Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Kennisbasis biologie vakdidactiek

Kies het onderdeel van de kennisbasis waarvoor u op zoek bent naar relevante artikelen. Er ontvouwt zich een submenu van dat onderdeel, met daarin de categorieën zoals u die zult herkennen uit uw handboek.

Downloads:

• Begripsontwikkeling en jargon • Leren van biologische vaardigheden • Verschillen tussen leerlingen •
Biologische en systeem denk- en werkwijzen

Artikelen bij: Begripsontwikkeling en jargon
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • is zich bewust van vakspecifiek
taalgebruik en kan leerlingen begeleiden bij het leren hanteren van dit vakspecifiek taalgebruik • kan biologische
begrippen omschrijven, schematisch plaatsen in hun onderlinge relaties en toepassen in verschillende contexten • kan
lesmateriaal analyseren op biologische begrippen en vakspecifiek taalgebruik en op basis hiervan bepalen voor welk
niveau het lesmateriaal geschikt is • is op de hoogte van de beperkingen en mogelijkheden van biologische modellen • kan
voortbouwen op de voorkennis van leerlingen • kan inhoudelijke fouten van denkbeelden van leerlingen expliciet maken en
corrigeren
Vakdidactische voorkennis van leraren-in-opleiding onderzoeken
Voorbereiden op begripsproblemen in de les
Leren luisteren naar leerlingdenkbeelden over bèta-begrippen
Taalontwikkelende didactiek voor binask
Toepassingen van begrippenkaarten
Begrippenkaarten laten maken door leerlingen
Vragen en antwoorden over begrippenkaarten
Stellingen, plaatjes en verhaaltjes: vormen kennis
Applets voor een beter begrip
Probleemstellende benadering
Leerlingdenkbeelden over evolutie
Ontwikkeling van het begrip natuurlijke selectie
Onderwijsbenaderingen voor evolutie
Jojo-en in genetica
Evolutionair leren denken
Concepten van kinderen in natuuronderwijs
Het element begrip fenomenologisch
Voorzichtig met elementen
Misconcepten
Constructivisme
Moleculaire interacties als basis voor celactiviteiten
Genetische complexiteit met tumtums?
Specifiek voor vmbo ontwikkeld lesmateriaal: Je genen als glazen bol!
Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen
Concept cartoons
Artikelen bij: Leren van biologische vaardigheden
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • beheerst de volgende vaardigheden, kan deze onderwijzen en beoordelen: Biologisch tekenen / Technisch-instrumentele vaardigheden / Onderzoeksvaardigheden / Rekenvaardigheden in een biologische context / Leesvaardigheden in een biologische context • is in staat om bovenstaande vaardigheden aan te leren door middel van onder andere de volgende lesactiviteiten: Illustratieve en experimentele practica / Excursies / Veldwerk
Kunnen kinderen leren kijken als ontwerper
Soorten practica fasering les en uitwerking leerlijn (op HU)
In welke situatie demonstratie- of leerlingenpracticum gebruiken?
Ontwerpen van een practicum
Practicum: leren ze er wat van?
Demonstratieproeven bij stoffen en materialen
Ontwerpen met hoofd en handen
Techniek 15+
Morele oordeelsvorming
Probleemstellend onderwijs over milieu
Serious games in bètaonderwijs
Leren onderzoeken: de basis
Leren onderzoeken: een leerlijn
EXO in actie: beheersbaar maken van het profielwerkstuk
Significante cijfers… hoe zit dat nou?
Significante cijfers bij rekenen en meten
Modelleren d.m.v. ICT
6 aspecten van onderzoekende houding
Natuurwetenschappelijk onderwijs voor duurzame ontwikkeling
Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen
Artikelen bij: Verschillen tussen leerlingen
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • is zich bewust van de impact die onderstaande verschillen tussen leerlingen kunnen hebben in een biologieles en kan daarop differentiëren:
Sekseverschillen / Verschillen in culturele en religieuze achtergrond / Verschillen in belangstelling / Verschillen in planningsvermogen / Verschillen in vermogen tot abstractie denken
Science-onderwijs vanuit een perspectief op gender-, taal- en etnische verschillen
Ontwerpen van een lessenserie volgens Kolb
Interesse-georiënteerd na/sk onderwijs
Morele oordeelsvorming
Anti-evolutionisme in VS
Probleemstellend onderwijs over milieu
Onderwijsbenaderingen voor evolutie
Evolutie: visies in NL
Stimuleren van bèta-talent in de klas
Het puberbrein
Genderverschillen in lerarenopleidingen
Artikelen bij: Biologische en systeem denk- en werkwijzen
Omschrijving van de categorie: De startbekwame docent kent de volgende biologische denk- en werkwijzen: • Vorm en functie denken • Ecologisch denken • Evolutionair denken
Systeemdenken in de biologie
Cel als systeem
Dynamiek en complexiteit van ecosystemen

