Lesmateriaal
Wiskundige formules in natuurwetenschappen en wiskunde
Een oude zorg: er is een kloof tussen het onderwijs in de wiskunde en in de natuurwetenschappen. Harrie Eijkelhof (UU) en Peter Kop (UL) zijn in de problematiek van het gebruik van formules gedoken. Zij laten aan de hand van internationale literatuur zien dat die kloof niet een typisch Nederlands probleem is. In combinatie met…
AI op school
| VO | Project AI (artificiële intelligentie) Op School o.a. i.s.m. de Universiteit van Gent dwengo.org/aiopschool Artificiële intelligentie (AI) komt volop aan bod in de media. Populaire thema’s zijn: chatbots, zelfrijdende auto’s, virtuele assistenten en het verlies aan jobs. AI-systemen dringen meer en meer onze wereld binnen. AI Op School is een project dat ontstaan is uit…
Doe eens een WiTje samen met je studenten – Wiskunde in Teams
| VO | Een “WiTje’ is een kleinere variant van Alympiade, B-dag, OWD opdrachten. Wat zijn WiTjes? WiTjes zijn korte modelleer- of onderzoeksopdrachten, bedoeld voor één les, gebaseerd op opdrachten van de Wiskunde A-lympiade, de Wiskunde B-dag of de Onderbouw/VMBO Wiskunde Dag: de opdrachten van Wiskunde in Teams. WiTjes – en grotere opdrachten – in de lerarenopleiding…
Figurenfestival
Giraf uitgave nr. 4 Je kan met dit kaartspel vijf verschillende activiteiten rondom de eigenschappen van vierhoeken doen. Elke activiteit heeft zijn eigen kleur, de achterkant van de kaarten doen ook mee! De activiteiten kunnen groepsgewijs, individueel of in tweetallen worden gedaan. Doelgroep: vmbo, onderbouw havo/vwo Auteurs: Els Franken Bestellen: Epsilon Uitgaven De Giraf-reeks is…
Grafiekpolitie ziet foutje bij CBS grafiek
Om het online gedrag van ouderen weer te geven gebruikt het CBS in plaats van een staafdiagram een weergave in de vorm van concentrische cirkels. Dat oogt speels en decoratief, maar de grafiek verliest aan duidelijkheid: de lengte van de staven staat namelijk niet meer in verhouding tot de waarde die zij weergeven. Sanne Willems,…
Reken maar – Een doeboek met stokjes, muntjes en symbolen
Giraf uitgave nr. 3 Reken maar – Een doeboek met stokjes, muntjes en symbolen vmbo en onderbouw havo/vwo. Auteurs: Marijke Hassefras-Zuidbroek, Jeanine Daems, Peter Lanser Bestellen: Epsilon Uitgaven Waarschijnlijk weten uw leerlingen al dat de rekenmachine vroeger nog niet bestond en hebben ze vast ook wel eens een telraam gezien. Maar weten zij dat je…
RAFT – gratis materialen voor STEaM in het engels
RAFT – Resource Area for Teaching raft.net Gratis hulpmiddelen omvatten ideeënbladen voor de klas, tips voor leerkrachten en leeractiviteiten voor thuis. In de winkel o.a. verkrijgbaar: STEAM-projectkits. Verwijzingen Free activity sheets for STEaM raft.net
Wiskunde in Teams
Werken aan grotere wiskundige opdrachten wiskundeinteams.sites.uu.nl Algemeen Het Freudenthal Instituut organiseert jaarlijks enkele wiskunde-evenementen waarbij leerlingen in teams van 3 of 4 een hele dag aan een grote wiskundige opdracht werken, met als eindproduct een werkstuk. Bij deze activiteiten staan vaardigheden als probleem oplossen, modelleren, representeren, redeneren, argumenteren en samenwerken centraal. Een goede onderlinge taakverdeling…
Onderbouw Wiskunde Dag (vo)
De OnderbouwWiskundeDag is een competitie voor leerlingen uit 3/4 vmbo en 3 havo/vwo. Onderdeel van Wiskunde in Teams Algemeen Leerlingen werken in teams van 3 of 4 de hele dag aan een ‘grote’ wiskundige (denk)opdracht waarin probleemoplossen centraal staat. Het gebruik van boeken en computers is toegestaan. Inhoudelijk sluiten deze opdrachten aan bij ‘denkactiviteiten’. Eerdere…
Wiskunde A-lympiade
De Wiskunde A-lympiade is een competitie voor leerlingen uit de bovenbouw havo/vwo, die wiskunde A in hun pakket hebben. Onderdeel van Wiskunde in Teams Algemeen Leerlingen werken in teams van drie of vier leerlingen een dag lang aan het oplossen van een realistisch probleem als: een dienstregeling voor liften; het beveiligen van een museum; het…
Ieder kwartaal een les buiten het boekje
Zomer 2022 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….
