Voortgezet onderwijs
Differentiatie Binnen Klassenverband – Natuurwetenschappen
Op deze pagina vindt u alle DBKna-uitgaven, downloadbaar als pdf.
De natuurwetenschappelijke methode als een basis voor leren?
De leerling is tijdens zijn opleiding continu nieuwe kennis aan het ontdekken of bestaande kennis aan het herzien, net als een wetenschapper. De denk- en werkwijze die een wetenschapper gebruikt, kan een leerling gebruiken om zelf kennis eigen te maken. Om deze methode te gebruiken moet een leerling beschikken over onderzoeksvaardigheden: van problemen onderkennen tot…
De geschiedenis van wetenschappelijke geletterdheid in het onderwijs
Al sinds de introductie van de term ‘wetenschappelijke geletterdheid’ in de jaren ‘50, is er onduidelijkheid en onenigheid over de betekenis ervan. Dit artikel geeft achtergrondinformatie over wetenschappelijke geletterdheid, aan de hand van verschillende definities/invullingen die er in de 20e eeuw aan gegeven zijn, en de betekenis hiervan voor het onderwijs. De inhoud van dit artikel…
Tipping Point Ahead: over kantelpunten in het klimaat
Tipping Point Ahead is een interactief project voor middelbare scholieren, op initiatief van het Netherlands Earth System Science Centre (NESSC). Onderzoekers binnen NESSC willen klimaatverandering beter begrijpen en betrouwbare voorspellingen doen over het klimaat van de toekomst. Maar hoe pak je dat onderzoek aan?
Universitaire cursus geofysica
In de periode 22 april – 1 juli 2016 wordt in het kader van het universitaire bijscholingsprogramma (natk4all) een cursus gegeven over het keuzeonderwerp “Geofysica”. Deze Natk4all cursus voor natuurkundedocenten wordt op vijf vrijdagmiddagen (en één middag tentamen) verzorgd door collega’s van de Universiteit Utrecht op een locatie vlakbij Utrecht CS. Het uitgangspunt van de…
Lost in Choices? Conferentie Gender & STEM in het hoger onderwijs
Hoe is het met de kansen en ambities van vrouwelijke studenten in Nederland in het STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) domein? Hoewel nog met mondjesmaat, neemt het aantal vrouwelijke studenten dat aan een STEM opleiding begint toe. Toch lijken deze vrouwen in praktijk vaak niet zeker van hun keuze. De kans dat we hen bij…
Opbrengsten van de ECENT/ELWIeR conferentie 2016: Bèta in samenhang in 2032
Woensdag 18 mei 2016 bezochten bijna 150 deelnemers de eerste gezamenlijke conferentie voor lerarenopleiders van ECENT en ELWIeR. De openingslezing van Marc de Vries (TU Delft) over de overlap tussen de verschillende componenten van STEM gaf een prachtige introductie voor de eerste werkgroepronde. In deze ronde is extra aandacht besteed aan de samenhang tussen de verschillende disciplines; uniek voor…
Periodieke peilingen van het onderwijs
Onlangs kwam het rapport ‘Peil.Natuur en Techniek 2015-2016’ uit bij de onderwijsinspectie. Het blijft nog een beetje zoeken hoe ‘we’ (pabo’s, scholen) natuur & techniek echt een goede plek kunnen geven, waarin onderzoekend en ontwerpend leren effectief vormgegeven kunnen worden. Er moet vooral op pabo’s nog verder geïnvesteerd worden in dit gebied, onder andere in samenhang met andere vakken.
Workshop Vedotech conferentie 2011 ‘Techniekonderwijs en Diversiteit’
Powerpoint en filmpje bij de presentatie van Gerald van Dijk op 11 november 2011. Download: Powerpoint presentatie
Ruimte-experts leggen link tussen curriculum en beroepspraktijk
Expert, wetenschappers, onderzoekers en technici uit de praktijk kunnen een inspirerende rol spelen binnen het beta- en techniekonderwijs. Helaas is het niet altijd mogelijk om ze in de klas uit te nodigen. In de videoserie ”De ruimte-experts” gaat klokhuispresentator Maurice Lede daarom op bezoek bij professionals uit de wereld van de ruimtevaart en sterrenkunde. Met behulp van experimenten geven…
NIBI-conferentie: Biodiversiteit en evolutie heel praktisch
Vrijdag 27 mei bezochten zo’n 275 biologiedocenten, toa’s, leraren in opleiding en lerarenopleiders de derde biologieconferentie voor vmbo en onderbouw havo/vwo. Deze vond plaats in en rondom de bossen van Lunteren. Het thema ‘biodiversiteit en evolutie heel praktisch’ kwam tot uiting in de vele buitenworkshops en lezingen. Zo trapte bionische vrouw Ylva Poelman af met een lezing…
Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen
Het Tijdschrift voor Didactiek der bètawetenschappen was een wetenschappelijke tijdschrift over de didactiek van wiskunde en natuurwetenschappen van 1983 tot 2013. Op deze pagina vindt u alle publicaties (pdf)
Concept-context kritisch benaderd voor natuurkunde
De bètavernieuwingscommissies hebben hun rapporten het licht doen zien. Daarin komen twee zaken steeds naar voren: er moet meer samenhang komen en de concept-contextbenadering dient te worden toegepast. Het moet dus anders, en zo hoort het ook bij vernieuwing! Maar wat is toch die concept-contextbenadering?
