Onderzoekend en ontwerpend leren
Van Graft en Kemmers (2007). Bij onderzoekend leren onderzoeken leerlingen objecten en verschijnselen in hun omgeving onder begeleiding van hun docent. Bij ontwerpend leren ontwerpen leerlingen een product. In allerlei praktijksituaties is gebleken dat de beide benaderingen elkaar goed aanvullen, en ook dat leerlingen er op hun eigen niveau mee aan de slag kunnen. Inquiry-based…
Een vakdidactisch drieluik
Hoe word je die inspirerende vakdidactisch begeleider, die een leraar in opleiding weet uit te dagen om zich vakdidactisch verder te ontwikkelen, zodat hij lessen geeft waar zowel de leerlingen als hijzelf met plezier op terugkijken? Lessen waarbij niet alleen de leerlingen worden uitgedaagd, maar waarbij ook de docent weer iets nieuws heeft geleerd over…
Lectoraat Wiskundig en analytisch vermogen van professionals
Kees Hoogland wordt per 1 september 2020 aangesteld als lector Wiskundig en analytisch vermogen van professionals. Kees is nationaal en internationaal actief in rekenen, wiskunde, statistiek en gecijferdheid in voorschoolse educatie, po, vo, mbo, hbo en volwasseneneducatie.
Met een kaartspel bouwen aan het curriculum van Mens en Natuur
Hoe stimuleer je leraren (in opleiding) weloverwogen keuzes in hun curriculum te maken? SLO en de Ontwikkelgroep Mens en Natuur van Curriculum.nu hebben een kaartspel ontwikkeld dat daar heel behulpzaam bij is. We schetsen in dit artikel drie verschillende werkvormen om dat te doen. Het kaartspel is weliswaar gemaakt met het oog op het toekomstig…
Handelingsmodel
Het handelingsmodel is een didactisch model voor de leerkracht. Het model laat zien dat leerlingen een bewerking uit kunnen voeren op verschillende handelingsniveaus, en de leraar kan daar eventuele hulp op aanpassen. Het handelingsmodel is wel gebaseerd op de didactische opbouw van het ijsbergmodel. De handelingsniveaus lopen van concreet naar abstract (door te handelen in…
IJsbergmetafoor
De ijsbergmetafoor is een model om de gelaagdheid van begripsvorming te laten zien die ten grondslag ligt aan een zuiver wiskundige notatie. Het is een metafoor die vooral gebruikt wordt in verband met de didactiek van reken-wiskunde onderwijs in de basisschool. 8 x 6 = drie-kwart 5 + 2 = De formele ‘wiskundetaal’ (kale sommen)…
Lectoraat Didactiek van de Bètavakken
Didactiek van de Bètavakken Bert Bredeweg Info bij HvA Met ingang van 1 oktober 2018 is Bert Bredeweg benoemd tot lector Didactiek van de Bètavakken bij de Hogeschool van Amsterdam.Kernvraag van het lectoraat is wat effectieve didactische interventies zijn voor het ontwikkelen van kennis, vaardigheden en attitudes in de bètavakken in de grootstedelijke context. Het…
Lectoraat Curriculumvraagstukken
Elwin Savelsbergh Kenniscentrum Leren en Innoveren van Hogeschool Utrecht Lectoraat Curriculumvraagstukken funderend onderwijs Dit lectoraat werkt aan de versterking van het curriculum in het primair en voortgezet onderwijs en in het hoger beroepsonderwijs. Een speerpunt in het programma is de bijdrage van de bèta-vakken aan Leren voor Duurzame Ontwikkeling. Kernvragen in het onderzoeksprogramma zijn: welke…
Nationale rekencoördinator dag – 8 maart 2019
De Nationale Rekencoördinator Dag is een dag voor rekencoördinatoren en leerkrachten, waar het rekenonderwijs van de basisschool centraal staat. Het is vooral bedoeld voor ‘horizontale professionalisering’ (leerkrachten leren van elkaar), daarnaast worden experts (onderzoekers, adviseurs, uitgevers, etc.) uitgenodigd een steentje bij te dragen. De NRCD wordt georganiseerd door de Universiteit Utrecht, iPabo, Marnix Academie, VIAA,…
Houd je hoofd erbij. Verslag van de Grote Wetenschapsdag 2018
Aan de Grote Wetenschapsdag 2018, met als thema ‘Houd je hoofd erbij’, namen ruim 160 basisscholen deel (materiaal voor groep 5/6 en 7/8). Dat betekent dat zo’n 18.000 kinderen uit heel Nederland aan de slag gingen. In dit artikel bespreken we nut en zin van een dergelijke schoolactiviteit aan de hand van een klein onderzoekje…
Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek
De artikelen van Volgens Bartjens – Ontwikkeling en Onderzoek bieden achtergronden bij actuele ontwikkelingen in het reken-wiskundeonderwijs. Ze zijn van belang voor leraren, studenten, lerarenopleiders, schoolbegeleiders, onderwijsontwikkelaars en onderzoekers van het reken-wiskundeonderwijs. Enkele artikelen 2022 Van Haeften, N. and Keijzer, R. (2022). Samen ontwerpen van de Grote Rekendag (PDF) Volgens Bartjens – ontwikkeling en onderzoek,…
Taalgericht vakonderwijs (TVO)