• Biologie als levenswetenschap en biologie in de maatschappij • Biologie methodes gebruiken, vergelijken, beoordelen en selecteren • Verbanden leggen tussen biologie en andere vakken • Didactische werkvormen en media • Onderwijsleeractiviteiten • Praktijkonderzoek aan vakdidactisch handelen in de les

Artikelen bij: Biologie als levenswetenschap en biologie in de maatschappij
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent kan in zijn/haar lessen het belang en positie van biologie in het dagelijkse leven en als levenswetenschap in de maatschappij duidelijk aangeven
De aard van natuurwetenschappen en techniek in onderwijs
Artikelen bij: Biologie methodes gebruiken, vergelijken, beoordelen en selecteren
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • heeft kennis van de verschillende beschikbare biologiemethodes • is in staat om biologiemethodes kritisch te vergelijken en te beoordelen • kan een keuze maken voor een biologiemethode en de keuze verantwoorden
Artikelen bij: Verbanden leggen tussen biologie en andere vakken
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • is in staat om samenhang tussen verschillende vakken binnen de school uit te werken en te bevorderen • is in staat verschillende vakgebieden te integreren in vakoverstijgende projecten
Handboek Natuur- en scheikunde in de basisvorming
Taalontwikkelende didactiek voor binask
Artikelen bij: Didactische werkvormen en media
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • kan een keuze maken voor werkvormen en/of media die passen bij de lesdoelstellingen • kan deze keuze verantwoorden • kan deze werkvormen en/of media, toepassen, evalueren en aanpassen
Toepassingen van begrippenkaarten
Begrippenkaarten laten maken door leerlingen
Vragen en antwoorden over begrippenkaarten
Stellingen, plaatjes en verhaaltjes: vormen kennis
Intuïtie als basis voor moreel redeneren
Biologie in bewegende beelden
Bruikbaar digitaal leermateriaal en de digi generatie
Leren in project – projecten met diepgang
Werken met applets
De val van Galileï
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Boek: Ruim en evenwichtig, oordeelsvorming in de biologieles
Beweegredeneren: een werkvorm bij dilemma’s in de klas
Songs for teaching
Van een gesloten naar een open practicum
Artikelen bij: Onderwijsleeractiviteiten
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • kan biologielessen ontwikkelen en organiseren die voldoen aan de gestelde lesdoelstelling • kan deze lessen begeleiden/uitvoeren, evalueren en aanpassen
Genetica in beweging, de moeite waard om te leren
Artikelen bij: Praktijkonderzoek aan vakdidactisch handelen in de les
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • is bereid en in staat een praktijkonderzoek over zijn/ haar vakdidactisch handelen op te zetten en uit te voeren • is bereid en in staat om de resultaten van dit praktijkonderzoek te analyseren en zijn/haar vakdidactisch handelen daarop aan te passen
Natuurkunde docenten onderzoeken de schoolpraktijk
Concept cartoons

• Het curriculum • Centrale concepten • Concept-context benadering • Verder studeren • Ontwikkelen van een practicum- en een onderzoeksleerlijn