Een artikel schrijven voor ELWIeR / Ecent
De artikelen op deze website zijn primair gericht op lerarenopleiders in de STEM-hoek (rekenen-wiskunde, science, techniek). De redactie vindt het leuk als docenten (experts, onderzoekers) zelf het initiatief kunnen nemen een artikel te schrijven. In dit artikel enkele aanwijzingen
Workshop teamteaching
Tijdens de studieconferentie Bèta-Vakvernieuwing en de lerarenopleidingen op 5 juni 2009 hield Hannah Wielenga een workshop over team teaching.Docenten in het VO opereren steeds vaker in teamverband, bij het ontwikkelen en evalueren van hun onderwijs, maar ook bij de uitvoering. Kernteams begeleiden groepen leerlingen bij het werken aan prestaties op het VMBO. Multidisciplinaire NLT teams geven soms aan meer klassen tegelijk les. En er zijn tal van incidentele vakoverstijgende projecten.
Lectoraten didactiek rekenen/wiskunde en natuurwetenschappen
Welke lectoraten op het gebied van de bètadidactiek zijn er? Waar houden zij zich mee bezig? Een overzicht
Techniek 15+
Techniek 15 + was een landelijk project (2000-2002) waarin verschillende instituten en een groot aantal technische vervolgopleidingen samenwerkten. Het heeft allerlei vormen van creatieve en ontwerpende opdrachten ontwikkeld als onderdeel van de bètavakken in de bovenbouw. Scholen werkten samen in regionale verbanden, gegroepeerd rond lerarenopleidingen en universiteiten.
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2012: Leergemeenschappen
Op 16 mei 2012 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was het thema Leergemeenschappen. Hieronder vindt u een weblecture van de openingslezing en verslagjes en presentaties van de werkgroepen. In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2012: “Leergemeenschappen in actie bij ECENT: Over samenwerking tussen opleiders, docenten en lio’s natuurwetenschappen en techniek”
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2013: Digitale didactiek
Op 15 mei 2013 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden. In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2013: “Digitale didactiek: hoe zet je ICT effectief in? Enkele good practices voor de bètavakken”.
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2014: Het Bèta-mozaïek
Op 21 mei 2014 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘Het Bèta-mozaïek: Samenhang in de vakken’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2014: “Het bèta-mozaïek: Samenhang tussen de vakken”.
De computer in de wiskunde: breekijzer of oud schroot? Vakantiecursus 2017
Aankondiging vakantiecursus 2017 (eind augustus, begin september). Ook voor studenten van de lerarenopleiding wiskunde!
Opbrengsten van de Ecent/ELWIeR Conferentie 2017: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding
De opbrengsten van de conferentie van 19 mei 2017
OCW wil graag input van rekenexperts voor een mini-reken-onderzoekje dit voorjaar
Dalende trend in rekenresultaten (TIMSS en eindtoets primair onderwijs) zijn voor OCW aanleiding zelf een onderzoekje uit te voeren op dit gebied.
Ze doen dit door rekenexperts uit te nodigen een online enquete in te vullen en er is een bijeenkomst op 7 juni 2017
Opbrengsten van de ECENT conferentie 2015: De leerling als ontwerper
Op 20 mei 2015 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘De leerling als ontwerper’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2015: “De leerling als ontwerper”.
Gratis cursus ‘Taalgericht W&T-onderwijs: de kracht van de combinatie’
Ben jij pabodocent natuur en techniek of taaldidactiek? En ben je geïnteresseerd in de kracht van de combinatie van beide vakken? Meld je dan nu aan voor de gratis cursus ‘Taalgericht W&T-onderwijs: de kracht van de combinatie’. Blended learning voor pabodocenten De cursus bestaat uit een combinatie van online leermodules en contactbijeenkomsten. Door middel van…
Synenergene: lesmateriaal over synthetische biologie
Informatie over synthetische biologie en de maatschappelijke vraagstukken die bij dit nieuwe wetenschapsgebied horen voor docenten en wetenschapscommunicatoren die hun doelgroepen willen ondersteunen in het aangaan van de dialoog rondom dit onderwerp.
Bionica: techniek en biologie
Een pleidooi voor het gebruik van voorbeelden uit de biologie om technische principes aan te leren
Debatteren in de techniekles
De beschouwende kant van techniek is onderdeel van één van de kerndoelen van het leergebied ‘Mens en Natuur’.
Kerndoel 30: De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Techniek is dus onlosmakelijk verbonden met waarden en normen. Van de techniekdocent wordt verwacht dat hij daar aandacht aan besteedt.
Morele oordeelsvorming over Genomics
Veranderen we de genen van een embryo bij een IVF procedure? Worden mensen al gekloond? Kunnen we in de toekomst een ‘kind op bestelling krijgen’?
Ecologie: wat kennen en kunnen leerlingen aan het einde van het VWO?
Wat moeten leerlingen weten en kunnen met betrekking tot ecologie? Wat wordt daarvan getoetst in de Centrale Examens (CE’s)? Analyses n.a.v. deze vragen leiden tot concrete aandachtspunten voor docenten en lerarenopleiders met betrekking tot onderwijs in de ecologie. Wat leerlingen moeten weten en kunnen is vastgelegd in examenprogramma’s en syllabi1. Voor de CE analyses zijn…
ECENT/ELWIeR conferentie 19 mei 2017: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding
Op vrijdag 19 mei 2017 wordt de ECENT/ELWIeR conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding. De conferentie start met een openingslezing over De Leidse Tyrannosaurus Rex door Yuri Matteman, hoofd afdeling educatie van Naturalis. Dit wordt direct vervolgd in een ontwerp-sessie rondom deze zelfde Trix. In…
De concept-contextbenadering voor het biologieonderwijs
Met de concept-contextbenadering is het mogelijk voor een specifieke groep leerlingen voor hen relevante onderwijsinhoud te selecteren. Daartoe wordt het begrip ‘context’ gedefinieerd als handelingspraktijk. Onderwijsdoelstellingen op basis van de concept-contextbenadering richten zich op gebruik van concepten in contexten. Dit type doelstellingen bepaalt het speelveld waarbinnen didactische keuzen kunnen worden gemaakt.