Taalgericht vakonderwijs staat voor een didactiek die gebruik maakt van het feit dat taal een belangrijke rol speelt bij het leren, wat er ook geleerd wordt. taalgerichtvakonderwijs.nl Zie ook het Handboek en het gerelateerde platform Rekenbewust vakonderwijs. Wat is taalgericht vakonderwijs? Taalgericht vakonderwijs is te omschrijven als contextrijk onderwijs, vol interactie en met taalsteun. De…
Educating the Educators – conferentie
International Conference on approaches to scaling-up professional development in mathematics and science education Doel van de ‘Educating-the-Educators’-conferentie is een bijdrage leveren aan de ondersteuning van nascholing en initiële scholing (STEM) op het gebied van onderzoekend en ontwerpend leren. The conference aim is to provide a platform for exchange among research and practice on successful IBL…
Maker Movement
In Nederland is anno 2018 het makeronderwijs in opkomst, waarbij het maken van artefacten met digitale middelen centraal staat. Maken is belangrijk voor de mens vanwege het lichamelijke contact met materialen. Het is daarom belangrijk dat niet alleen het virtuele aspect van techniek wordt belicht. Het maken van dingen zou zelfreflectie, zelfvertrouwen, begripsleer, onderzoeksvaardigheden en…
Rekenbewust vakonderwijs
Doel van het platform rekenbewust vakonderwijs: Het rekenen in de andere vakken van het vmbo en havo/vwo versterken Afstemming tussen vakdocenten, o.a. in de vorm van professionalisering Informatie-voorziening en materiaalontwikkeling Praktijkgericht onderzoek Contact: mail exprw [at] uu.nl Nieuwe conferentie 13 maart 2025 Zie Aankondiging en NVvW-website.
Lectoraat Wetenschap & Technologie in het basisonderwijs
Het lectoraat richt zich op de vraag hoe wetenschap en technologie in het basisonderwijs een plek kan vinden. Wat hebben (toekomstige) leerkrachten nodig om dit goed te kunnen implementeren? Het lectoraat doet veel praktijkgericht onderzoek samen met scholen waarbij bijvoorbeeld methodieken als ontwerponderzoek en ‘lesson study’ centraal staan. Meer weten over dit lectoraat? Stuur een…
Lectoraat rekenen-wiskunde
ipabo.nl/lectoraat/rekenen-en-wiskunde Wat draagt bij aan het reken-wiskundeonderwijs binnen het basisonderwijs en de lerarenopleiding basisonderwijs, zodat het past bij de eisen die de maatschappij aan het reken-wiskundeonderwijs stelt? Dit is de centrale vraag waar de onderzoekslijn Rekenen-Wiskunde zich mee bezighoudt. De onderzoekslijn wordt uitgevoerd door het lectoraat Rekenen-Wiskunde onder leiding van lector dr. Ronald Keijzer. ipabo.nl/lectoraat/rekenen-en-wiskunde…
Grote Rekendag
De Grote Rekendag richt zich op de basisschool en beoogt te laten zien dat leerlingen ook in het reken-wiskundeonderwijs op onderzoek kunnen gaan. Daarnaast is een doel dat leraren en leerlingen plezier beleven aan rekenen-wiskunde. Tijdens de Grote Rekendag gaan scholen een dag lang aan de slag met materialen die speciaal voor deze dag ontworpen…
Update: Wetenschappelijke doorbraken de klas in!
Hoe maak je basisschoolleerlingen enthousiast voor wetenschap? Hoe besteed je aandacht aan talentontwikkeling? En hoe stimuleer je een onderzoekende houding bij kinderen? Wetenschap toegankelijk maken voor leerlingen is een uitdaging.
Constructionisme
Constructionism is een term die voor het eerst werd gebruikt door Seymour Papert om een benadering in het onderwijs te beschrijven waarin het leren ondersteund wordt door het construeren van fysieke objecten waar, samen met anderen, betekenis aan verleend wordt.
Digitale geletterdheid
Digitale geletterdheid is een ‘basisvaardigheid’ voor po, vo en mbo. Actueel (2024) Er zal een ‘beproeving’ worden uitgevoerd rondom de nieuwe ideeen (kerndoelen) w.b. digitale geletterdheid. Dit wordt in voorjaar 2024 voorbereid. 20240315 – Aanbieding uitkomsten peiling digitale geletterdheid (peildg.nl 20240306 – Aanbieding concept kerndoelen digitale geletterdheid Algemeen Digitale vaardigheden worden belangrijker door alle (snelle)…
Kangoeroe: Twee vrijwilligers gezocht
Twee vrijwilligers gezocht voor Kangoeroe De Stichting Kangoeroe zoekt twee vrijwilligers die twee keer per jaar een avond beschikbaar zijn om opgaven te beoordelen en die veel kennis hebben van groep 3-4 en/of groep 5-6 van de basisschool (en een paar uurtjes vooraf 24 of 30 opgaven willen doornemen). De opgaven die door de internationale…
Schimmels, onderzoek in de bovenbouw van het basisonderwijs
Aan de Grote Wetenschapsdag 2017, met als thema Schimmels, namen ruim 100 basisscholen deel, met in totaal 250 basisschoolgroepen (materiaal voor groep 6, 7 en 8). Dat betekent dat zo’n 7000 kinderen uit heel Nederland (zie kaartje) aan de slag gingen. Door middel van experimenten, spellen en opdrachten werd kennisgemaakt met de wereld van schimmels….
