteams waarin docenten per regio met collega’s aan de slag gaan met het zelf vorm geven van de vakvernieuwing.
Wat heeft een leraar hieraan?
De rapportages van de vernieuwingscommissies vatten de stand van zaken goed weer: wat waren de motieven voor de vernieuwing, wat zijn de lessen uit de pilot, wat zijn de adviezen aan allerlei betrokkenen? De SLO-brochure over de invoering somt een aantal vragen op die docenten en secties zich kunnen stellen. Voor een docent ook van belang: voldoet je kennisbasisnog? Bij natuurkunde komen bijvoorbeeld voortaan quantummechanica en relativiteitsleer aan bod, bij biologie epigenetica, bij scheikunde meso-chemie. Behoorlijk uitdagend om dat goed over te kunnen brengen. Ook met collega’s aan de slag met vakvernieuwing? Kijk of er in je eigen regio ook docentontwikkelteams, kenniskringen of studiestijger projecten zijn. Je kan zo samen met collega’s aan de vakvernieuwing werken. Zulke activiteiten worden georganiseerd in de zogeheten regionale steunpunten, daar zijn er zo’n tien van, en elke regio heeft voor verschillende vakken een steunpunt.
Actueel overzicht
- Website: Overzicht van regionale steunpunten en hun aanbod per vak en regio
- Website: Alle documentatie over de nieuwe examenprogramma’s op SLO-website betanova.nl
- SLO-brochure: Op weg naar de invoering
- Website: Examenprogramma’s
- Website: Syllabi: uitwerking van de examenprogrammas voor het Centraal Examen
- Website: Handreikingen: suggesties voor de uitwerking van de schoolexamendomeinen.
- Website: Het nieuwe betavak: Natuur Leven en Technologie
Rapportagedocumenten
- Rapport: Eindrapportage Commissie Vernieuwing Biologie Onderwijs, met nieuwe examenprogramma’s biologie voor havo en vwo. Naar actueel, relevant en samenhangend biologieonderwijs.
- Rapport: Nieuwe natuurkunde, advies-examenprogramma’s voor havo en vwo
- Rapport: Eindrapportage stuurgroep NLT, Advies beproefd examenprogramma NLT
- Rapport: Eindrapportage Nieuwe Scheikunde. Scheikunde in de dynamiek van de toekomst
Websites van de vernieuwingscommissies
De vernieuwingscommissies voor biologie, natuurkunde en scheikunde hebben hun werk eind 2010 afgerond, de websites bevatten documentatie uit de projectjaren en de pilots. Het NLT-coördinatiepunt is nog actief, de site is hierboven genoemd onder “Actueel overzicht”
- Website: Vernieuwing biologieonderwijs (CVBO).
- Website: Vernieuwing natuurkundeonderwijs (Nieuwe Natuurkunde)
- Website: Vernieuwing scheikundeonderwijs (Nieuwe Scheikunde)
- Website: Een verwant project: Vernieuwing wiskundeonderwijs (CTWO)
ECENT artikelen over zaken die bij vakvernieuwingen komen kijken
- Kerst Boersma: Betaonderwijs in verandering.
- Wilmad Kuiper: Curriculumevaluatie Bètavakvernieuwing Tweede Fase.
- Cor de Beurs: Docentennetwerken als motor voor dynamische vakontwikkeling, ervaringen met netwerken van scholen, hbo en universiteiten in de its-Academy.
- Hannah Wielenga: Teamteaching door docenten in de bètavakken. Over teams in het vmbo, maar ook in groepen docenten die nlt op havo/vwo verzorgen.
- Ton van der Valk: Leerlijn onderzoekende houding. Over de noodzaak van samenwerking tussen de bètavakken om zo’n leerlijn te realiseren.
- Frank Seller: Hoe bereiden we studenten voor op vernieuwing?
- Joost Termeer en Kees Tijdink: Ervaringen als biologie- en scheikundedocent met de vakvernieuwingen.
- Emiel de Kleijn: De Nieuwe Scheikunde.
- Vakvernieuwingen: conferentie 5 juni 2009
ECENT artikelen over de concept-contextbenadering
- Kerst Boersma: Gebruik van de concept-contextbenadering.
- Piet Lijnse: Concept Context kritisch benaderd, een reeks NVOX-artikelen.
- Agnes Legierse: Ervaringen in de praktijk met concept-context.
Gerelateerde artikelen
- Authentieke contexten in natuurwetenschappelijk onderwijs
- Opbrengsten van de ECENT conferentie 2012: Leergemeenschappen
- Docentennetwerken als motor voor dynamische vakontwikkeling
- Workshop teamteaching
- Workshop: Naar een leerlijn onderzoekende houding
- Hoe bereiden we studenten voor op vernieuwing?
- Ervaringen van twee docenten met de vakvernieuwingen
- Ervaringen in de praktijk met concept-contextonderwijs
- Nieuwe Scheikunde 2007-2013
- Kennisbasis biologie vakdidactiek
- Kennisbasis natuurkunde vakdidactiek
- Kennisbasis scheikunde vakdidactiek
- Lezing: Curriculumevaluatie bètavakvernieuwing Tweede Fase
- De concept-contextbenadering voor het biologieonderwijs
- Concept-context kritisch benaderd voor natuurkunde
- Lezing: Bètaonderwijs in verandering