Internationale projecten STEM
Leren en professionaliseren is verder kijken. Op deze pagina vindt u een overzicht van internationale websites die voor lerarenopleiders en leraren in natuur(wetenschap) en techniek interessant kunnen zijn.
Mascil: Onderzoekend leren in beroepscontexten
Leerlingen krijgen op school weinig te zien van het beroepenveld waar de kennis en vaardigheden die ze op school leren van pas komen. Ook gebruiken docenten weinig activerende werkvormen in hun lessen, terwijl uit onderzoeken blijkt dat die aanpak de motivatie voor het leren en de interesse in de bètavakken kan verhogen. Binnen het Europese project Mascil wordt geprobeerd aan beide tekorten wat te doen.
Professionaliseren bètadocenten
‘Van een lerende vakdocent leer je het meest’ (2008). Onderstaande webartikel geeft enkele punten uit de oratie van Jan van Driel weer. Het start met een kort historisch overzicht van het onderzoek naar de professionalisering van bètadocenten. Daarna wordt het begrip ‘pedagogical content knowledge’ toegelicht. De volledige tekst van de oratie is als download onderaan dit artikel beschikbaar.
Just in time teaching
Je gaat je les voorbereiden. Welke onderwerpen hebben extra aandacht nodig? Welke zijn goed begrepen? Met behulp van email of een elo kun je voorafgaand aan de les leerlingen vragen laten beantwoorden of de uitvoering van opdrachten op laten sturen. Met die informatie kun je de les dan beter indelen.
Kennisgebieden als focus van begeleiding bij onderzoekend leren
Bij het onderzoekend leren stellen leerlingen zelf een onderzoeksvraag op en beantwoorden deze via een eigen onderzoek. Leerkrachten in het primair onderwijs vinden het soms lastig om deze open wijze van leren te begeleiden en kunnen daarbij ondersteuning gebruiken. Het onderzoek van Martina van Uum speelt hier op in. Ze ontwikkelde een pedagogisch-didactisch raamwerk waarmee leerkrachten hun leerlingen kunnen begeleiden tijdens de verschillende fasen van onderzoekend leren, zoals het opzetten en uitvoeren van onderzoek, het concluderen en het presenteren van de uitkomsten. Het raamwerk maakt onderscheid tussen vier kennisgebieden: conceptuele, procedurele en sociale kennis en kennis van wetenschap. Door aandacht te besteden aan deze kennisgebieden kunnen leerkrachten het leerproces van hun leerlingen ondersteunen
Misconcepten
In een poging de wereld om zich heen te begrijpen, nemen we denkbeelden aan die een logische verklaring geven voor verschijnselen in onze omgeving. Wanneer deze denkbeelden onjuist zijn noemen we ze misconcepten. Ze ontstaan steeds weer bij iedere generatie opgroeiende mensen, onder meer door informele cultuuroverdracht tijdens de opvoeding en contact met leeftijdsgenoten
Praktijkonderzoek door natuurkundestudenten over hun eigen schoolpraktijk
Leraren kunnen veel leren over hun leerlingen door de eigen schoolpraktijk te onderzoeken. De instrumenten voor gegevensverzameling die daarvoor nodig zijn, moeten ze dan vaak zelf maken. Het gaat om instrumenten als test, interview, vragenlijst, observatie of toets. Door eerst een voorspelling doen, worden de gevonden resultaten des te interessanter. Meestal is het toch anders dan gedacht.
Morele oordeelsvorming – genetisch testen
De kennis en toepassingen op het gebied van genetica nemen toe. Veel van deze ontwikkelingen komen nog niet aan bod in het huidige onderwijs. Daardoor worden leerlingen niet goed voorbereid op besluitvorming over onderwerpen zoals genetisch testen. In dit webartikel vindt u lesmateriaal en achtergrondinformatie waarmee u aan de slag kunt met morele oordeelsvorming over genetisch testen.
MaSDiV – Omgaan met diversiteit in de bèta-vakken
Er worden docenten onderbouw vo science/wiskunde gezocht die nascholing zouden willen volgen op het gebied van ‘omgaan met verschillen in de bètavakken’. Het project gaan over het (culturele) diversiteit in de STEM lessen (onderbouw vo). Daarbij wordt aandacht besteed aan (na)scholing op het gebied van STEM en (culturele) diversiteit.
IncluSMe
Erasmus+ project “Intercultural learning in mathematics and science initial teacher education” voor de lerarenopleiding
Olifant klok: een context voor multicultureel techniek/science onderwijs
Een voorbeeld van een ‘klok’ waarin diverse culturele/religie stromingen bij elkaar komen (Islam, China, Griekenland)
6 Aspecten van een onderzoekende houding
In alle fasen van het onderwijs is het werken aan een onderzoekende houding belangrijk. Het begint met het voeden van de nieuwsgierigheid van kleuters, maar waar koersen we in het onderwijs op af? Roeland van der Rijst komt in zijn onderzoek onder universitaire docenten in de natuurwetenschappen uit op zes verschillende aspecten die voor hen een onderzoekende houding typeren.