Curriculumvernieuwing en de STEM lerarenopleidingen
ELWIeR en Ecent en de ontwikkelingen rondom curriculum.nu
Concepten van kinderen
Er bestaat veel onderzoek naar begripsontwikkeling bij kinderen over onderwerpen die bij natuuronderwijs aan de orde komen. Het gaat vaak om praktijkstudies naar onderwerpen waar de meeste kinderen niet direct een concrete relatie mee hebben, zoals verandering van stoffen, licht, elektriciteit en magnetisme. Maar ook onderwerpen die concreter lijken zijn onderzocht, zoals overerving van eigenschappen,…
Curricula voor natuuronderwijs
Hoe heeft de inhoud van Natuuronderwijs zich sinds de jaren tachtig in Nederland ontwikkeld? Hoe verhoudt zich het Nederlandse aanbod tot het buitenlandse aanbod? Wat kan dat voor de kerndoelen kunnen betekenen? Een studie naar Curricula voor natuuronderwijs gaat op deze vragen in.
Realistisch reken-wiskunde onderwijs
Binnen het vakgebied rekenen en wiskunde bestaat sinds 1990 de vernieuwing ‘realistisch rekenen’, waarbij de nadruk ligt op inzicht en niet op het inoefenen van rekenregels en rekenprocedures. Dit betekent dat er meer tijd wordt ingeruimd voor begripsvorming, zonder het inoefenen te veronachtzamen. Idealiter ontdekken de kinderen de rekenregels zelf, met begeleidende steun van de…
Teaching & Learning Lab
Het Teaching & Learning Lab (TLL) van de Universiteit Utrecht is een plek om te experimenteren met en onderzoek te doen naar nieuwe onderwijsvormen. Het TLL is een ruimte voor onderwijsinnovatie.
Kennisbasis NWT voor de PABO
In afwachting van onze Kennisbasis voor Natuur-, Wetenschap- & Techniekonderwijs (NWT) voor de PABO’s is dit een voorbeeld uit Engeland. Ook daar hebben ze getracht een kennisbasis vorm te geven, in de vorm van 10 (basis)principes en 14 ‘big ideas’, om er voor te zorgen dat elke leerling uit het primair en secundair onderwijs in…
Internationale websites
Leren en professionaliseren is verder kijken. Op deze pagina vindt u een overzicht van internationale websites die voor lerarenopleiders en leraren in natuur(wetenschap) en techniek interessant kunnen zijn.
FI Scientific Library
Dit is de publicatiereeks van het Freudenthal Instituut (en FI-groep), Universiteit Utrecht. Het betreft voornamelijk dissertaties. Vanaf 1990. Schoegje, T. (2024). Task-based search for municipal knowledge workers. Designing and implementing specialised search functionality (PDF). Utrecht University, Utrecht. (FI Scientific Library 123). De Waard, E. F. (2024). Into the cycle of sustainability. Fostering students’ life cycle…
16 mei 2012 ECENT conferentie: Leergemeenschappen
Op 16 mei 2012 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was het thema Leergemeenschappen. Binnenkort verschijnt hier het verslag van de conferentie.
Kennisbasis Natuur en Techniek voor de Pabo
De Commissie Meijerink Kennisbasis Pabo heeft het rapport “Een goede basis” afgerond en op 20 februari 2012 aan de HBO-raad overhandigd. Hierin staan onder andere vakdidactische aanwijzingen. Het moet ervoor zorgen dat er op de Pabo een betere balans komt tussen brede vorming en diepgang. De kennisbases voor de verschillende vakken die met dit rapport…
W&T Academie voor het basisonderwijs
In de periode 2011-2019 organiseerde de Universiteit Utrecht de W&T Academie voor basisscholen in de regio Utrecht. Vanaf 2020 is dit opgevolgd door de PO Conferentie regio Utrecht. Leerkrachten, directeuren, pabo-studenten en onderzoekers gaan een hele middag aan de slag met wetenschap & technologie-onderwijs. Het onderliggend thema is steevast ‘onderzoekend en ontwerpend leren’. Verwijzingen Website
Concept-Context onderwijs: Een model om onderwijssituaties te verbeteren
Hoe implementeer je de concept-context benadering in je PO onderwijs? Dit artikel presenteert een model waarmee lerarenopleiders op de PABO hun studenten dit kunnen leren. Onderwerp is creatief ontwerpen, waarin theorie, product en sociale context met elkaar worden verbonden.
