Lerarenopleidingen Science en Wiskunde/Rekenen

Voortgezet onderwijs

28 juni 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

De natuurwetenschappelijke methode als een basis voor leren?

De leerling is tijdens zijn opleiding continu nieuwe kennis aan het ontdekken of bestaande kennis aan het herzien, net als een wetenschapper. De denk- en werkwijze die een wetenschapper gebruikt, kan een leerling gebruiken om zelf kennis eigen te maken. Om deze methode te gebruiken moet een leerling beschikken over onderzoeksvaardigheden: van problemen onderkennen tot…

26 juni 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

De geschiedenis van wetenschappelijke geletterdheid in het onderwijs

Al sinds de introductie van de term ‘wetenschappelijke geletterdheid’ in de jaren ‘50, is er onduidelijkheid en onenigheid over de betekenis ervan. Dit artikel geeft achtergrondinformatie over wetenschappelijke geletterdheid, aan de hand van verschillende definities/invullingen die er in de 20e eeuw aan gegeven zijn, en de betekenis hiervan voor het onderwijs.       De inhoud van dit artikel…

ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Tipping Point Ahead: over kantelpunten in het klimaat

Tipping Point Ahead is een interactief project voor middelbare scholieren, op initiatief van het Netherlands Earth System Science Centre (NESSC). Onderzoekers binnen NESSC willen klimaatverandering beter begrijpen en betrouwbare voorspellingen doen over het klimaat van de toekomst. Maar hoe pak je dat onderzoek aan?

19 juni 2017
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Universitaire cursus geofysica

In de periode 22 april – 1 juli 2016 wordt in het kader van het universitaire bijscholingsprogramma (natk4all) een cursus gegeven over het keuzeonderwerp “Geofysica”. Deze Natk4all cursus voor natuurkundedocenten wordt op vijf vrijdagmiddagen (en één middag tentamen) verzorgd door collega’s van de Universiteit Utrecht op een locatie vlakbij Utrecht CS. Het uitgangspunt van de…

ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Lost in Choices? Conferentie Gender & STEM in het hoger onderwijs

Hoe is het met de kansen en ambities van vrouwelijke studenten in Nederland in het STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) domein? Hoewel nog met mondjesmaat, neemt het aantal vrouwelijke studenten dat aan een STEM opleiding begint toe. Toch lijken deze vrouwen in praktijk vaak niet zeker van hun keuze. De kans dat we hen bij…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten van de ECENT/ELWIeR conferentie 2016: Bèta in samenhang in 2032

Woensdag 18 mei 2016 bezochten bijna 150 deelnemers de eerste gezamenlijke conferentie voor lerarenopleiders van ECENT en ELWIeR. De openingslezing van Marc de Vries (TU Delft) over de overlap tussen de verschillende componenten van STEM gaf een prachtige introductie voor de eerste werkgroepronde. In deze ronde is extra aandacht besteed aan de samenhang tussen de verschillende disciplines; uniek voor…

08 juni 2017
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Periodieke peilingen van het onderwijs

Onlangs kwam het rapport ‘Peil.Natuur en Techniek 2015-2016’ uit bij de onderwijsinspectie. Het blijft nog een beetje zoeken hoe ‘we’ (pabo’s, scholen) natuur & techniek echt een goede plek kunnen geven, waarin onderzoekend en ontwerpend leren effectief vormgegeven kunnen worden. Er moet vooral op pabo’s nog verder geïnvesteerd worden in dit gebied, onder andere in samenhang met andere vakken.

Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Bovenbouw h/v // Lang

Ruimte-experts leggen link tussen curriculum en beroepspraktijk

Expert, wetenschappers, onderzoekers en technici uit de praktijk kunnen een inspirerende rol spelen binnen het beta- en techniekonderwijs. Helaas is het niet altijd mogelijk om ze in de klas uit te nodigen. In de videoserie ”De ruimte-experts” gaat klokhuispresentator Maurice Lede daarom op bezoek bij professionals uit de wereld van de ruimtevaart en sterrenkunde. Met behulp van experimenten geven…

01 juni 2017
Biologie // Vmbo // Lang

NIBI-conferentie: Biodiversiteit en evolutie heel praktisch

Vrijdag 27 mei bezochten zo’n 275 biologiedocenten, toa’s, leraren in opleiding en lerarenopleiders de derde biologieconferentie voor vmbo en onderbouw havo/vwo. Deze vond plaats in en rondom de bossen van Lunteren. Het thema ‘biodiversiteit en evolutie heel praktisch’ kwam tot uiting in de vele buitenworkshops en lezingen. Zo trapte bionische vrouw Ylva Poelman af met een lezing…

Biologie // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Een artikel schrijven voor ELWIeR / Ecent

De artikelen op deze website zijn primair gericht op lerarenopleiders in de STEM-hoek (rekenen-wiskunde, science, techniek). De redactie vindt het leuk als docenten (experts, onderzoekers) zelf het initiatief kunnen nemen een artikel te schrijven. In dit artikel enkele aanwijzingen

Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Lang

Workshop teamteaching

Tijdens de studieconferentie Bèta-Vakvernieuwing en de lerarenopleidingen op 5 juni 2009 hield Hannah Wielenga een workshop over team teaching.Docenten in het VO opereren steeds vaker in teamverband, bij het ontwikkelen en evalueren van hun onderwijs, maar ook bij de uitvoering. Kernteams begeleiden groepen leerlingen bij het werken aan prestaties op het VMBO. Multidisciplinaire NLT teams geven soms aan meer klassen tegelijk les. En er zijn tal van incidentele vakoverstijgende projecten.

Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Lang

Techniek 15+

Techniek 15 + was een landelijk project (2000-2002) waarin verschillende instituten en een groot aantal technische vervolgopleidingen samenwerkten. Het heeft allerlei vormen van creatieve en ontwerpende opdrachten ontwikkeld als onderdeel van de bètavakken in de bovenbouw. Scholen werkten samen in regionale verbanden, gegroepeerd rond lerarenopleidingen en universiteiten.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten van de ECENT conferentie 2012: Leergemeenschappen

Op 16 mei 2012 organiseerde ECENT weer een conferentie voor nascholers en opleiders. Dit jaar was het thema Leergemeenschappen. Hieronder vindt u een weblecture van de openingslezing en verslagjes en presentaties van de werkgroepen. In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2012: “Leergemeenschappen in actie bij ECENT: Over samenwerking tussen opleiders, docenten en lio’s natuurwetenschappen en techniek”

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten van de ECENT conferentie 2013: Digitale didactiek

Op 15 mei 2013 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘Digitale didactiek: ICT gebruik in de bèta-lerarenopleiding’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden. In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2013: “Digitale didactiek: hoe zet je ICT effectief in? Enkele good practices voor de bètavakken”.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten van de ECENT conferentie 2014: Het Bèta-mozaïek

Op 21 mei 2014 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘Het Bèta-mozaïek: Samenhang in de vakken’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2014: “Het bèta-mozaïek: Samenhang tussen de vakken”.

ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Opbrengsten van de ECENT conferentie 2015: De leerling als ontwerper

Op 20 mei 2015 vond de jaarlijkse ECENT conferentie plaats. Dit jaar was het thema ‘De leerling als ontwerper’. Hieronder vindt u verslagen van de openingslezing en werkgroepen. Tevens zijn de bijbehorende presentaties, een film van de openingslezing en foto’s van de dag te vinden.
In de NVOX is een artikel gepubliceerd over de ECENT conferentie 2015: “De leerling als ontwerper”.