Ondersteunen (‘scaffolding’) bij SSI
Ondersteunen (‘scaffolding’), module over SSI en milieu-vraagstukken. Bron In deze Ensite module worden toekomstige leraren in de initiële lerarenopleiding geïntroduceerd om hun studenten te ondersteunen bij het omgaan met complexe maatschappelijk-wetenschappelijke milieuvraagstukken (environmental SSI) door een ondersteunings (scaffolding)kader te bieden. Geschreven voor de lerarenopleiding. Verwijzingen Bron Ensite, projectbeschrijving Scaffolding (op elwier/ecent)
Cryptografie – boekje wiskunde (onderbouw h/v)
Giraf uitgave nr. 2 Cryptografie. Geschreven door Paul Durenkamp. Bestellen: Epsilon Uitgaven Codes, geheimtaal en cryptografie kom je in het dagelijks leven overal tegen zonder dat jij je er altijd bewust van bent. Het kan een spiekbriefje zijn, maar ook het pinnen van geld of het verzenden van een WhatsApp-berichtje. Veel informatie is tegenwoordig ’versleuteld’,…
Lesmateriaal wiskunde
Lesmateriaal wiskunde Materiaal uit de online repository van het Freudenthal Instituut
Weet wat je meet – Giraf kaartspel (vmbo)
Giraf uitgave nr. 1 Weet wat je meet. Een statistiekspel op verschillende niveaus. Kaartspel ontworpen door Marijke Hassefras-Zuidbroek. Bestellen: Epsilon Uitgaven Het doel van dit spel is door middel van sorteren van kaartjes de meetschalen uit de beschrijvende statistiek te leren kennen. Er zijn drie niveaus waarop het spel gespeeld kan worden. Het spel kan…
Oneindig, Wat is dat? Video met uitleg
Oneindig, Wat is dat? Met uitleg middels Hilberts hotel Door Nora Hartog
Succesformules in Beeld
Zie ook Succesformules – het boek Vaak wordt de vraag gesteld door leerlingen vmbo/havo/vwo waar de wiskunde die zij leren toe dient. Het is dan belangrijk dat docenten wiskunde vmbo/havo/vwo bronnenmateriaal hebben om toepassingen van wiskunde in beroepen te laten zien. Letterlijk ‘wiskunde in beeld’ Huidige productie video’s (2021-2023) Via het PWN Youtube kanaal worden…
Heuristieken, helpt dat bij 6VWO Wiskunde A?