Wereldoriënterende vakken op de kaart
Wereldoriënterende vakken in het basisonderwijs zijn van belang voor basisschoolleerlingen en de Nederlandse samenleving. Maar in het huidige beleid van het ministerie van OCW ligt de prioriteit bij taal en rekenen. Gevolgen: basisscholen besteden minder tijd aan wereldoriënterende vakken en de leerling-resultaten zijn gemiddeld niet voldoende. Daarom heeft Prof. dr. Kerst Boersma (mede namens verscheidene…
Wetenschap en Technologie (primair onderwijs)
Wetenschap en Technologie (primair onderwijs) is een curriculum-innovatie (vanaf ongeveer 2005) om meer ‘onderzoekend leren en ontwerpend leren’ (o&o-leren) toe te voegen aan Natuur en Techniek (N&T), maar ook bij aardrijkskunde, geschiedenis, en meer algemeen voor het kerndoel-gebied ‘oriëntatie op jezelf en de wereld’ (OJW).
Conferentie techniekdidactiek PATT-26 in Stockholm
De jaarlijkse PATT-conferentie over techniekdidactiek werd juni 2012 in Stockholm gehouden. PATT staat voor pupils’ attitudes towards technology. Op de PATT-conferenties komen onderzoekers uit de hele wereld bij elkaar om ontwikkelingen en onderzoeksresultaten op het gebied van techniekonderwijs met elkaar te delen. Vanuit Nederland en Vlaanderen waren bij de 2012 editie aanwezig: Jan Ardies, Rob…
Songs for teaching
Je hoort ze steeds vaker: liedjes in het bètaonderwijs. Bijvoorbeeld de Photosynthesis Song. Leuk om een les mee te introduceren. Een andere mogelijkheid is leerlingen zelf liedjes te laten schrijven, bijvoorbeeld als verwerkingsopdracht. Alleen leuk, of zit er didactisch meer achter? Dit artikel gaat in op didactiek, effectiviteit, ervaringen en voorbeelden van het gebruik van…
Seksuele vorming voor de Pabo
Vanaf 1 december 2012 moeten basisscholen verplicht lessen geven over seksualiteit en seksuele diversiteit. Om aankomende leerkrachten beter voor te bereiden op de beroepspraktijk, heeft Rutgers WPF nu een lespakket voor de pabo samengesteld. Het lespakket is online beschikbaar via de website www.seksuelevorming.nl.
W&T Academie 2013
Op woensdag 10 april was de W&T Academie 2013, een conferentie voor basisschoolleerkrachten. Het ontdekken en stimuleren van talenten van kinderen d.m.v. wetenschap & techniek staat centraal tijdens deze conferentie. In dit webartikel vindt u een verslag van twee werkgroepen over onderzoekend leren: ‘Aan de slag met wrijving’ en ‘Opbrengstgericht werken’.
Pabonetwerk NMT
Introductie van het netwerk, doel van oprichting, leden, activiteiten Actualiteiten Maart 2014: Pabonetwerk NMT Nieuwsbrief 34: Paboconferentie Zaakvakonderwijs in (inter-)actie, 9 april 2014 Nieuws over de website van de zevende druk van Praktische Didactiek voor Natuuronderwijs Bijdragen van Kees Both, deze keer over natuurschoolpleinen 15 januari 2014: Nieuwsbrief van de entreetoets en toelatingstoets Mens en Wereld…
Veranderende schaduwen
Kinderen kunnen zeer geïnteresseerd raken in de bewegingen van zon, aarde, maan en sterren. Als we die bewegingen met ze bestuderen stuiten we op vragen rond de beweging van Zon en Aarde. Vragen stellen over de natuur, meten en rekenen gaan dan hand in hand. Zo combineer je meetkunde, rekenonderwijs en natuuronderwijs. Je schaduw verandert…
Uitdagende wateronderzoeken voor kinderen als voorbeeld van onderzoekend leren
In het artikel ‘Children and water’ beschrijft Jos Elsgeest een aantal zeer praktische onderzoeken die kinderen met water kunnen doen. Uitdagend, spannend, inspirerend. Je hebt er verder niet zoveel voor nodig. Uiteraard water en verder huis, tuin en keuken spullen. En met al die materialen blijkt dat het experimenteren met water haast lijkt op toveren….
Panama Conferentiebundel 13 (1995)
Panama Cursusboek 13 – 1995 Thema: Rekenen in de bovenbouw van de basisschool Eindredactie: Corine van den Boer en Maarten Dolk Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Barth, F., Oonk, W. and Schinkel, C. (1995). Paradigma´s van het basisonderwijs (PDF). In Panama Cursusboek 13 rekenen in de bovenbouw van de basisschool (pp. 81-90). Utrecht: SOL…
Panama Conferentiebundel 28 (2010)
Panama Cursusboek 28 – 2010 Thema: Waardevol reken-wiskundeonderwijs – kenmerken van kwaliteit Eindredactie: Marc van Zanten Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Boswinkel, N. (2010). Het rekenen de baas (PDF). In M. Van Zanten (Ed.), Panama Cursusboek 28 Waardevol reken-wiskundeonderwijs – Kenmerken van kwaliteit – (Vol. 28, pp. 101-113). Utrecht: Panama/ Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht….
