Taalgericht vakonderwijs staat voor een didactiek die gebruik maakt van het feit dat taal een belangrijke rol speelt bij het leren, wat er ook geleerd wordt. Uitgangspunt van Taalgericht vakonderwijs is dat taal, leren en denken onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Taalgericht vakonderwijs zoekt naar mogelijkheden om leren en taal aandacht te geven in de…

M.C. Escher is een van de meest bekende kunstenaars van Nederland, maar wat niet veel mensen weten is dat hij uit Leeuwarden komt. Het Fries Museum brengt in 2018 een grootschalige tentoonstelling van zijn werk. Aan de hand van circa tachtig vroege en late originele prenten wordt zijn artistieke ontwikkeling van een technisch bekwame graficus tot…

Leraren kunnen veel leren over hun leerlingen door de eigen schoolpraktijk te onderzoeken. De instrumenten voor gegevensverzameling die daarvoor nodig zijn, moeten ze dan vaak zelf maken. Het gaat om instrumenten als test, interview, vragenlijst, observatie of toets. Door eerst een voorspelling doen, worden de gevonden resultaten des te interessanter. Meestal is het toch anders dan gedacht. Download: Poothuis,…

Tijdens de Vedotech conferentie 2008 heeft Marc de Vries een lezing gehouden voor een gehoor van 280 uiterst geboeide techniekdocenten. De lezing ging over de overeenkomsten en verschillen tussen het ontwerpproces zoals dat in technieklessen plaatsvindt en het ontwerpproces zoals dat in grote bedrijven wordt toegepast. Marc startte de lezing vanuit de stelling: “Het ontwerpproces…

Dit artikel bevat een voorbeeld van opdrachten voor studenten aan de lerarenopleiding techniek over het onderwerp productie. Lerarenopleiders kunnen het artikel en de bijbehorende downloads aanpassen voor hun eigen opleiding en docenten techniek vinden hier een schat aan lesideeën en bronnen.

Op 12 mei 2011 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was de titel: Hersenwerk in onderwijs. Lees hieronder de verslagen van de deelnemers, van de openingslezing en de werkgroepen. En bekijk een videoverslag van de openingslezing en van de werkgroep Creatieve denktechnieken. Openingslezing: Hersenwerk in onderwijs Door: prof. Hilleke Hulshoff…

Kinderen kunnen gemotiveerd en geconcentreerd bezig zijn met het zich eigen maken van zeer complexe vaardigheden die nodig zijn om een computerspel te spelen. Hoe kunnen we dit gebruiken voor het leren van natuurwetenschappen in de klas? Downloads Download: Achtergrondliteratuur. Een samenvatting van de literatuur met praktische instrumenten, zoals beoordelingsschema’s voor educatieve games Download: Opdracht. Bedoeld voor…

Op 16 mei 2012 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was het thema Leergemeenschappen. Binnenkort verschijnt hier het verslag van de conferentie.

Op dinsdag 14 februari 2012 organiseerde de Faculteit Bètawetenschappen (UU) de facultaire onderwijsmiddag ‘Toetsen in het onderwijs’. Jan van Tartwijk verzorgde de openingslezing: ‘De impact van toetsen in het onderwijs en hoe daar gebruik van te maken’. Dit webartikel geeft een samenvatting van deze openingslezing + aanvullende bronnen over dit onderwerp.

De jaarlijkse PATT-conferentie over techniekdidactiek werd juni 2012 in Stockholm gehouden. PATT staat voor pupils’ attitudes towards technology. Op de PATT-conferenties komen onderzoekers uit de hele wereld bij elkaar om ontwikkelingen en onderzoeksresultaten op het gebied van techniekonderwijs met elkaar te delen. Vanuit Nederland en Vlaanderen waren bij de 2012 editie aanwezig: Jan Ardies, Rob…

Je hoort ze steeds vaker: liedjes in het bètaonderwijs. Bijvoorbeeld de Photosynthesis Song. Leuk om een les mee te introduceren. Een andere mogelijkheid is leerlingen zelf liedjes te laten schrijven, bijvoorbeeld als verwerkingsopdracht. Alleen leuk, of zit er didactisch meer achter? Dit artikel gaat in op didactiek, effectiviteit, ervaringen en voorbeelden van het gebruik van…