Dit materiaal is ontstaan op basis van een opdracht binnen de lerarenopleiding (vakdidactiek). Wiskunde 6 VWO. Achterliggende vraag bij het ontwerp van dit lesmateriaal De ‘onderzoeksopgave’ is een onderdeel van het wiskunde A examen en wordt vaak niet goed gemaakt. Ook blijken VWO 6 wiskunde A leerlingen vaak vast te lopen bij lastigere vraagstukken. Tegelijk…
Vakoverstijgend rekenonderwijs
Project in regio Utrecht, spin-off van het Salvo!-project. Initiatief vanuit scholen vo, met steun van de gemeente Utrecht en de Willibrord Stichting Het rekenonderwijs in de onderbouw van het VO versterken door een vakoverstijgende aanpak. Hoe kan er een natuurlijke verbinding worden aangebracht tussen rekenen/wiskunde en diverse andere vakken in het vo? Doel en opzet…
Wiskunde 12-16
Het team W1216 werkte in de periode 1987-1992 aan voorstellen voor een nieuw leerplan en een nieuw examenprogramma wiskunde, met vier leerstofgebieden: algebra meetkunde rekenen informatie en modellen Lesmaterialen Verwijzingen (1992). Achtergronden van het nieuwe leerplan. Wiskunde 12-16: band 1 (PDF). Utrecht, Enschede: Freudenthal instituut, Stichting leerplanontwikkeling (SLO). (1992). Achtergronden van het nieuwe leerplan. Wiskunde…
Geen week zonder algebra
Interview met Martin Kindt Martin Kindt is ontwerper (en onderzoeker) van lesmateriaal bij het Freudenthal Instituut In deze video van de Hogeschool Utrecht (interviewer Theo van den Bogaart) vertelt Martin Kindt de achterliggende gedachten bij het lesmateriaal. Het motto ‘Geen week zonder algebra’ is een oproep aan alle wiskunde-docenten om hun lessen te verrijken met…
Wiskunst
Wiskunde en kunst Een regelmatig terugkerend thema tijdens de Nationale Wiskunde Dagen Alison Martin Simon Beck Henk van der Vorst Theo Schouten Nel Klein Kranenburg Verwijzingen Van der Blij, F., Jonker, V. and De Moor, E. (1995). Wiskunst. Utrecht: Freudenthal Instituut.
Giraf-reeks – materiaal voor vmbo wiskunde
De Giraf-reeks is een reeks publicaties van de Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren en Epsilon Uitgaven, bedoeld voor leerlingen en docenten vmbo en onderbouw havo/vwo. Giraf Nummer 5 – Plusminus In dit spel ga je spelenderwijs met positieve en negatieve getallen aan de slag. Auteurs: lerarenopleiding wiskunde van NHL Stenden, onder begeleiding van Paul Durenkamp. Giraf…
Ieder kwartaal een les buiten het boekje
Voorjaar 2020 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….
Ieder kwartaal een les buiten het boekje
Najaar 2019 Activiteiten in schoolboeken leveren meestal precies de informatie die nodig is om een antwoord te vinden. Leerlingen krijgen daarmee weinig gelegenheid om te leren zelf informatie te zoeken en met onzekerheid te redeneren. Sinds 2019 publiceert het International Centre for STEM Education (ICSE) ieder kwartaal drie problemen die zich lenen voor onderzoekend leren….
Handreikingen schoolexamen: handig naslagwerk
De handreikingen bij het schoolexamen van SLO bestaan sinds 2007 als papieren versies en pdf’s, maar sinds enkele jaren zijn ze interactief gemaakt en online te raadplegen. Ze zijn er voor alle vakken en alle schooltypen van het voortgezet onderwijs; de informatie hieronder heeft specifiek betrekking op de handreikingen voor de natuurwetenschappelijke vakken en wiskunde….
Wiskunde B-dag
De Wiskunde B-dag is een competitie voor leerlingen uit de bovenbouw havo/vwo, die wiskunde B in hun pakket hebben. Onderdeel van Wiskunde in Teams Algemeen Leerlingen werken in teams van 3 of 4 de hele dag aan een wiskundig probleem. Het gebruik van boeken en computers is toegestaan. Het probleem heeft vaak een technische of…
Open Online Bètadidactiek
In het project Open Online Bètadidactiek (2016-2017) hebben lerarenopleidingen, onder leiding van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht, vier open online modules ontwikkeld voor de vakdidactiek van wiskunde en natuurkunde/scheikunde. De modules bevatten onder meer videomateriaal, literatuur, opdrachten voor studenten en opdrachten voor leerlingen. De modules laten zich als blended elementen inpassen in cursussen vakdidactiek…
Een leerlijn voor het meten met de pc
Waarom kan de ene leerling in klas 4 wel goed omgaan met het doen van metingen via een computer, terwijl de andere nauwelijks weet heeft van de mogelijkheden? Het kunnen meten met de computer, althans notie hebben van wat daarvan de mogelijkheden en beperkingen zijn, hoort thuis in de lijst met vaardigheden die elke leerling…
Opbrengsten ECENT conferentie 2011: Hersenwerk in onderwijs
Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Lees hieronder de verslagen van de deelnemers, van de openingslezing en de werkgroepen. En bekijk een videoverslag van de openingslezing en van de werkgroep Creatieve denktechnieken. Openingslezing: Hersenwerk in onderwijs Door: prof. Hilleke Hulshoff…