17 mei 2017
Natuur // Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Kort

Gratis cursus ‘Taalgericht W&T-onderwijs: de kracht van de combinatie’

Ben jij pabodocent natuur en techniek of taaldidactiek? En ben je geïnteresseerd in de kracht van de combinatie van beide vakken? Meld je dan nu aan voor de gratis cursus ‘Taalgericht W&T-onderwijs: de kracht van de combinatie’. Blended learning voor pabodocenten De cursus bestaat uit een combinatie van online leermodules en contactbijeenkomsten. Door middel van…

Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Lang

Debatteren in de techniekles

De beschouwende kant van techniek is onderdeel van één van de kerndoelen van het leergebied ‘Mens en Natuur’.
Kerndoel 30: De leerling leert dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving (milieu), en dat technologische en natuurwetenschappelijke toepassingen de duurzame kwaliteit daarvan zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Techniek is dus onlosmakelijk verbonden met waarden en normen. Van de techniekdocent wordt verwacht dat hij daar aandacht aan besteedt.

12 mei 2017
Biologie // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Ecologie: wat kennen en kunnen leerlingen aan het einde van het VWO?

Wat moeten leerlingen weten en kunnen met betrekking tot ecologie? Wat wordt daarvan getoetst in de Centrale Examens (CE’s)? Analyses n.a.v. deze vragen leiden tot concrete aandachtspunten voor docenten en lerarenopleiders met betrekking tot onderwijs in de ecologie. Wat leerlingen moeten weten en kunnen is vastgelegd in examenprogramma’s en syllabi1. Voor de CE analyses zijn…

09 mei 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Kort

ECENT/ELWIeR conferentie 19 mei 2017: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding

Op vrijdag 19 mei 2017 wordt de ECENT/ELWIeR conferentie gehouden. Het thema van dit jaar is: Trix loopt dwars door de vakdisciplines van de lerarenopleiding. De conferentie start met een openingslezing over De Leidse Tyrannosaurus Rex door Yuri Matteman, hoofd afdeling educatie van Naturalis. Dit wordt direct vervolgd in een ontwerp-sessie rondom deze zelfde Trix. In…

08 mei 2017
Biologie // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

De concept-contextbenadering voor het biologieonderwijs

Met de concept-contextbenadering is het mogelijk voor een specifieke groep leerlingen voor hen relevante onderwijsinhoud te selecteren. Daartoe wordt het begrip ‘context’ gedefinieerd als handelingspraktijk. Onderwijsdoelstellingen op basis van de concept-contextbenadering richten zich op gebruik van concepten in contexten. Dit type doelstellingen bepaalt het speelveld waarbinnen didactische keuzen kunnen worden gemaakt.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Internationale projecten STEM

Leren en professionaliseren is verder kijken. Op deze pagina vindt u een overzicht van internationale websites die voor lerarenopleiders en leraren in natuur(wetenschap) en techniek interessant kunnen zijn.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Mascil: Onderzoekend leren in beroepscontexten

Leerlingen krijgen op school weinig te zien van het beroepenveld waar de kennis en vaardigheden die ze op school leren van pas komen. Ook gebruiken docenten weinig activerende werkvormen in hun lessen, terwijl uit onderzoeken blijkt dat die aanpak de motivatie voor het leren en de interesse in de bètavakken kan verhogen. Binnen het Europese project Mascil wordt geprobeerd aan beide tekorten wat te doen.

07 mei 2017
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Professionaliseren bètadocenten

‘Van een lerende vakdocent leer je het meest’ (2008). Onderstaande webartikel geeft enkele punten uit de oratie van Jan van Driel weer. Het start met een kort historisch overzicht van het onderzoek naar de professionalisering van bètadocenten. Daarna wordt het begrip ‘pedagogical content knowledge’ toegelicht. De volledige tekst van de oratie is als download onderaan dit artikel beschikbaar.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Techniek (VO) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Kennisgebieden als focus van begeleiding bij onderzoekend leren