Wat is de meerwaarde van een gastspreker? Wat zijn valkuilen? Wat voor voorbereiding is er nodig? In dit webartikel worden deze vragen behandeld vanuit het perspectief van een docent en een opleider. Een gastspreker kan meerwaarde hebben, maar een goede voorbereiding is dan vereist. Verbinding met de gastles in de lessen voorafgaand en na afloop…

Een digibord ophangen is geen garantie op succes. Hoe kun je zinvol gebruik maken van digitale hulpmiddelen in de onderwijspraktijk? Op 15 mei 2013 wordt in de jaarlijkse ECENT conferentie ingegaan op deze vraag, met het thema: ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Wouter van Joolingen (ELAN, UTwente) verzorgt de openingslezing ‘Actief ICT-gebruik in…

In het Nederlandse onderwijs wordt veel aandacht besteed aan het opbouwen van kennis en het leren toepassen daarvan in procedures. Voor het combineren van kennis en verschillende procedures in het oplossen van complexe problemen is veel minder aandacht. Het examen bevat wel opgaven waarbij probleemoplossen nodig is, daarom is het belangrijk om leerlingen hiervoor handvatten…

In het project ‘Ontwerpers in het Onderwijs’ dat door ECENT wordt ondersteund, vergroten de Technische Universiteiten de mogelijkheden voor ontwerpers om in het voortgezet onderwijs aan de slag te gaan. In dit webartikel leest u meer over de stand van zaken van dit project. Ontwerpen heeft een vaste plek in het onderwijs verworven (Frederik &…

Op woensdag 10 april was de W&T Academie 2013, een conferentie voor basisschoolleerkrachten. Het ontdekken en stimuleren van talenten van kinderen d.m.v. wetenschap & techniek staat centraal tijdens deze conferentie. In dit webartikel vindt u een verslag van twee werkgroepen over onderzoekend leren: ‘Aan de slag met wrijving’ en ‘Opbrengstgericht werken’.

Voor het vak Onderzoek en Ontwerpen (O&O) is een examenprogramma opgesteld, zowel voor havo als voor vwo. O&O is het gezichtsbepalende vak van een nieuw schoolprofiel: het technasium. Op de technasia is O&O zowel in de onderbouw als in de bovenbouw havo en vwo een verplicht vak. In de bovenbouw is O&O een verplicht profielkeuzevak…

Een voorbeeld van een onderzoek voor kinderen van groep 3/4 bij het leerplan Natuur en Techniek in het basisonderwijs. Uit de Grabbelton. Inhoud en doelen In dit artkel kun je lesbladen downloaden om in groep 3 en 4 te gebruiken. Het draagt bij aan de volgende inhouden uit het leerplan Natuuronderwijs. Ook een toelichting kun…

Hoe kunnen we kinderen van 6 tot 12 jaar helpen hun talenten te ontdekken en te ontwikkelen? Hoe kunnen we ze aanzetten tot experimenterend en onderzoekend leren? Met deze vraag gaan Wetenschapsknooppunten van start, als schakels tussen basisonderwijs en wetenschap. In 2009 ging de eerste van start in Nijmegen. In 2010 werd het Wetenschapsknooppunt Utrecht…

Werk je als docent in het bètaonderwijs? Of heb je op een andere manier in je werk veel te maken met het onderwijs in de bètavakken, bijvoorbeeld als uitgever, lerarenopleider of vakdidactisch onderzoeker? Dan ben je van harte welkom bij het informeel netwerk Bètaonderwijs regio Utrecht. Hier ontmoet je virtueel of ‘live’ collega’s uit de…

Nederlandse meisjes kiezen minder vaak voor een bèta/techniek-studie dan meisjes uit andere EU-landen, terwijl ze juist gemiddeld meer talent hiervoor hebben. Ook kiezen Nederlandse meisjes minder vaak voor bèta/techniek-studies dan Nederlandse jongens, terwijl jongens en meisjes er ongeveer evenveel talent voor hebben. Hoe komt dat en wat kun je daaraan doen? Deze vragen stonden centraal…

Op woensdag 6 april 2011 vond op PABO Driestar te Gouda een landelijke PABOconferentie plaats. Het betrof hier een zaakvakken-conferentie; opgezet door aardrijkskunde- (KNAG), geschiedenis- (VGN), en natuur- en techniekdocenten (Netwerk natuur en techniek). Namens ECENT zat Gert Talens in de organisatie van de dag. Centraal stonden de diverse kennisbases die opgemaakt zijn voor de PABO’s.