Authentieke contexten in natuurwetenschappelijk onderwijs
Authentiek natuurwetenschappelijk onderwijs is ontwikkeld in de jaren ‘90 (Roth, 1995). Het was min of meer een reactie op onderzoek waaruit duidelijk bleek dat veel van wat mensen in hun dagelijkse en professionele leven ondernemen, nauwelijks wordt beïnvloed door opgedane ervaringen bij de bètavakken (Lave, 1988). Uit deze constatering kwam het fundamentele idee naar voren om onderwijs in de natuurwetenschappelijke vakken te benaderen vanuit een cultureel perspectief. Uitgaande van dit perspectief is het leren van natuurwetenschappen meer dan alleen het leren toepassen van formele natuurwetenschappelijke kennis en vaardigheden op problematische situaties.
Van reguliere tot context-concept lessen in 5 stappen
In dit artikel wil ik laten zien dat het ombouwen van reguliere lessen tot context-concept lessen niet heel moeilijk hoeft te zijn of veel tijd hoeft te kosten. Ik zal een aantal mogelijkheden stapsgewijs beschrijven in opklimmende moeilijkheidsgraad. De eerste stap verwijst niet naar een bepaald type context-concept onderwijs maar naar belangrijke voorwaarde voor het uitproberen van nieuw onderwijs: lestijd.
Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie
Verslag van de werkgroep “Reflecting on Thinking” tijdens een eendaagse ASE Londen Conferentie. Hoe kun je leerlingen uitnodigen tot wetenschappelijk denken en wetenschappelijk taalgebruik? Een werkvorm hiervoor is de ‘Socratische discussie’. Hierbij krijgen groepjes leerlingen een rol toegewezen in een wetenschappelijk discussie. Deze werkvorm combineert bestaande didactische modellen tot een effectieve strategie om wetenschappelijke thema’s met een ethisch conflict te bespreken en doorgronden. Dit webartikel bevat achtergrondinformatie, lesideeën en lesmateriaal behorende bij de werkvorm ‘Socratische discussie’.
‘Hands on: Evolutie’: lesmateriaal voor de onderbouw van het VO
Evolutie wordt vaak pas in de bovenbouw behandeld. Dat betekent dat leerlingen laat vertrouwd raken met een van de belangrijkste theorieën uit de biologie. Met deze korte lessenserie van vier lessen kunnen onderbouwdocenten hun leerlingen toch bekend maken met de evolutietheorie.
ATMI
Attitudes Toward Mathematics Inventory The Attitudes Toward Mathematics Inventory (ATMI) is a 40 question, 4-factor survey designed to measure high school and college students’ attitudes toward mathematics. Unlike other math assessments, the ATMI was designed to be brief while also capturing multiple factors that contribute to one’s attitude about math.
Het beoordelen van een ontwerp
Het beoordelen van een ontwerp van een leerling met behulp van een beoordelingstabel of rubric in de technieklessen van vmbo en onderbouw havo vwo.
Handboek natuurkundedidactiek
Auteurs: Koos Kortland, Ad Mooldijk en Hans Poorthuis Website: natuurkundedidactiek.nl De bij dit boek gemaakte website geeft de mogelijkheid tot een verdere verbreding, verdieping en onderbouwing door het raadplegen van lesmateriaalvoorbeelden en oorspronkelijk bronnenmateriaal. De website geeft ook ondersteuning voor lerarenopleiders bij het gebruik van dit handboek in de vorm van mogelijke en naar eigen…
De ‘Stralende week’ van Nucleair Nederland
Om 10:15 uur komt er een grote bus aan bij de Spanjeweg in Nieuwdorp. Een klein kwartiertje eerder was er een ander bus aangekomen op de Drienemansweg in Almelo. In deze bussen zaten de eerste 80 van de ruim 300 leerlingen die of de COVRA of URENCO kwamen bezoeken. Deze leerlingen en hun docenten deden mee aan…
PARRISE end conference, August 20th, 2017, Dublin
Experience new ways of introducing social issues in science education, learn about innovating teacher professional development. Witness how teachers stage these approaches in their classroom. The conference ‘Science and society in education’ is aimed at science teachers and teacher trainers (primary and secondary education), science education researchers, informal science educators, and representatives from government and…
Rapport ‘Interesses en studiekeuze van jongeren met bètatalent’
De afgelopen jaren zijn er binnen de Universiteit Utrecht verschillende masterscripties geschreven over leerlingen van het Junior College Utrecht (JCU) en de U-Talent Academie (U-TA). De scripties doen verslag van onderzoek naar de interesses, interesseontwikkeling en studiekeuzeprocessen van deze leerlingen. Welke interesses hebben JCU- en UTA-leerlingen met betrekking tot bèta-disciplines, maar ook daarbuiten? Hoe ontwikkelen…
Dobbelen voor de winst tijdens de Wiskunde B-dag
“Op een vroege vrijdagochtend in november betraden we het klaslokaal op school met allen een wat vermoeide aanblik. Een hele dag wiskunde voor de boeg, we konden ons iets ontspannenders voorstellen. Maar het begon met spelletjes, dobbelspelletjes en kansen op winst, dat was verre van saai. Bereken hoe groot de kans is om te winnen,…
Terugblik op workshop Sally Brown: Using good assessment and feedback practices
Op 15 maart gaf de Engelse toetsdeskundige emerita Prof. Dr. Sally Brown een workshop voor de faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht in het Teaching & Learning Lab. Brown is werkzaam geweest bij verschillende universiteiten over de wereld en werkt inmiddels al 25 jaar samen met Onderwijs & Training (voormalig IVLOS) van de UU. De…
Update: Dieren en dierproeven in het onderwijs
Jan van der Valk werkt als 3V senior consultant bij het 3V-Centrum Utrecht Life Sciences van de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht. Hij is opgeleid als medisch-bioloog, gepromoveerd als neurofysioloog, en werkt sinds 1988 voor de Alternatieven voor dierproeven. Eerst als onderzoeker, later als consultant via het toenmalige NCA. Onderwijs is één van zijn aandachtsgebieden waarbij hij zich richt op zowel alternatieven in het onderwijs, als het onderwijs geven over alternatieven voor dierproeven. Hij is docent in de cursus Proefdierkunde en de post-graduate master-opleiding Animal Welfare, en geeft geregeld gastcolleges over de 3V-alternatieven voor dierproeven.