Panama Conferentiebundel 27 (2009)
Panama Cursusboek 27 – 2009 Thema: Leren van evalueren – de lerende in beeld bij rekenen-wiskunde – Eindredactie: Marc van Zanten Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen De Moor, E. (2009). Zonder verleden geen toekomst (PDF). In M. Van Zanten (Ed.), Panama Cursusboek 27 – Leren van evalueren – de lerende in beeld bij reken-wiskundeonderwijs…
Panama Conferentiebundel 26 (2009)
Panama Cursusboek 26 – 2009 Thema: Doorgaande ontwikkelingen rekenen-wiskunde Eindredactie: Marc van Zanten Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Huitema, S. (2009). Schets van een leerlijn (PDF). In Panama Cursusboek 26 Doorgaande ontwikkelingen rekenen-wiskunde (Vol. 26, pp. 57-61). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. Keijzer, R. and Heege, J. t. (2009). Doorgaande…
Panama Conferentiebundel 22 (2004)
Panama Cursusboek 22 – 2004 Thema: Rekenen-wiskunde als rijke bron Eindredactie: Ronald Keijzer en Erica de Goeij Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Clijsen, A. and Toes, E. (2004). Een rijke rekenomgeving in het speciaal (basis)onderwijs (PDF). In Panama Cursusboek 22 Rekenen-wiskunde als rijke bron (pp. 103-115). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU…
Panama Conferentiebundel 20 (2002)
Panama Cursusboek 20 – 2002 Thema: Interactie in het reken-wiskundeonderwijs Eindredactie: Ronald Keijzer en Willem Uittenbogaard Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Damhuis, R. and Litjens, P. (2002). Taal leren door interactie; geldt dat ook voor rekentaal? (PDF) Panama Cursusboek 20 Interactie in het reken-wiskundeonderwijs, 20, 89-121. . Gravemeijer, K. P. E. (2002). Context van…
Panama Conferentiebundel 19 (2001)
Panama Cursusboek 19 – 2001 Thema: Uit de lengte of uit de breedte. De kwaliteit van het meetonderwijs Eindredactie: Ronald Keijzer en Willem Uittenbogaard Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Bleijerveld, C. (2001). Meten in een natuurlijke omgeving (PDF). In Panama Cursusboek 19 Uit de lengte of uit de breedte – de kwaliteit van het…
Panama Conferentiebundel 18 (2000)
Panama Cursusboek 18 – 2000 Thema: Tien jaar PPON. Lessen voor de toekomst Eindredactie: Ronald Keijzer en Willem Uittenbogaard Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Blom, N. and Smits, M. C. (2000). Woordenschat onderwijs, een gezamenlijke verantwoordelijkheid (PDF). In Panama Cursusboek 18 Tien jaar PPON – lessen voor de toekomst – (pp. 113-1120). Utrecht: SOL…
Panama Conferentiebundel 17 (1999)
Panama Cursusboek 17 – 1999 Thema: Overzicht en samenhang. Leerlijnen in/en een uitdagende praktijk. Eindredactie: Ronald Keijzer en Willem Uittenbogaard Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Bokhove, J. and Eigenhuis, N. (1999). Kenmerken van ‘Rekenrijk’ (PDF). In Panama Cursusboek 17 Overzicht en samenhang – leerlijnen in/en een uitdagende praktijk – (pp. 79-88). Utrecht: SOL coproduktie…
Panama Conferentiebundel 16 (1998)
Panama Cursusboek 16 – 1998 Thema: Over rekenen gesproken. Taal in/en rekenen Eindredactie: Nina Boswinkel en Maarten Dolk Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Biemond, H. (1998). Taal leren in de rekenles (PDF). In Panama Cursusboek 16 Over rekenen gesproken – taal in/en rekenen – (pp. 125-129). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU…
Panama Conferentiebundel 15 (1997)
Panama Cursusboek 15 – 1997 Thema: Naar een balans in de reken-wiskundeles. Interactie, oefenen, uitleggen en zelfstandig werken Eindredactie: Corine van den Boer en Maarten Dolk Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen De Jong, R. and Verkrijsse, I. (1997). Naar een balans in de reken-wiskundeles (PDF). In Panama Cursusboek 15 naar een balans in de…
Panama Conferentiebundel 14 (1996)
Panama Cursusboek 14 – 1996 Thema: Modellen, meten en meetkunde Eindredactie: Corine van den Boer en Maarten Dolk Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Beishuizen, M., Klein, A. S., Bergmans, C., Leliveld, K. and Hoogenberg, E. (1996). Hoe leerlingen zich ontwikkelen op de lege getallenlijn: twee portretten (PDF). In Panama Cursusboek 14 modellen, meten en…
Panama Conferentiebundel 12 (1994)
Panama Cursusboek 12 – 1994 Thema: Speciaal rekenen Eindredactie: Maarten Dolk, Hans van Luit en Elise te Woerd Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Beishuizen, M., Tom, M. and Klein, A. S. (1994). Zwakke rekenaars en de lege getallenlijn (PDF). In Panama Cursusboek 12 speciaal rekenen (pp. 101-111). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC,…
Panama Conferentiebundel 11 (1993)
Panama Cursusboek 11 – 1993 Thema: Procenten – op de grens van basisschool en basisvorming Eindredactie: Maarten Dolk en Willem Uittenbogaard Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Abels, M. and Wijers, M. (1993). Procenten in de basisvorming (PDF). In Panama Cursusboek 11 Procenten – op de grens van basisschool en basisvorming – (pp. 49-61). Utrecht:…
Panama Conferentiebundel 10 (1992)
Panama Cursusboek 10 – 1992 Thema: Rekenen onder de tien Eindredactie: Maarten Dolk Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Buys, K. (1992). Het wiskundeonderwijs nogmaals bezien¹ (PDF). In Panama Cursusboek 10 rekenen onder en boven de tien (pp. 9-19). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. De Jong, R. A. and Verkruijsse, I….