In opdracht van vtb-pro zijn 2 literatuurstudies uitgevoerd naar de noodzaak van professionalisering van leraren primair onderwijs in wetenschap en techniek vanuit een diversiteitsperspectief. De belangrijkste onderzoeksvraag voor deze studies was: Welke knelpunten en aanknopingspunten voor verbreding zijn op te maken uit de onderzoeksliteratuur aangaande de gender-, talige en etnische verschillen in wetenschap en techniekonderwijs op de basisschool? Genderverschillen Onderwijs…

Lerarenopleiders die vakdidactiek onderwijzen doen er goed aan om zich niet alleen te richten op vakdidactische kennis en vaardigheden. De (beroeps)identiteit van de docent in opleiding en daarmee samenhangende overtuigingen ten aanzien van leren en het schoolvak, spelen een belangrijke rol bij de vakdidactische ontwikkeling van docenten. Een biologiedocent kan bijvoorbeeld worden gedreven door de motivatie om via…

Deze kennisbasis (voor de onderbouw vo) is een voorbeelduitwerking van de kerndoelen, die laat zien wat de kenmerkende bijdrage van elk vak kan zijn, maar ook hoe die vakken met elkaar samenhangen. De uitwerking bouwt voort op onderzoek en onderwijsprojecten in binnen- en buitenland, en is bedoeld om leraren, auteurs en andere geïnteresseerden handvatten te bieden voor verder ontwikkelwerk.

In 1991 hebben Brenda Keogh en Stuart Naylor de eerste concept cartoons ontwikkeld. Sindsdien is hier veel onderzoek naar gedaan en zijn er vele concept cartoons ontwikkeld. Concept cartoons, ook wel praatplaten of discussieposters genoemd, kunnen voor allerlei doeleinden worden ingezet. Bijvoorbeeld om misconcepten te herkennen en aan te pakken, maar ook als start voor onderzoekend…

Op 23-26 augustus 2016 werd door de HU en de TU-Delft de 32ste internationale PATT- conferentie over techniekonderwijs georganiseerd. Het thema van de conferentie was technology education for 21st century skills. Gerald van Dijk (HU), Arien Bekker (oud-collega HU) en Marc de Vies (TU-Delft) namen de organisatie voor hun rekening. Onderdeel van de conferentie vormde een…

Ontwerpen, of nauwkeuriger: het proces van ontwerpers, kan leerlingen op een natuurlijke manier inzicht geven in bètaconcepten. Martijn van Schaik onderzocht op het vmbo hoe tekeningen en modellen in een ontwerp- en bouwproces kunnen leiden tot begrip van wis- en natuurkundige concepten. Tekeningen hebben in het onderwijs vaak alleen een representatieve functie in enge zin:…

Ruimtevaart en sterrenkunde zijn fascinerende onderwerpen die veel leerlingen boeien en bezighouden. Tevens zijn veel onderwerpen uit het W&T-curriculum hieraan te koppelen. Dat maakt ruimtevaart geschikt als context voor aansprekende lessen. Ruimtevaartindeklas.nl biedt een schat aan inspirerende en uitdagende lessen voor de hele basisschool en de onderbouw van het voortgezet onderwijs. De lessen zijn vrij beschikbaar en vrijwel allemaal…

De leerling is tijdens zijn opleiding continu nieuwe kennis aan het ontdekken of bestaande kennis aan het herzien, net als een wetenschapper. De denk- en werkwijze die een wetenschapper gebruikt, kan een leerling gebruiken om zelf kennis eigen te maken. Om deze methode te gebruiken moet een leerling beschikken over onderzoeksvaardigheden: van problemen onderkennen tot…

Tipping Point Ahead is een interactief project voor middelbare scholieren, op initiatief van het Netherlands Earth System Science Centre (NESSC). Onderzoekers binnen NESSC willen klimaatverandering beter begrijpen en betrouwbare voorspellingen doen over het klimaat van de toekomst. Maar hoe pak je dat onderzoek aan?