Songs for teaching
Je hoort ze steeds vaker: liedjes in het bètaonderwijs. Bijvoorbeeld de Photosynthesis Song. Leuk om een les mee te introduceren. Een andere mogelijkheid is leerlingen zelf liedjes te laten schrijven, bijvoorbeeld als verwerkingsopdracht. Alleen leuk, of zit er didactisch meer achter? Dit artikel gaat in op didactiek, effectiviteit, ervaringen en voorbeelden van het gebruik van…
ECENT conferentie 15 mei 2013: Digitale didactiek
Een digibord ophangen is geen garantie op succes. Hoe kun je zinvol gebruik maken van digitale hulpmiddelen in de onderwijspraktijk? Op 15 mei 2013 wordt in de jaarlijkse ECENT conferentie ingegaan op deze vraag, met het thema: ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Wouter van Joolingen (ELAN, UTwente) verzorgt de openingslezing ‘Actief ICT-gebruik in…
Ruimtevaart in de klas: een bron voor lesinspiratie
Ruimtevaart en sterrenkunde zijn fascinerende onderwerpen die veel leerlingen boeien en bezighouden. Tevens zijn veel onderwerpen uit het W&T-curriculum hieraan te koppelen. Dat maakt ruimtevaart geschikt als context voor aansprekende lessen. Ruimtevaartindeklas.nl biedt een schat aan inspirerende en uitdagende lessen voor de hele basisschool en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De lessen zijn vrij beschikbaar en vrijwel allemaal…
Tipping Point Ahead: over kantelpunten in het klimaat
Tipping Point Ahead is een interactief project voor middelbare scholieren, op initiatief van het Netherlands Earth System Science Centre (NESSC). Onderzoekers binnen NESSC willen klimaatverandering beter begrijpen en betrouwbare voorspellingen doen over het klimaat van de toekomst. Maar hoe pak je dat onderzoek aan?
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2013: Digitale didactiek
Op 15 mei 2013 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden. In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2013: “Digitale didactiek: hoe zet je ICT effectief in? Enkele good practices voor de bètavakken”.
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2014: Het Bèta-mozaïek
Op 21 mei 2014 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘Het Bèta-mozaïek: Samenhang in de vakken’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2014: “Het bèta-mozaïek: Samenhang tussen de vakken”.
ECENT/ELWIeR conferentie 19 mei 2017: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding
Op vrijdag 19 mei 2017 wordt de ECENT/ELWIeR conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding. De conferentie start met een openingslezing over De Leidse Tyrannosaurus Rex door Yuri Matteman, hoofd afdeling educatie van Naturalis. Dit wordt direct vervolgd in een ontwerp-sessie rondom deze zelfde Trix. In…
SONaTe-project
Het project Samenhangend Onderwijs in Natuur en Techniek werd in de jaren 2000-2003 gefinancierd door de Stichting Axis (een voorloper van het Platform BètaTechniek) om binnen- en buitenlandse ervaringen met samenhangend onderwijs in kaart te brengen en daar lering uit te trekken. Het project heeft vijf publicaties opgeleverd: Geraedts, C.L., Boersma, K.T., Huijs. H.A.M. &…
RekenVoort
Lesmateriaal voor de doelgroep in vmbo en havo. (2010-2014) Het ministerie van OCW heeft in november 2008 een subsidie verstrekt aan de NVvW (Nederlandse Vereniging van Wiskunde Leraren) voor het ontwikkelen van rekenmodules voor leerlingen die geen wiskunde meer hebben in het vmbo en het havo. Deze rekenmodules werden door de NVvW, in samenwerking met…
Succesformules – het boek
Mols, B., & Smeets, I. (2014). Succesformules. Toepassingen van wiskunde. Platform Wiskunde Nederland. Platform Wiskunde Nederland publiceerde in 2014 het boekje ’Succesformules’, waarin o.a. Alexander Rinnooy Kan, Jeroen van der Veer en Louise Gunning over de rol van wiskunde in hun vak en persoonlijke leven vertellen. Het boek is met name geschikt om op een…
Wiskundige denkactiviteiten
Wiskundige denkactiviteiten onderbouw vo Drijvers, P., & Bor, M. (2015). Denkactiverende wiskundelessen: een handreiking. Lesmateriaal (fisme.science.uu.nl/publicaties/subsets/wda/) Het achterliggende onderzoek bij deze opgaven is uitgevoerd door het Freudenthal Instituut, Cito en drie scholen, namelijk: Het Nieuwe Eemland (Amersfoort), het Maurick college (Vught) en het Farel College (Amersfoort). Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door het Nationaal Regieorgaan…
Leren onderzoeken: Onderzoeksvraag en hypothese
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft de vaardigheid: onderzoekvraag/ hypothese aan de hand van een korte natuurkundeopdracht.