Panama Conferentiebundel 9 (1991)
Panama Cursusboek 9 – 1991 Thema: Deskundigheid Eindredactie: Maarten Dolk en Els Feijs Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Bauersfeld, H. (1991). What works? (PDF). In Panama Cursusboek 9 deskundigheid (pp. 9-15). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. Beishuizen, M. and Mulken, F. v. (1991). Onderzoekgegevens over oplossingsmanieren bij het rekenen tot…
Panama Conferentiebundel 8 (1990)
Panama Cursusboek 8 – 1990 Thema: Rekenen en zorgverbreding Eindredactie: Maarten Dolk en Els Feijs Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen De Jong, R. and Verkruijsse, I. (1990). Rekenen en zorgverbreding (PDF). In M. Dolk and E. Feijs (Eds.), Panama Cursusboek 8 rekenen en zorgverbreding (pp. 90-98). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU…
Panama Conferentiebundel 7 (1989)
Panama Cursusboek 7 – 1989 Thema: Rekenen-Wiskunde periodieke peiling onderwijs niveau Eindredactie: Ed de Moor Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Brandt, F. (1989). Rekenvaardigheid Pabo-docenten (PDF). In Panama Cursusboek 7 Rekenen-Wiskunde periodieke peiling onderwijs niveau … (pp. 69-79). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. Broekman, H. (1989). De zakrekenmachine in de…
Panama Conferentiebundel 6 (1988)
Panama Cursusboek 6 – 1988 Thema: Eindniveau rekenen-wiskunde op de basisschool Eindredactie: Ed de Moor en Els Feijs Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Blakenburg, K. (1988). Zo reken ik ook! (PDF). In Panama Cursusboek 6 eindniveau rekenen-wiskunde op de basisschool (pp. 88-90). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. Bokhove, J. (1988)….
Panama Conferentiebundel 5 (1987)
Panama Cursusboek 5 – 1987 Thema: Innovatie realistisch reken-wiskundeonderwijs Eindredactie: Ed de Moor Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Bokhove, J. (1987). Periodieke peiling van het rekenen (PDF) Panama Cursusboek 5 innovatie realistisch reken-wiskundeonderwijs, 5, 79-82. . De Moor, E. (1987). Hoofdrekenen helpt (PDF). In Panama Cursusboek 5 innovatie realistisch reken-wiskundeonderwijs (pp. 55-59). Utrecht: SOL…
Panama Conferentiebundel 4 (1986)
Panama Cursusboek 4 – 1986 Thema: Nascholing een nood-zaak Eindredactie: Ed de Moor Uitgave: Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht Artikelen Bokhove, J. (1986). Eindtoetsen (PDF). In E. Feijs and E. d. Moor (Eds.), Panama Cursusboek 4 nascholing een nood-zaak (pp. 123-127). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. Buys, K. (1986). Differentiatie met een…
Panama Conferentiebundel 3 (1985)
Panama Cursusboek 3 – 1985 Thema: Reken/wiskundeonderwijs anno 1984 Eindredactie: Ed de Moor Uitgave: Utrecht: Freudenthal Instituut Artikelen De Corte, E. and Verschaffel, L. (1985). Werken met eenvoudige rekenvraagstukjes in de eerste klas (PDF). In Panama Cursusboek 3 reken/wiskundeonderwijs anno 1984 (pp. 34-41). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. De Jong, C….
Panama Conferentiebundel 2 (1984)
Panama Cursusboek 2 Thema: Methoden en reken / wiskundeonderwijs Eindredactie: Ed de Moor Uitgave: Utrecht: Freudenthal Instituut Artikelen De Moor, E. (1984). Meetkunde in B.O.-methoden (PDF). In Panama Cursusboek 2 methoden reken/wiskundeonderwijs (Vol. 2, pp. 73-77). Utrecht: SOL coproduktie met: OW & OC, RU Utrecht. Doesburg, K. (1984). Modelgebruik in rekenmethoden* (PDF). In Panama Cursusboek 2…
Panama Conferentiebundel 1 (1983)
Conferentiebundel bij de Panama Conferentie van 1983 Panama Conferentiebundel 1 De Moor, E. (Ed.). (1983). Reken/wiskundeonderwijs voor het jonge kind (4-8 jaar) (Vol. 1). Utrecht: Freudenthal Instituut. Borghouts-van Erp, J. (1983). Spelen rond het evenwicht: een alternatieve basis voor het aanvankelijk rekenen (PDF). In Panama Cursusboek 1 reken/wiskundeonderwijs voor het jonge kind (4 – 8…
Opbrengsten van de ECENT/ELWIeR conferentie 2016: Bèta in samenhang in 2032
Woensdag 18 mei 2016 bezochten bijna 150 deelnemers de eerste gezamenlijke conferentie voor lerarenopleiders van ECENT en ELWIeR. De openingslezing van Marc de Vries (TU Delft) over de overlap tussen de verschillende componenten van STEM gaf een prachtige introductie voor de eerste werkgroepronde. In deze ronde is extra aandacht besteed aan de samenhang tussen de verschillende disciplines; uniek voor…
Periodieke peilingen van het onderwijs
Onlangs kwam het rapport ‘Peil.Natuur en Techniek 2015-2016’ uit bij de onderwijsinspectie. Het blijft nog een beetje zoeken hoe ‘we’ (pabo’s, scholen) natuur & techniek echt een goede plek kunnen geven, waarin onderzoekend en ontwerpend leren effectief vormgegeven kunnen worden. Er moet vooral op pabo’s nog verder geïnvesteerd worden in dit gebied, onder andere in samenhang met andere vakken.