Bij het onderzoekend leren stellen leerlingen zelf een onderzoeksvraag op en beantwoorden deze via een eigen onderzoek. Leerkrachten in het primair onderwijs vinden het soms lastig om deze open wijze van leren te begeleiden en kunnen daarbij ondersteuning gebruiken. Het onderzoek van Martina van Uum speelt hier op in. Ze ontwikkelde een pedagogisch-didactisch raamwerk waarmee leerkrachten hun leerlingen kunnen begeleiden tijdens de verschillende fasen van onderzoekend leren, zoals het opzetten en uitvoeren van onderzoek, het concluderen en het presenteren van de uitkomsten. Het raamwerk maakt onderscheid tussen vier kennisgebieden: conceptuele, procedurele en sociale kennis en kennis van wetenschap. Door aandacht te besteden aan deze kennisgebieden kunnen leerkrachten het leerproces van hun leerlingen ondersteunen

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Misconcepten

In een poging de wereld om zich heen te begrijpen, nemen we denkbeelden aan die een logische verklaring geven voor verschijnselen in onze omgeving. Wanneer deze denkbeelden onjuist zijn noemen we ze misconcepten. Ze ontstaan steeds weer bij iedere generatie opgroeiende mensen, onder meer door informele cultuuroverdracht tijdens de opvoeding en contact met leeftijdsgenoten

Natuurkunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Praktijkonderzoek door natuurkundestudenten over hun eigen schoolpraktijk

Leraren kunnen veel leren over hun leerlingen door de eigen schoolpraktijk te onderzoeken. De instrumenten voor gegevensverzameling die daarvoor nodig zijn, moeten ze dan vaak zelf maken. Het gaat om instrumenten als test, interview, vragenlijst, observatie of toets. Door eerst een voorspelling doen, worden de gevonden resultaten des te interessanter. Meestal is het toch anders dan gedacht.

Biologie // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Morele oordeelsvorming – genetisch testen

De kennis en toepassingen op het gebied van genetica nemen toe. Veel van deze ontwikkelingen komen nog niet aan bod in het huidige onderwijs. Daardoor worden leerlingen niet goed voorbereid op besluitvorming over onderwerpen zoals genetisch testen. In dit webartikel vindt u lesmateriaal en achtergrondinformatie waarmee u aan de slag kunt met morele oordeelsvorming over genetisch testen.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

MaSDiV – Omgaan met diversiteit in de bèta-vakken

Er worden docenten onderbouw vo science/wiskunde gezocht die nascholing zouden willen volgen op het gebied van ‘omgaan met verschillen in de bètavakken’. Het project gaan over het (culturele) diversiteit in de STEM lessen (onderbouw vo). Daarbij wordt aandacht besteed aan (na)scholing op het gebied van STEM en (culturele) diversiteit.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

6 Aspecten van een onderzoekende houding

In alle fasen van het onderwijs is het werken aan een onderzoekende houding belangrijk. Het begint met het voeden van de nieuwsgierigheid van kleuters, maar waar koersen we in het onderwijs op af? Roeland van der Rijst komt in zijn onderzoek onder universitaire docenten in de natuurwetenschappen uit op zes verschillende aspecten die voor hen een onderzoekende houding typeren.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Authentieke contexten in natuurwetenschappelijk onderwijs

Authentiek natuurwetenschappelijk onderwijs is ontwikkeld in de jaren ‘90 (Roth, 1995). Het was min of meer een reactie op onderzoek waaruit duidelijk bleek dat veel van wat mensen in hun dagelijkse en professionele leven ondernemen, nauwelijks wordt beïnvloed door opgedane ervaringen bij de bètavakken (Lave, 1988). Uit deze constatering kwam het fundamentele idee naar voren om onderwijs in de natuurwetenschappelijke vakken te benaderen vanuit een cultureel perspectief. Uitgaande van dit perspectief is het leren van natuurwetenschappen meer dan alleen het leren toepassen van formele natuurwetenschappelijke kennis en vaardigheden op problematische situaties.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Lang