Congres ‘Leren met virtual reality’
Wat zou je met virtual reality in je onderwijs kunnen doen? Op woensdag 7 juni is er bij Virtual Reality Center ENVERSED in Eindhoven een congres over dit onderwerp. Op dit congres kun je onder andere VR op allerlei manieren ervaren en maak je kennis met concrete VR-onderwijstoepassingen. Lees meer op: http://www.lerenmetvr.nl/
Update: Beroepsgericht onderwijs in natuurwetenschap en techniek volgens het ‘Hybride Leeromgeving’ model
In een hybride leeromgeving worden contexten waarin leren plaatsvindt, doelbewust
met elkaar verweven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om leren in schoolse contexten, leren
op de werkplek en alle mengvormen daarvan. Om die verwevenheid te realiseren, kan
gebruik worden gemaakt van een model voor het ontwerpen van beroepsgerichte
leeromgevingen (Zitter en Hoeve 2012).
Het 4 componentenmodel voor competentiegericht opleiden
Op een groot aantal VMBO en MBO opleidingen wordt competentiegericht opleiden vorm gegeven volgens een model dat is ontwikkeld door het consortium beroepsonderwijs, in samenwerking met scholen en wetenschappers. Dit zogenaamde vier componentenmodel bestaat uit: Leertaken, Ondersteunende informatie, Procedurele informatie en Deeltaakoefening
Discussieposter en Praktijktoepassing ontwerpen voor Begripsproblemen bij Elektriciteit
Leerlingen hebben over natuurkundige verschijnselen vaak denkbeelden die niet overeenkomen met de natuurwetenschappelijke denkbeelden. Voor het leren betekent dit dat de docent moet aansluiten bij die denkbeelden en ze moet proberen uit te bouwen tot de begrippen en modellen uit het vak. Hieronder vindt u opdrachten en achtergrondinformatie voor docent in opleiding bij dit probleem.
Vragen en antwoorden over begrippenkaarten
In een begrippenkaart of ‘concept map’ laten leerlingen zien hoe zij de relatie zien tussen begrippen, voorwerpen en verschijnselen. Voor docenten is het een manier om te kijken of nieuw geintroduceerde begrippen goed worden begrepen. En, zo niet, waar voor leerlingen dan de lastige zaken zitten.
Begrippenkaart laten maken door leerlingen
In een begrippenkaart of ‘concept map’ laten leerlingen zien hoe zij de relatie zien tussen begrippen, voorwerpen en verschijnselen. Voor docenten is het een manier om te kijken of nieuw geïntroduceerde begrippen goed worden begrepen. En, zo niet, waar voor leerlingen lastige zaken of misconcepties zitten
Begrippenkaarten – concept maps
In een begrippenkaart of ‘concept map’ laten leerlingen zien hoe zij de relatie zien tussen begrippen, voorwerpen en verschijnselen. Begrippenkaarten zijn zowel geschikt voor leerlingen in het basisonderwijs als in het voortgezet en hoger onderwijs. Dit artikel is een uitgebreide samenvatting van ‘Concept mapping’ van Gunstone & White (1992). Het geeft instructies voor het voorbereiden en geven van lessen met begrippenkaarten, en gaat in op verschillende toepassingen van begrippenkaarten.
Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen
Authentieke onderzoekspraktijken verschillen van onderzoek dat op school gedaan wordt. Er zijn bijvoorbeeld verschillen in denkwijze en complexiteit. Daarom passen Anat Yarden en haar onderzoeksgroep onderzoeksartikelen van wetenschappers aan voor het niveau van de vwo bovenbouw. Leerlingen die deze wetenschappelijke artikelen lezen, krijgen meer inzicht in het wetenschappelijk proces en hun onderzoekend denken verbetert. In dit webartikel wordt deze lesmethode besproken en onderzoek hiernaar.
Taalgericht vakonderwijs voor techniek
Taalzwakke leerlingen hebben bij vrijwel alle vakken een handicap. Vaak worden taalproblemen echter niet herkend als oorzaak van begripsproblemen. Het onderstaande artikel beschrijft hoe taaldidactiek en vakdidactiek techniek kunnen worden geïntegreerd
Taalontwikkelende didactiek voor binask
Taalgericht vakonderwijs is vakonderwijs waarin expliciete taaldoelen worden gesteld, dat contextrijk is, vol interactiemogelijkheden zit en waarbinnen de benodigde taalsteun wordt geboden.
Stellingen, plaatjes en verhaaltjes: Vormen van kennis
In wat voor vormen kun je kennis oproepen uit het hoofd van leerlingen (en van onszelf) en hoe kun je daar handig gebruik van maken in het onderwijs?