Hoe is het met de kansen en ambities van vrouwelijke studenten in Nederland in het STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) domein? Hoewel nog met mondjesmaat, neemt het aantal vrouwelijke studenten dat aan een STEM opleiding begint toe. Toch lijken deze vrouwen in praktijk vaak niet zeker van hun keuze. De kans dat we hen bij…

Woensdag 18 mei 2016 bezochten bijna 150 deelnemers de eerste gezamenlijke conferentie voor lerarenopleiders van ECENT en ELWIeR. De openingslezing van Marc de Vries (TU Delft) over de overlap tussen de verschillende componenten van STEM gaf een prachtige introductie voor de eerste werkgroepronde. In deze ronde is extra aandacht besteed aan de samenhang tussen de verschillende disciplines; uniek voor…

Powerpoint en filmpje bij de presentatie van Gerald van Dijk op 11 november 2011. Download: Powerpoint presentatie

Expert, wetenschappers, onderzoekers en technici uit de praktijk kunnen een inspirerende rol spelen binnen het beta- en techniekonderwijs. Helaas is het niet altijd mogelijk om ze in de klas uit te nodigen. In de videoserie ”De ruimte-experts” gaat klokhuispresentator Maurice Lede daarom op bezoek bij professionals uit de wereld van de ruimtevaart en sterrenkunde. Met behulp van experimenten geven…

De artikelen op deze website zijn primair gericht op lerarenopleiders in de STEM-hoek (rekenen-wiskunde, science, techniek). De redactie vindt het leuk als docenten (experts, onderzoekers) zelf het initiatief kunnen nemen een artikel te schrijven. In dit artikel enkele aanwijzingen

Tijdens de studieconferentie Bèta-Vakvernieuwing en de lerarenopleidingen op 5 juni 2009 hield Hannah Wielenga een workshop over team teaching.Docenten in het VO opereren steeds vaker in teamverband, bij het ontwikkelen en evalueren van hun onderwijs, maar ook bij de uitvoering. Kernteams begeleiden groepen leerlingen bij het werken aan prestaties op het VMBO. Multidisciplinaire NLT teams geven soms aan meer klassen tegelijk les. En er zijn tal van incidentele vakoverstijgende projecten.

Welke lectoraten op het gebied van de bètadidactiek zijn er? Waar houden zij zich mee bezig? Een overzicht

Techniek 15 + was een landelijk project (2000-2002) waarin verschillende instituten en een groot aantal technische vervolgopleidingen samenwerkten. Het heeft allerlei vormen van creatieve en ontwerpende opdrachten ontwikkeld als onderdeel van de bètavakken in de bovenbouw. Scholen werkten samen in regionale verbanden, gegroepeerd rond lerarenopleidingen en universiteiten.

Op 20 mei 2015 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘De leerling als ontwerper’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2015: “De leerling als ontwerper”.

Een pleidooi voor het gebruik van voorbeelden uit de biologie om technische principes aan te leren

De beschouwende kant van techniek is onderdeel van één van de kerndoelen van het leergebied ‘Mens en Natuur’.
Kerndoel 30: De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Techniek is dus onlosmakelijk verbonden met waarden en normen. Van de techniekdocent wordt verwacht dat hij daar aandacht aan besteedt.

Op vrijdag 19 mei 2017 wordt de ECENT/ELWIeR conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding. De conferentie start met een openingslezing over De Leidse Tyrannosaurus Rex door Yuri Matteman, hoofd afdeling educatie van Naturalis. Dit wordt direct vervolgd in een ontwerp-sessie rondom deze zelfde Trix. In…

In alle fasen van het onderwijs is het werken aan een onderzoekende houding belangrijk. Het begint met het voeden van de nieuwsgierigheid van kleuters, maar waar koersen we in het onderwijs op af? Roeland van der Rijst komt in zijn onderzoek onder universitaire docenten in de natuurwetenschappen uit op zes verschillende aspecten die voor hen een onderzoekende houding typeren.