Een artikel schrijven voor ELWIeR / Ecent
De artikelen op deze website zijn primair gericht op lerarenopleiders in de STEM-hoek (rekenen-wiskunde, science, techniek). De redactie vindt het leuk als docenten (experts, onderzoekers) zelf het initiatief kunnen nemen een artikel te schrijven. In dit artikel enkele aanwijzingen
Netwerken Wetenschap & technologie primair onderwijs
In Nederland zijn acht regionale netwerken w&t actief in het primair onderwijs. Zij richten zich op het activeren en stimuleren van alle basisscholen om w&t onderwijs aan te bieden. Het regionale netwerk heeft een loketfunctie en kan scholen helpen bij de vraagformulering en invulling van w&t onderwijs. Het regionale karakter van de netwerken is essentieel. Elke regio heeft zijn eigen dynamiek en eigen behoeftes en elk netwerk ontwikkelt zijn eigen, regio specifieke stimuleringsprogramma. Hiermee helpen de regionale netwerken basisscholen om w&t in hun onderwijsprogramma op te nemen op de manier die past bij de school.
Lectoraten didactiek rekenen/wiskunde en natuurwetenschappen
Welke lectoraten op het gebied van de bètadidactiek zijn er? Waar houden zij zich mee bezig? Een overzicht
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2015: De leerling als ontwerper
Op 20 mei 2015 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘De leerling als ontwerper’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2015: “De leerling als ontwerper”.
Internationale projecten STEM
Leren en professionaliseren is verder kijken. Op deze pagina vindt u een overzicht van internationale websites die voor lerarenopleiders en leraren in natuur(wetenschap) en techniek interessant kunnen zijn.
Mascil: Onderzoekend leren in beroepscontexten
Leerlingen krijgen op school weinig te zien van het beroepenveld waar de kennis en vaardigheden die ze op school leren van pas komen. Ook gebruiken docenten weinig activerende werkvormen in hun lessen, terwijl uit onderzoeken blijkt dat die aanpak de motivatie voor het leren en de interesse in de bètavakken kan verhogen. Binnen het Europese project Mascil wordt geprobeerd aan beide tekorten wat te doen.
Kennisgebieden als focus van begeleiding bij onderzoekend leren
Bij het onderzoekend leren stellen leerlingen zelf een onderzoeksvraag op en beantwoorden deze via een eigen onderzoek. Leerkrachten in het primair onderwijs vinden het soms lastig om deze open wijze van leren te begeleiden en kunnen daarbij ondersteuning gebruiken. Het onderzoek van Martina van Uum speelt hier op in. Ze ontwikkelde een pedagogisch-didactisch raamwerk waarmee leerkrachten hun leerlingen kunnen begeleiden tijdens de verschillende fasen van onderzoekend leren, zoals het opzetten en uitvoeren van onderzoek, het concluderen en het presenteren van de uitkomsten. Het raamwerk maakt onderscheid tussen vier kennisgebieden: conceptuele, procedurele en sociale kennis en kennis van wetenschap. Door aandacht te besteden aan deze kennisgebieden kunnen leerkrachten het leerproces van hun leerlingen ondersteunen
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Verslag van de werkgroep “Reflecting on Thinking” tijdens een eendaagse ASE Londen Conferentie. Hoe kun je leerlingen uitnodigen tot wetenschappelijk denken en wetenschappelijk taalgebruik? Een werkvorm hiervoor is de ‘Socratische discussie’. Hierbij krijgen groepjes leerlingen een rol toegewezen in een wetenschappelijk discussie. Deze werkvorm combineert bestaande didactische modellen tot een effectieve strategie om wetenschappelijke thema’s met een ethisch conflict te bespreken en doorgronden. Dit webartikel bevat achtergrondinformatie, lesideeën en lesmateriaal behorende bij de werkvorm ‘Socratische discussie’.
Wetenschap en Technologie (pabo)
Een dossier over de positie van wetenschap en technologie in het pabo-curriculum
Onderzoekend en ontwerpend leren: 7 stappen
Bij onderzoekend leren onderzoeken kinderen organismen, objecten en verschijnselen in hun omgeving onder begeleiding van hun leraar (m/v). Bij ontwerpend leren ontwerpen leerlingen een product. In allerlei praktijksituaties is gebleken dat de beide benaderingen elkaar goed aanvullen, en ook dat kinderen er op hun eigen niveau mee aan de slag kunnen.