Natk4all: universitaire cursussen voor natuurkunde eerstegraders
In het artikel Vakinhoud natuurkunde eerstegraders op één lijn bij Technische Universiteiten berichtten wij in 2013 over het gelijktrekken van de opleidingen tot eerstegraads natuurkundedocent. Inmiddels is dit project, genaamd Natk4all, gestart met ondersteuning van het ministerie van OCW. Bij Natk4all worden elf cursussen ontwikkeld, van quantummechanica tot grondslagen van de natuurkunde, die vanaf september 2015 van start gaan. Doel is meer natuurkundedocenten opleiden. Tegelijkertijd bieden de cursussen een buitenkans voor al werkende docenten om zich vakinhoudelijk te verdiepen. Ook docenten die al lesgeven, maar hun bevoegdheid nog moeten halen, kunnen zich opgeven.
Vakinhoud natuurkunde eerstegraders op één lijn bij Technische Universiteiten
In navolging van de opleiding tot eerstegraads wiskunde docent, is op initiatief van TUE opleider Lesley de Putter bij de Technische Universiteiten ook voor natuurkunde afgesproken
welke vakinhoudelijke bagage de docent op zak moet hebben. Op de motor door het land langs universitaire lerarenopleidingen loont dus niet meer.
De natuurkunde verder eigen maken kan vooraf of parallel aan de lerarenopleiding plaatsvinden.
Ontwerpen met hoofd en handen
Dit artikel biedt een alternatief voor de ‘ontwerpcirkel’. Het voordeel van de ontwerpcirkel is dat het veel houvast biedt door een strakke fasering. Het model leidt er in de praktijk echter soms toe dat leerlingen veel denk- en schrijfwerk moeten verrichten, voordat ze met hun handen gaan werken. Het model in het onderstaande artikel heeft dat nadeel niet. Bovendien heeft het model voordelen ten aanzien van de toetsing. Het model is grondig in de (Engelse) praktijk onderzocht.
Kunnen kinderen leren kijken als een ontwerper?
Je kunt veel leren van hoe een schilder naar een landschap kijkt, omdat hij een apart perspectief op de omgeving heeft. Een bodemkundige heeft weer een ander perspectief op hetzelfde landschap waar je ook veel van kunt leren. Perpectieven, manieren van kijken en onderzoeken die experts hanteren, zijn dus aan te leren. In dit proefschrift is onderzocht of leerlingen basisonderwijs zo’n perspectief kunnen verwerven. De achtergrondgedachte daarbij is dat leerlingen daardoor beter in staat zijn vragen over hun omgeving te formuleren en te onderzoeken. Het perspectief dat hiervoor gekozen is, is het perspectief van vorm en functie. Dat is voor natuuronderwijs extra interessant omdat dit zowel door biologen als door technisch ontwerpers wordt gebruikt.
Omgaan met leefwerelddenken
In de vakdidactiek is het belangrijk dat aanstaande/beginnende docenten zich er van bewust worden dat ze diverse woorden gebruiken die voor leerlingen een andere betekenis hebben dan voor hen zelf (bijvoorbeeld ‘kracht’ of ‘energie’ of ‘straling’, etc.) We willen dat ze gaan onderzoeken welke betekenissen hun eigen leerlingen hanteren en dat ze manieren gaan ontwikkelen om hier mee om te gaan.
Constructivisme
Constructivisme is een theorie over leren. Constructivisten zien leren als actieve constructie van kennis gebaseerd op wat de leerling al weet. Leerlingen interpreteren nieuwe informatie in het licht van hun eigen structuur van voorkennis. Geschiedenis De constructivische visie op leren is gericht op de kwalitatieve veranderingen die bij leerlingen plaatsvinden. Onderwijzen is op te vatten…
Leren luisteren naar leerlingdenkbeelden over bèta-begrippen
Er is veel bekend over begripsproblemen die leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben met begrippen uit de natuurwetenschappen, zoals kracht, energie, molecuul, gen, …. Toch valt het niet mee als docent begripsproblemen in de klas te herkennen. Dat vereist dat de docent nauwkeurig luistert naar leerlingen en even zijn eigen redenering aan de kant zet. Hoe kun je leraren-in-opleiding zo ver brengen?
Voorbereiden op begripsproblemen in de les
Er is veel bekend over begripsproblemen die leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben met begrippen uit de natuurwetenschappen, zoals kracht, energie, molecuul, gen, …. Toch valt het niet mee als docent begripsproblemen in de klas te herkennen. Dat vereist dat de docent nauwkeurig luistert naar leerlingen en even zijn eigen redenering aan de kant zet. Hoe kun je leraren-in-opleiding zo ver brengen?
Vakdidactische voorkennis van leraren-in-opleiding onderzoeken
Net zoals een docent in zijn onderwijs over een vakbegrip rekening moet houden met de voorkennis van leerlingen, zo moet een vakdidactisch opleider rekening houden met de voorkennis van de leraren-in-opleiding. Daartoe moet de opleider zich van de vakdidactische voorkennis op de hoogte stellen, met name kennis over denkbeelden en begripsproblemen van leerlingen.
Dat kan hij/zij doen door de lio zonder het lesboek een les over een conceptueel moeilijk begrip te laten voorbereiden: de lesvoorbereidings-methode’ (lesson planning method).