Van reguliere tot context-concept lessen in 5 stappen

In dit artikel wil ik laten zien dat het ombouwen van reguliere lessen tot context-concept lessen niet heel moeilijk hoeft te zijn of veel tijd hoeft te kosten. Ik zal een aantal mogelijkheden stapsgewijs beschrijven in opklimmende moeilijkheidsgraad. De eerste stap verwijst niet naar een bepaald type context-concept onderwijs maar naar belangrijke voorwaarde voor het uitproberen van nieuw onderwijs: lestijd.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Wetenschappelijke geletterdheid ontwikkelen: de Socratische discussie

Verslag van de werkgroep “Reflecting on Thinking” tijdens een eendaagse ASE Londen Conferentie. Hoe kun je leerlingen uitnodigen tot wetenschappelijk denken en wetenschappelijk taalgebruik? Een werkvorm hiervoor is de ‘Socratische discussie’. Hierbij krijgen groepjes leerlingen een rol toegewezen in een wetenschappelijk discussie. Deze werkvorm combineert bestaande didactische modellen tot een effectieve strategie om wetenschappelijke thema’s met een ethisch conflict te bespreken en doorgronden. Dit webartikel bevat achtergrondinformatie, lesideeën en lesmateriaal behorende bij de werkvorm ‘Socratische discussie’.

06 mei 2017
Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

ATMI

Attitudes Toward Mathematics Inventory The Attitudes Toward Mathematics Inventory (ATMI) is a 40 question, 4-factor survey designed to measure high school and college students’ attitudes toward mathematics. Unlike other math assessments, the ATMI was designed to be brief while also capturing multiple factors that contribute to one’s attitude about math.

04 mei 2017
Natuurkunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Handboek natuurkundedidactiek

Auteurs: Koos Kortland, Ad Mooldijk en Hans Poorthuis Website: natuurkundedidactiek.nl De bij dit boek gemaakte website geeft de mogelijkheid tot een verdere verbreding, verdieping en onderbouwing door het raad­plegen van lesmateriaalvoorbeelden en oorspronkelijk bronnenmateriaal. De website geeft ook onder­steuning voor lerarenopleiders bij het gebruik van dit handboek in de vorm van mogelijke en naar eigen…

// Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

PARRISE end conference, August 20th, 2017, Dublin

Experience new ways of introducing social issues in science education, learn about innovating teacher professional development. Witness how teachers stage these approaches in their classroom. The conference ‘Science and society in education’ is aimed at science teachers and teacher trainers (primary and secondary education), science education researchers, informal science educators, and representatives from government and…

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Rapport ‘Interesses en studiekeuze van jongeren met bètatalent’

De afgelopen jaren zijn er binnen de Universiteit Utrecht verschillende masterscripties geschreven over leerlingen van het Junior College Utrecht (JCU) en de U-Talent Academie (U-TA). De scripties doen verslag van onderzoek naar de interesses, interesseontwikkeling en studiekeuzeprocessen van deze leerlingen. Welke interesses hebben JCU- en UTA-leerlingen met betrekking tot bèta-disciplines, maar ook daarbuiten? Hoe ontwikkelen…

// Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Terugblik op workshop Sally Brown: Using good assessment and feedback practices

Op 15 maart gaf de Engelse toetsdeskundige emerita Prof. Dr. Sally Brown een workshop voor de faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht in het Teaching & Learning Lab. Brown is werkzaam geweest bij verschillende universiteiten over de wereld en werkt inmiddels al 25 jaar samen met Onderwijs & Training (voormalig IVLOS) van de UU. De…

21 april 2017
Biologie // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Vmbo // Voortgezet onderwijs // Lang