Het onderzoekend en ontwerpend leren verloopt via een model met zeven stappen.
SSIBL (Socio-Scientific Inquiry Based Learning)
Bij onderzoekend leren denkt u misschien als eerst aan onderzoek doen door leerlingen zelf. Maar hebt u er wel eens aan gedacht dat u de didactiek van onderzoekend leren ook kunt inzetten bij het werken aan burgerschapsvorming? Dit artikel beschrijft het PARRISE-project, waarin onderzoekend leren wordt ingezet bij maatschappelijke vraagstukken.
Using mini-games for learning multiplication and division: a longitudinal effect study
Marjoke Bakker Download FI Scientific Library 83 This PhD documents the research activities carried out within the BRXXX project, a longitudinal research project set up to investigate the effectiveness of employing online mini-games for the learning of multiplication and division. Bakker, M. (2014). Using mini-games for learning multiplication and division: a longitudinal effect study. Utrecht…
Natuurwetenschappelijk onderwijs voor duurzame ontwikkeling
Vanwege de grote problemen waar de mensheid voor staat, zoals het opwarmen van de aarde en het uitputten van natuurlijke hulpbronnen, is er momenteel veel aandacht voor duurzame ontwikkeling. Ook is er een toenemend besef dat de kwaliteit van het onderwijs kritisch is voor duurzame ontwikkeling in alle sectoren van de samenleving. In hoog aangeschreven…
Systeembenadering in het basisonderwijs
Kinderen in het basisonderwijs kunnen het verband tussen organen en organismen leren kennen, en tussen organismen onderling in grotere verbanden. Zo maken ze een begin met het denken in systemen. Dat is belangrijk om inzicht te krijgen in duurzame ontwikkeling.
ECENT conferentie 21 mei 2014: Het bèta-mozaïek
Op woensdag 21 mei 2014 wordt de jaarlijkse ECENT conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Het bèta-mozaïek: Samenhang in de vakken. Dirk Jan Boerwinkel (FIsme, UU) zal de openingslezing verzorgen, over de nieuwe kennisbasis voor de onderbouw. Daarna worden er diverse werkgroepen aangeboden, over het thema en andere actuele onderwerpen. Hieronder volgen omschrijvingen…
Mindshifting: (Hoe) kunnen we mindsets veranderen?
Op 19 december 2013 hield Prof. Dr. P. Robert-Jan Simons zijn afscheidsrede als hoogleraar ‘Didactiek in digitale context’ aan de Universiteit Utrecht. In dit webartikel leest u een korte samenvatting van deze afscheidsrede, en kunt u de gehele afscheidsrede lezen.
Niet alle lessen over duurzame ontwikkeling behandelen duurzame ontwikkeling
Künzli en Bertschy hebben een veelbelovende aanpak ontwikkeld en uitgeprobeerd, om duurzame ontwikkeling in het basisonderwijs te behandelen. Deze didactiek is een uitdagende pedagogische-didactische vertaling van het begrip Duurzame Ontwikkeling. In dit webartikel wordt het concept duurzame ontwikkeling besproken en een handvat gegeven voor leerkrachten om een geschikt onderwerp te kiezen.
Chocola is geen chocola: lessen over duurzame ontwikkeling
Künzli en Bertschy hebben een veelbelovende aanpak ontwikkeld en uitgeprobeerd, om duurzame ontwikkeling in het basisonderwijs te behandelen. Deze didactiek is een uitdagende pedagogische-didactische vertaling van het begrip Duurzame Ontwikkeling. In dit webartikel wordt één van de zes didactische principes van Künzli en Bertschy uitgebreid besproken: netwerkdenken.
Duurzame ontwikkeling in het basisonderwijs
Künzli en Bertschy hebben een veelbelovende aanpak ontwikkeld en uitgeprobeerd, om duurzame ontwikkeling in het basisonderwijs te behandelen. Deze didactiek is een uitdagende pedagogische-didactische vertaling van het begrip Duurzame Ontwikkeling. In dit webartikel vindt u meer informatie over deze didactiek en handvatten voor leerkrachten.
De aard van natuurwetenschappen en techniek in het onderwijs
In het lager en voortgezet onderwijs wordt een bepaald beeld geschetst van de natuurwetenschappen. Het vele onderzoek dat in dit verband aan het natuurwetenschappelijk onderwijs is gedaan, staat bekend onder de noemer Nature of Science (NoS). Onderzoek op dit gebied heeft bijvoorbeeld laten zien dat het beeld van wetenschap dat leerlingen meekrijgen, zelden in overeenstemming…
Working memory, math performance, and math anxiety
In deze alert bespreken we het artikel Working memory, math performance, and math anxiety M.H. Ashcraft and J.A. Krause Psychonomic Bulletin & Review, 2007, 14(2), 243-248. Nederlandse samenvatting Literatuur op het gebied van cognitie toont aan hoe zeer prestaties op het gebied van wiskunde, meer dan alleen het oproepen van feiten, afhangen van het werkgeheugen…