Artikelen bij: Het curriculum
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • heeft kennis van examenprogramma’s en eindtermen van het schoolvak biologie • kan lesstof kiezen die voldoet aan de eisen zoals gesteld in de eindtermen van het betreffende niveau • heeft kennis van de actuele ontwikkelingen in het biologiecurriculum en leergebieden van de onderbouw, van het VMBO en van het MBO
Curricula voor natuuronderwijs
De aard van natuurwetenschappen en techniek in onderwijs
Curriculum evaluatie bètavernieuwing Tweede Fase
Ervaringen van twee docenten met de vakvernieuwingen
Columns van bètaleraren (over vernieuwing)
Opbrengsten conferentie vakvernieuwingen 2010
Wereldoriënterende vakken op de kaart
Artikelen bij: Centrale concepten
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • heeft kennis van de centrale biologische concepten en hun onderlinge samenhang • kan lesmateriaal ontwerpen waarin deze centrale concepten worden ontwikkeld
Artikelen bij: Concept-context benadering
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • kan biologische concepten in verschillende, voor de leerling relevante, contexten uitwerken • is op de hoogte van de problematiek van het biologieonderwijs waarop de keuze is gebaseerd om over te stappen op de concept-context benadering • kan de uitgangspunten van de, door CVBO beschreven, concept-context benadering verwoorden
Concept-context onderwijs
Van reguliere tot context-concept lessen in 5 stappen
De conceptcontext benadering voor het biologie onderwijs
Ervaringen van 2 docenten met de vakvernieuwingen
Ervaringen in de praktijk met concept-context onderwijs
Authentieke contexten in natuurwetenschappelijk onderwijs
Kanker als context
Morele oordeelsvorming – genetisch testen
Een gastspreker in de klas
Morele oordeelsvorming – (top)sport en genen
Concept-context onderwijs: benodigde docentcompetenties ontwikkelen
Artikelen bij: Verder studeren
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent heeft kennis van beroepen en vervolgopleidingen waarin biologie een rol speelt en laat deze in zijn/haar lessen aan de orde komen
Zelfvertrouwen voor een N-profiel
Artikelen bij: Ontwikkelen van een practicum- en een onderzoeksleerlijn
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent kan, zelfstandig of in samenwerking met anderen, lesmateriaal ontwikkelen dat aansluit bij een al aanwezige leerlijn
Een leerlijn voor het meten met pc
Naar een leerlijn onderzoekende houding
Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen
Van een gesloten naar een open practicum
De natuurwetenschappelijke methode als een basis voor leren?
Kinderen doen ‘eerlijk’ onderzoek
Vaardigheden maken kinderen tot zelfstandige onderzoekers

• Theorielokaal / Practicumlokaal • Veldwerk • Gebruik van publieke en/of commerciële faciliteiten ten behoeve van biologieonderwijs

Artikelen bij: Theorielokaal / Practicumlokaal
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • heeft kennis van de ARBO-wetgeving voor: de inrichting van practicumlokalen en kabinet / het uitvoeren van een veilig en verantwoord biologiepracticum / het gebruik van biologisch materiaal bij de uitvoering van proeven/experimenten • kan didactische overwegingen maken bij de inrichting van het theorie- en practicumlokaal
Dieren en dierproeven in het onderwijs
Ontwerpen van een practicum
Soorten practica fasering les en uitwerking leerlijn (op HU)
Artikelen bij: Veldwerk
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • kan gestructureerd activiteiten ontwerpen die passen bij de mogelijkheden van een buitengebied • kent de benodigde veldwerkmaterialen en beheerst de veldwerktechnieken om een buitengebied (veld, stad of schoolomgeving) te beschrijven en te onderzoeken. • kan de veiligheid in een gebied beoordelen en maatregelen nemen om deze te garanderen • kan activiteiten ontwikkelen die gericht zijn op: natuurbeleving / de waarde van natuur voor de mens
Groene speelruimte bij school, een handreiking
Natuur als bondgenoot bij zorgverbreding
Artikelen bij: Gebruik van publieke en/of commerciële faciliteiten ten behoeve van biologieonderwijs
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • is op de hoogte van geschikte faciliteiten (eventueel in zijn/haar schoolomgeving) • kan bij een specifieke excursie leerdoelen opstellen en daarbij behorend lesmateriaal ontwikkelen eventueel i.s.m. een externe instantie • integreert de geboden context van de externe faciliteit in zijn/haar onderwijs
Just in time teaching
ELO als administratief medium bij opdrachten
Groene speelruimte bij school, een handreiking
Natuur als bondgenoot bij zorgverbreding