Leren onderzoeken: Variabelen onderzoeken
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft de vaardigheid: variabelen onderzoeken aan de hand van een korte scheikundeopdracht.
Vaardigheid: Een werkplan maken
Onderzoek doen berust op een aantal basisvaardigheden die met geschikte praktische opdrachten kunnen worden opgebouwd. Dit artikel beschrijft de vaardigheid: “Werkplan maken” aan de hand van een korte biologieopdracht. Biologieopdracht Groente koken, ja of nee? Beschrijving Groente koken of rauw eten, wat is nu het beste? Op deze vraag valt geen eenvoudig antwoord te geven….
RekenGroen
In opdracht van de AOC raad heeft het project RekenGroen praktijkgerichte modules ontwikkeld voor het aanleren en onderhouden van het rekenen op niveau 2F, zowel voor de bovenbouw van het vmbo en de aansluitende mbo-opleidingen. (2010-2014) Hoewel in vmbo-groen wiskunde een verplicht vak is, is daarnaast behoefte ontstaan aan een passend rekenprogramma. Vragen die daarbij…
ECENT conferentie 21 mei 2014: Het bèta-mozaïek
Op woensdag 21 mei 2014 wordt de jaarlijkse ECENT conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Het bèta-mozaïek: Samenhang in de vakken. Dirk Jan Boerwinkel (FIsme, UU) zal de openingslezing verzorgen, over de nieuwe kennisbasis voor de onderbouw. Daarna worden er diverse werkgroepen aangeboden, over het thema en andere actuele onderwerpen. Hieronder volgen omschrijvingen…
School en werk verbinden: voorbeelden van boundary crossing in het laboratoriumonderwijs
We leren niet voor school, maar voor het leven en werk. Helaas zien veel leerlingen niet altijd de relevantie van wat ze op school leren of kunnen ze op het werk niet goed toepassen wat ze op school hebben geleerd. In het middelbaar laboratoriumonderwijs hebben wij twee manieren ontwikkeld waarmee school en werk meer kunnen…
Wiskivon
Wiskivon (= wiskunde in het vo) was een project van het IOWO, de voorloper van het Freudenthal Instituut. Lesmateriaal (1979). Greep op kans (PDF). Utrecht: Freudenthal instituut (IOWO). Goddijn, A. (1980). Schaduw en diepte (PDF). Utrecht: Universiteit Utrecht, Freudenthal Instituut (IOWO/Wiskivon). Goddijn, A. (1980). Klein en groot (PDF). In (pp. 44). Utrecht: Freudenthal Instituut. Kindt,…
Materialen LBO-MAVO
Materiaal uit het project LBO-MAVO, 1976-1988 Universiteit Utrecht, Freudenthal Instituut, IOWO Ken je Klas (Statistiek) Pythagoras (Meetkunde)
Hawex
Havo Wiskunde Experimenten Project Curriculumvernieuwing voor wiskunde havo Uitgevoerd in 1990-1993 Lesmateriaal Lesmateriaal in online repository FI Collectie Hawex via UBU Verwijzingen Hewet
Hewet
Herverkaveling eindexamenprogramma’s wiskunde I en II vwo Project 1981-1985 Uitlijning van Wiskunde A (en B). Lesmateriaal Lesmateriaal in online repository FI Collectie Hewet via UBU Proefschrift Jan de Lange Engelstalige abstract The Mathematics A curriculum was developed between 1981 and 1985 as the main result of the Hewet project. The first chapter describes the events…