In dit artikel wil ik laten zien dat het ombouwen van reguliere lessen tot context-concept lessen niet heel moeilijk hoeft te zijn of veel tijd hoeft te kosten. Ik zal een aantal mogelijkheden stapsgewijs beschrijven in opklimmende moeilijkheidsgraad. De eerste stap verwijst niet naar een bepaald type context-concept onderwijs maar naar belangrijke voorwaarde voor het uitproberen van nieuw onderwijs: lestijd.

In een hybride leeromgeving worden contexten waarin leren plaatsvindt, doelbewust
met elkaar verweven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om leren in schoolse contexten, leren
op de werkplek en alle mengvormen daarvan. Om die verwevenheid te realiseren, kan
gebruik worden gemaakt van een model voor het ontwerpen van beroepsgerichte
leeromgevingen (Zitter en Hoeve 2012).

Op een groot aantal VMBO en MBO opleidingen wordt competentiegericht opleiden vorm gegeven volgens een model dat is ontwikkeld door het consortium beroepsonderwijs, in samenwerking met scholen en wetenschappers. Dit zogenaamde vier componentenmodel bestaat uit: Leertaken, Ondersteunende informatie, Procedurele informatie en Deeltaakoefening

In een begrippenkaart of ‘concept map’ laten leerlingen zien hoe zij de relatie zien tussen begrippen, voorwerpen en verschijnselen. Voor docenten is het een manier om te kijken of nieuw geintroduceerde begrippen goed worden begrepen. En, zo niet, waar voor leerlingen dan de lastige zaken zitten.

Authentieke onderzoekspraktijken verschillen van onderzoek dat op school gedaan wordt. Er zijn bijvoorbeeld verschillen in denkwijze en complexiteit. Daarom passen Anat Yarden en haar onderzoeksgroep onderzoeksartikelen van wetenschappers aan voor het niveau van de vwo bovenbouw. Leerlingen die deze wetenschappelijke artikelen lezen, krijgen meer inzicht in het wetenschappelijk proces en hun onderzoekend denken verbetert. In dit webartikel wordt deze lesmethode besproken en onderzoek hiernaar.

Taalzwakke leerlingen hebben bij vrijwel alle vakken een handicap. Vaak worden taalproblemen echter niet herkend als oorzaak van begripsproblemen. Het onderstaande artikel beschrijft hoe taaldidactiek en vakdidactiek techniek kunnen worden geïntegreerd

Dit artikel biedt een alternatief voor de ‘ontwerpcirkel’. Het voordeel van de ontwerpcirkel is dat het veel houvast biedt door een strakke fasering. Het model leidt er in de praktijk echter soms toe dat leerlingen veel denk- en schrijfwerk moeten verrichten, voordat ze met hun handen gaan werken. Het model in het onderstaande artikel heeft dat nadeel niet. Bovendien heeft het model voordelen ten aanzien van de toetsing. Het model is grondig in de (Engelse) praktijk onderzocht.

Je kunt veel leren van hoe een schilder naar een landschap kijkt, omdat hij een apart perspectief op de omgeving heeft. Een bodemkundige heeft weer een ander perspectief op hetzelfde landschap waar je ook veel van kunt leren. Perpectieven, manieren van kijken en onderzoeken die experts hanteren, zijn dus aan te leren. In dit proefschrift is onderzocht of leerlingen basisonderwijs zo’n perspectief kunnen verwerven. De achtergrondgedachte daarbij is dat leerlingen daardoor beter in staat zijn vragen over hun omgeving te formuleren en te onderzoeken. Het perspectief dat hiervoor gekozen is, is het perspectief van vorm en functie. Dat is voor natuuronderwijs extra interessant omdat dit zowel door biologen als door technisch ontwerpers wordt gebruikt.

Constructivisme is een theorie over leren. Constructivisten zien leren als actieve constructie van kennis gebaseerd op wat de leerling al weet. Leerlingen interpreteren nieuwe informatie in het licht van hun eigen structuur van voorkennis. Geschiedenis De constructivische visie op leren is gericht op de kwalitatieve veranderingen die bij leerlingen plaatsvinden. Onderwijzen is op te vatten…