Intuïtieve begrippen versus vakbegrippen
Leerlingen maken al gebruik van bepaalde veronderstellingen op het gebied van stroom en spanning als ze in de natuurkundeles met deze begrippen worden geconfronteerd. Dankzij het taalgebruik thuis rondom elektriciteit, dankzij de noties die ze oppikken bij het gebruik van dynamo’s bij fietsen, “weten” leerlingen al hoe een elektrische schakeling kan reageren.
Is een element een stof?
Uit een door mij vericht onderzoek uit 1978 is gebleken dat leerlingen in 3 MAVO nogal wat problemen hadden met het stofbegrip. De leerlingen hebben er moeite mee gehad de begrippen mengsel en verbinding van elkaar te onderscheiden. Men kan zich afvragen in hoeverre de leerlingentekst de leerlingen kan helpen of juist in verwarring kan brengen bij het leren onderscheiden van dit soort fundamentele begrippen.
Activerende didactiek en wat is goed natuurkunde onderwijs?
Dit is een activiteit die je kan doen in een eerste bijeenkomst natuurkunde vakdidactiek. Tijdsduur: ongeveer 30 minuten. Doel: kennismaken met activerende didactiek en inleiding tot nadenken over goed natuurkunde onderwijs (begin van visie)
Video’s leraar24 kwijt? Even vragen…
| PO | VO | MBO | Zoals jullie weten is de website Leraar24 (met veel video’s) in 2017 omgezet naar een nieuwe omgeving (een moderner jasje). Bij die omzetting heeft met er voor gekozen een deel van de video’s niet meer te hergebruiken, dus deze zijn niet meer te vinden. Mocht het nu zo zijn dat jij in jouw onderwijs…
Zomerstudiemiddag ELWIeR 2017 ‘rekenen in vo en mbo’ -> 23 juni
Op deze studiemiddag stonden de aanpakken centraal van pabo’s en tweedegraads-lerarenopleidingen wiskunde op het gebied van rekenen in vo en mbo. Zij lieten elkaar zien hoe men bezig is met minoren, programma-onderdelen en kleinere vakken/modules op het gebieden van rekenen vo/mbo, waarvan kopieën/afgeleiden ook in de nascholing een rol spelen.
Het aanbod (en de vraag) lijkt te groeien, terwijl er natuurlijk ook onzekerheid is over de status van het rekenen in vo/mbo (gezien de status van de rekentoets in het vo en het examen rekenen in het mbo).
Boekpresentatie ‘Handboek Natuurkundedidactiek’ – 11 mei 2017
Onder redactie van Koos Kortland, Ad Mooldijk en Hans Poorthuis is het handboek natuurkundedidactiek ontwikkeld. Op donderdag 11 mei wordt het boek van 15.30 tot 17.00 uur gepresenteerd op de Universiteit Utrecht. Tijdens deze boekpresentatie geven docenten, lerarenopleiders, leraren in opleiding en promovendi vanuit hun eigen optiek aan wat het boek voor hen kan betekenen….
Lesson Study conferentie: 9 mei 2017
Tijdens deze conferentie op dinsdag 9 mei in Utrecht krijgt u een compleet beeld van actuele ontwikkelingen, effecten van Lesson Study in de Nederlandse onderwijspraktijk en mogelijkheden voor toepassing in uw eigen onderwijs. De conferentie is bedoeld voor deelnemers met èn zonder ervaring met Lesson Study. U vindt hier meer informatie over de conferentie.
Ecologie: wat kennen en kunnen leerlingen aan het einde van de HAVO?
Wat moeten leerlingen weten en kunnen met betrekking tot ecologie? Wat wordt daarvan getoetst in de Centrale Examens (CE’s)? Analyses n.a.v. deze vragen leiden tot concrete aandachtspunten voor docenten en lerarenopleiders met betrekking tot onderwijs in de ecologie.
Primas – Promoting inquiry-based learning
primas-project.eu Promoting inquiry-based learning Primas staat voor het stimuleren van onderzoekend leren in de wiskunde en natuurwetenschappen, in zowel primair als voortgezet onderwijs. Het doel van Primas is om docenten en opleiders te ondersteunen in de ontwikkeling van didactieken, waarmee zij leerlingen en studenten onderzoekskwaliteiten kunnen bijbrengen. Daarvoor biedt de website ondermeer nascholingsmaterialen en -cursussen…
Utrecht Physics Challenge – 6 mei 2017
Op 6 mei organiseert het departement Natuurkunde van de Universiteit Utrecht, in samenwerking met studievereniging A-Eskwadraat, de Utrecht Physics Challenge. Dit is een nieuw evenement en bestaat uit twee onderdelen: de Student Challenge en het Physics Festival. Het Physics Festival gedeelte zal op het Domplein in Utrecht plaatsvinden en is opgezet voor een algemeen publiek. Het is een…
Landelijke DNA-lab dag – 7 april 2017
Op vrijdag 7 april 2017 organiseren de Reizende DNA-labs voor een vijfde maal een landelijke DNA-Lab dag in het congrescentrum Reehorst te Ede. Naast het kennis maken met de Reizende DNA-labs, kunt u kiezen uit een ruim programma van praktische, didactische en inhoudelijke workshops. De kosten bedragen 75 euro. Docenten in opleiding kunnen deelnemen tegen…
NVORWO jaarvergadering en studiedag – 7 april 2017
Op 7 april vindt, na de jaarvergadering, een studiedag van de NVORWO plaats met interessante workshops en lezingen. De titel van de studiedag luidt: ‘Rekenen-wiskunde, een vakgebied in beweging’. Het thema van de workshops en lezingen is: hoe maak je het rekenonderwijs interessanter, vernieuwender en inhoudsvoller, terwijl datzelfde onderwijs ook gewoon doorgaat? De studiedag is…