• Weten wat getoetst kan worden • Maken en afnemen van toetsen • Analyse van toetsen

Artikelen bij: Weten wat getoetst kan worden
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent kan… • toetsvragen op verschillend cognitief niveau ontwikkelen die behoren bij concrete leerdoelen • toetsen op kennis, begrip en vaardigheden • beargumenteren waarom hij/zij kiest voor formatief en/of summatief toetsen bij een specifiek onderwerp • toetsen op product • evalueren van proces
Toetsing en feedback beïnvloeden onderwijsrendement
Het beoordelen van een ontwerp
Literatuur over rubrics
Artikelen bij: Maken en afnemen van toetsen
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • heeft kennis van verschillende vormen van toetsing • kan adequate toetsen opstellen en afnemen die passen binnen het PTA van de school • kan de keuze voor een bepaalde toetsvorm verantwoorden • kan een PTA opstellen
Artikelen bij: Analyse van toetsen
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent… • kan de kwaliteit van een toets analyseren en de toets eventueel bijstellen

• Vak- en vakdidactische kennis

Artikelen bij: Vak- en vakdidactische kennis
Omschrijving van de categorie: Een startbekwame docent … • is bereid en in staat zijn/haar vak- en vakdidactische literatuur bij te houden • is bereid en in staat nieuwe ontwikkelingen in de biologie en de vakdidactiek te verwerken in de eigen lespraktijk • is bereid en in staat wensen ten aanzien van nascholing te expliciteren en deel te nemen aan een daarbij aansluitend nascholingsaanbod • blijft kritisch over zijn/haar rol als biologieleraar en kan adequate maatregelen nemen om zichzelf bij te sturen en te scholen.
Een verzameling bronnen over NME
Kernreflectie voor het aanleren van vakdidactische competenties
Internationale websites
Hoe bereiden we studenten voor op vernieuwingen
Professionaliseren bètadocenten (via PCK)
Natuurkundedocenten onderzoeken de schoolpraktijk
Curriculum evaluatie bètavernieuwing Tweede Fase
Ervaringen van twee docenten met de vakvernieuwingen
Vakvernieuwing bovenbouw
Informeel netwerk Bètaonderwijs
Zelfvertrouwen voor een N-profiel
Docentontwikkelteams van Twents Meesterschap
Lerarenconferenties van Twents Meesterschap
Wetenschapsknooppunt Utrecht
Concept-context onderwijs: benodigde docentcompetenties ontwikkelen
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2012: Leergemeenschappen
Mindshifting:
(Hoe) kunnen we mindsets veranderen?
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2013: Digitale didactiek
Kennisnet Onderzoeksconferentie 2013: Wat werkt met ICT in het onderwijs
Onderwijsparade 2013: Wat maakt een docent een goede docent?
De rol van websites in professionaliserings-activiteiten van bèta-lerarenopleiders

Implementatie ideeën

Bij de werkgroep ‘De kennisbasis vakdidactiek biologie operationaliseren’ op de ECENT conferentie 2012, hebben 23 lerarenopleiders gebrainstormd over de vraag: “Op welke manier kunnen we de vakdidactische kennisbasis inzetten in de opleiding?”. De implementatie ideeën kunt u hieronder downloaden. Windesheim heeft van de kennisbasis een checklist gemaakt. Studenten moeten deze checklist invullen en leerdoelen formuleren die hierbij aansluiten. Windesheim heeft deze checklist voorgelegd aan hun studenten. Zowel de checklist als de feedback van de studenten hierop kunt u hieronder downloaden.

Gerelateerde artikelen

ELWIeR en Ecent als één STEM