Intercultureel leren bij rekenen/wiskunde en science -> vragenlijst voor lerarenopleiders
IncluSMe is een recent gestart Europees project waaraan lerarenopleidingen uit 11 landen deelnemen. De afkorting staat voor: Intercultural learning in mathematics and science initial teacher education. Eén van de uitgangspunten van dit project is de noodzaak om interculturele aspecten op te nemen in de curricula en lesmaterialen van de lerarenopleidingen en op die manier wiskunde…
Essaywedstrijd rondom gene-editing
De European Society of Human Genetics (ESHG) organiseert een Europese essaywedstrijd voor leerlingen tussen de 15 en 19 jaar, met dit jaar als thema gene-editing. Leerlingen worden uitgenodigd een essay te schrijven over de nieuwe technologie CRISPR/CAS9, waarin ze uitleggen hoe de techniek werkt en hun mening geven over de kansen en gevaren van deze…
Boek: Het Avontuur dat Algebra heet
Inhoud In de Oudheid hielden wiskundigen zich al bezig met het oplossen van vergelijkingen, zonder dat ze beschikten over de effectieve algebra-taal die wij nu kennen. Er werd dan vaak gebruikgemaakt van meetkundige voorstellingen om tot oplossingen te komen. Pas rond 1600 ging men lettersymbolen gebruiken om ‘onbekenden’ of ‘variabelen’ aan te duiden. In dit…
Boek: Gamedidactiek
Auteur: Martijn Koops Docenten raken in toenemende mate geïnteresseerd in het inzetten van games in hun lessen. Het boek Gamedidactiek legt uit hoe je dat verantwoord doet. Wat kan een spel toevoegen aan de les? Games kunnen een toegevoegde waarde hebben in de les als je ze welbewust inzet. Met name voor lessen die traditioneel lastig te…
Koninklijke onderscheiding voor Martin Kindt
Wiskundige, onderwijsontwikkelaar en docent Martin Kindt is vrijdag 27 januari 2017 onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje Nassau. Dit gebeurde tijdens een feestelijk symposium aan de Universiteit Utrecht ter ere van zijn 80e verjaardag en zijn inspanningen voor de vernieuwing van het wiskundeonderwijs gedurende ruim 45 jaar. De burgemeester van zijn woonplaats Wageningen,…
Wiskunde voor Morgen – in 2024
| PO | VO | In 2015 heeft een groep van betrokkenen bij het reken-wiskunde-onderwijs in Nederland zich georganiseerd in een ‘collectief’ onder de naam ‘Wiskunde voor Morgen’, met als doel om samen na te denken over Reken- en wiskundeonderwijs voor de 21e eeuw, met eventuele producten als gevolg. Rekenenwiskunde21.nl Bijeenkomsten 11 januari 2024 14:30 – 17:00, Domstad, Utrecht…
Concept-context in lesmateriaal
Auteur: Herman Schalk De examenprogramma’s voor de natuurwetenschappelijke vakken in havo en vwo, in 2013 landelijk ingevoerd, geven in de eindtermen aan dat de kandidaten hun kennis in contexten moeten kunnen gebruiken. Dat moet dan ook geleerd worden, dus het onderwijs moet daarop toegesneden zijn. Er zijn verschillende manieren waarop contexten deel kunnen uitmaken van…
Opdrachten over concept-context
Auteurs: Herman Schalk en Lucia Bruning De vernieuwde examenprogramma’s voor de natuurwetenschappelijke vakken in havo en vwo, in 2013 landelijk ingevoerd, geven in de eindtermen aan dat de kandidaten hun kennis in contexten moeten kunnen gebruiken. De wisselwerking tussen concepten en contexten is daarmee een wezenlijk aspect van het hedendaagse onderwijs in de natuurwetenschappen. Daarom…
Concept-contextvenster
De examenprogramma’s van biologie, natuurkunde en scheikunde voor havo en vwo die vanaf 2013 ingevoerd zijn, zijn gebaseerd op de concept-contextbenadering. Kort gezegd betekent het dat leerlingen leren om concepten wendbaar toe te passen in verschillende contexten. Maar wat is nou die concept-contextbenadering? En wat wordt er bedoeld met concepten, met contexten? Wij geven een handvat om in gesprek te gaan over concept-context. Daarnaast laten we vier uitwerkingen zien van de wisselwerking tussen concepten en contexten: het concept-contextvenster. Deze uitwerkingen geven houvast in het vertalen van een concept-contextvisie naar de (les)praktijk
Het implementeren van contexten in onderwijsmateriaal
Een stappenplan voor ontwerp en analyse voor de natuurwetenschappelijke vakken Auteurs: Gerret Sanders en Maarten Pieters Leerlingen moeten hun kennis in contexten kunnen gebruiken. De vernieuwde examenprogramma’s voor de natuurwetenschappelijke vakken in havo en vwo, in 2013 landelijk ingevoerd, geven dat in de eindtermen duidelijk aan. Dat moet dan ook geleerd worden, dus het onderwijs moet…
Weg van het cijferen
Weg van het cijferen. Rekenmethodes vanaf 1800 tot heden. Treffers, A. (2015). Utrecht: Universiteit Utrecht. De titel ‘Weg van cijferen’ kan als ‘gek op’ en als ‘met minder nadruk op’ worden verstaan. Achter deze tweedeling steekt het algemene onderscheid tussen werktuigelijk versus inzichtelijk rekenen, internationaal aangeduid als de procedurele en de conceptuele richtingen in het…