Update: Dieren en dierproeven in het onderwijs

Jan van der Valk werkt als 3V senior consultant bij het 3V-Centrum Utrecht Life Sciences van de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht. Hij is opgeleid als medisch-bioloog, gepromoveerd als neurofysioloog, en werkt sinds 1988 voor de Alternatieven voor dierproeven. Eerst als onderzoeker, later als consultant via het toenmalige NCA. Onderwijs is één van zijn aandachtsgebieden waarbij hij zich richt op zowel alternatieven in het onderwijs, als het onderwijs geven over alternatieven voor dierproeven. Hij is docent in de cursus Proefdierkunde en de post-graduate master-opleiding Animal Welfare, en geeft geregeld gastcolleges over de 3V-alternatieven voor dierproeven.

20 april 2017
ANW // Biologie // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Middelbaar beroepsonderwijs // Vmbo // Lang

Update: Beroepsgericht onderwijs in natuurwetenschap en techniek volgens het ‘Hybride Leeromgeving’ model

In een hybride leeromgeving worden contexten waarin leren plaatsvindt, doelbewust
met elkaar verweven. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om leren in schoolse contexten, leren
op de werkplek en alle mengvormen daarvan. Om die verwevenheid te realiseren, kan
gebruik worden gemaakt van een model voor het ontwerpen van beroepsgerichte
leeromgevingen (Zitter en Hoeve 2012).

Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Het 4 componentenmodel voor competentiegericht opleiden

Op een groot aantal VMBO en MBO opleidingen wordt competentiegericht opleiden vorm gegeven volgens een model dat is ontwikkeld door het consortium beroepsonderwijs, in samenwerking met scholen en wetenschappers. Dit zogenaamde vier componentenmodel bestaat uit: Leertaken, Ondersteunende informatie, Procedurele informatie en Deeltaakoefening

Natuurkunde // NLT // Voortgezet onderwijs // Lang

Discussieposter en Praktijktoepassing ontwerpen voor Begripsproblemen bij Elektriciteit

Leerlingen hebben over natuurkundige verschijnselen vaak denkbeelden die niet overeenkomen met de natuurwetenschappelijke denkbeelden. Voor het leren betekent dit dat de docent moet aansluiten bij die denkbeelden en ze moet proberen uit te bouwen tot de begrippen en modellen uit het vak. Hieronder vindt u opdrachten en achtergrondinformatie voor docent in opleiding bij dit probleem.

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Begrippenkaarten – concept maps

In een begrippenkaart of ‘concept map’ laten leerlingen zien hoe zij de relatie zien tussen begrippen, voorwerpen en verschijnselen. Begrippenkaarten zijn zowel geschikt voor leerlingen in het basisonderwijs als in het voortgezet en hoger onderwijs. Dit artikel is een uitgebreide samenvatting van ‘Concept mapping’ van Gunstone & White (1992). Het geeft instructies voor het voorbereiden en geven van lessen met begrippenkaarten, en gaat in op verschillende toepassingen van begrippenkaarten.

Biologie // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Lang

Leerlingen wetenschappelijke artikelen laten lezen

Authentieke onderzoekspraktijken verschillen van onderzoek dat op school gedaan wordt. Er zijn bijvoorbeeld verschillen in denkwijze en complexiteit. Daarom passen Anat Yarden en haar onderzoeksgroep onderzoeksartikelen van wetenschappers aan voor het niveau van de vwo bovenbouw. Leerlingen die deze wetenschappelijke artikelen lezen, krijgen meer inzicht in het wetenschappelijk proces en hun onderzoekend denken verbetert. In dit webartikel wordt deze lesmethode besproken en onderzoek hiernaar.

Natuurkunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Lang

Natk4all: universitaire cursussen voor natuurkunde eerstegraders

In het artikel Vakinhoud natuurkunde eerstegraders op één lijn bij Technische Universiteiten berichtten wij in 2013 over het gelijktrekken van de opleidingen tot eerstegraads natuurkundedocent. Inmiddels is dit project, genaamd Natk4all, gestart met ondersteuning van het ministerie van OCW. Bij Natk4all worden elf cursussen ontwikkeld, van quantummechanica tot grondslagen van de natuurkunde, die vanaf september 2015 van start gaan. Doel is meer natuurkundedocenten opleiden. Tegelijkertijd bieden de cursussen een buitenkans voor al werkende docenten om zich vakinhoudelijk te verdiepen. Ook docenten die al lesgeven, maar hun bevoegdheid nog moeten halen, kunnen zich opgeven.

Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Vakinhoud natuurkunde eerstegraders op één lijn bij Technische Universiteiten

In navolging van de opleiding tot eerstegraads wiskunde docent, is op initiatief van TUE opleider Lesley de Putter bij de Technische Universiteiten ook voor natuurkunde afgesproken
welke vakinhoudelijke bagage de docent op zak moet hebben. Op de motor door het land langs universitaire lerarenopleidingen loont dus niet meer.
De natuurkunde verder eigen maken kan vooraf of parallel aan de lerarenopleiding plaatsvinden.

17 april 2017
Techniek (VO) // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Ontwerpen met hoofd en handen

Dit artikel biedt een alternatief voor de ‘ontwerpcirkel’. Het voordeel van de ontwerpcirkel is dat het veel houvast biedt door een strakke fasering. Het model leidt er in de praktijk echter soms toe dat leerlingen veel denk- en schrijfwerk moeten verrichten, voordat ze met hun handen gaan werken. Het model in het onderstaande artikel heeft dat nadeel niet. Bovendien heeft het model voordelen ten aanzien van de toetsing. Het model is grondig in de (Engelse) praktijk onderzocht.

ANW // Biologie // Natuur // Techniek (VO) // Voortgezet onderwijs // Lang

Kunnen kinderen leren kijken als een ontwerper?

Je kunt veel leren van hoe een schilder naar een landschap kijkt, omdat hij een apart perspectief op de omgeving heeft. Een bodemkundige heeft weer een ander perspectief op hetzelfde landschap waar je ook veel van kunt leren. Perpectieven, manieren van kijken en onderzoeken die experts hanteren, zijn dus aan te leren. In dit proefschrift is onderzocht of leerlingen basisonderwijs zo’n perspectief kunnen verwerven. De achtergrondgedachte daarbij is dat leerlingen daardoor beter in staat zijn vragen over hun omgeving te formuleren en te onderzoeken. Het perspectief dat hiervoor gekozen is, is het perspectief van vorm en functie. Dat is voor natuuronderwijs extra interessant omdat dit zowel door biologen als door technisch ontwerpers wordt gebruikt.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Omgaan met leefwerelddenken

In de vakdidactiek is het belangrijk dat aanstaande/beginnende docenten zich er van bewust worden dat ze diverse woorden gebruiken die voor leerlingen een andere betekenis hebben dan voor hen zelf (bijvoorbeeld ‘kracht’ of ‘energie’ of ‘straling’, etc.) We willen dat ze gaan onderzoeken welke betekenissen hun eigen leerlingen hanteren en dat ze manieren gaan ontwikkelen om hier mee om te gaan.

ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Middelbaar beroepsonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Constructivisme

Constructivisme is een theorie over leren. Constructivisten zien leren als actieve constructie van kennis gebaseerd op wat de leerling al weet. Leerlingen interpreteren nieuwe informatie in het licht van hun eigen structuur van voorkennis. Geschiedenis De constructivische visie op leren is gericht op de kwalitatieve veranderingen die bij leerlingen plaatsvinden. Onderwijzen is op te vatten…

Biologie // Natuur // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Leren luisteren naar leerlingdenkbeelden over bèta-begrippen

Er is veel bekend over begripsproblemen die leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben met begrippen uit de natuurwetenschappen, zoals kracht, energie, molecuul, gen, …. Toch valt het niet mee als docent begripsproblemen in de klas te herkennen. Dat vereist dat de docent nauwkeurig luistert naar leerlingen en even zijn eigen redenering aan de kant zet. Hoe kun je leraren-in-opleiding zo ver brengen?

Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Voorbereiden op begripsproblemen in de les

Er is veel bekend over begripsproblemen die leerlingen in het voortgezet onderwijs hebben met begrippen uit de natuurwetenschappen, zoals kracht, energie, molecuul, gen, …. Toch valt het niet mee als docent begripsproblemen in de klas te herkennen. Dat vereist dat de docent nauwkeurig luistert naar leerlingen en even zijn eigen redenering aan de kant zet. Hoe kun je leraren-in-opleiding zo ver brengen?

16 april 2017
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Vakdidactische voorkennis van leraren-in-opleiding onderzoeken

Net zoals een docent in zijn onderwijs over een vakbegrip rekening moet houden met de voorkennis van leerlingen, zo moet een vakdidactisch opleider rekening houden met de voorkennis van de leraren-in-opleiding. Daartoe moet de opleider zich van de vakdidactische voorkennis op de hoogte stellen, met name kennis over denkbeelden en begripsproblemen van leerlingen.
Dat kan hij/zij doen door de lio zonder het lesboek een les over een conceptueel moeilijk begrip te laten voorbereiden: de lesvoorbereidings-methode’ (lesson planning method).

ANW // Natuurkunde // NLT // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Intuïtieve begrippen versus vakbegrippen

Leerlingen maken al gebruik van bepaalde veronderstellingen op het gebied van stroom en spanning als ze in de natuurkundeles met deze begrippen worden geconfronteerd. Dankzij het taalgebruik thuis rondom elektriciteit, dankzij de noties die ze oppikken bij het gebruik van dynamo’s bij fietsen, “weten” leerlingen al hoe een elektrische schakeling kan reageren.

Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Is een element een stof?

Uit een door mij vericht onderzoek uit 1978 is gebleken dat leerlingen in 3 MAVO nogal wat problemen hadden met het stofbegrip. De leerlingen hebben er moeite mee gehad de begrippen mengsel en verbinding van elkaar te onderscheiden. Men kan zich afvragen in hoeverre de leerlingentekst de leerlingen kan helpen of juist in verwarring kan brengen bij het leren onderscheiden van dit soort fundamentele begrippen.

12 april 2017
Biologie // Natuurkunde // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Wiskunde // Basisonderwijs // Middelbaar beroepsonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Video’s leraar24 kwijt? Even vragen…

| PO | VO | MBO | Zoals jullie weten is de website Leraar24 (met veel video’s) in 2017 omgezet naar een nieuwe omgeving (een moderner jasje). Bij die omzetting heeft met er voor gekozen een deel van de video’s niet meer te hergebruiken, dus deze zijn niet meer te vinden. Mocht het nu zo zijn dat jij in jouw onderwijs…

07 april 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Zomerstudiemiddag ELWIeR 2017 ‘rekenen in vo en mbo’ -> 23 juni

Op deze studiemiddag stonden de aanpakken centraal van pabo’s en tweedegraads-lerarenopleidingen wiskunde op het gebied van rekenen in vo en mbo. Zij lieten elkaar zien hoe men bezig is met minoren, programma-onderdelen en kleinere vakken/modules op het gebieden van rekenen vo/mbo, waarvan kopieën/afgeleiden ook in de nascholing een rol spelen.
Het aanbod (en de vraag) lijkt te groeien, terwijl er natuurlijk ook onzekerheid is over de status van het rekenen in vo/mbo (gezien de status van de rekentoets in het vo en het examen rekenen in het mbo).

27 maart 2017
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Boekpresentatie ‘Handboek Natuurkundedidactiek’ – 11 mei 2017

Onder redactie van Koos Kortland, Ad Mooldijk en Hans Poorthuis is het handboek natuurkundedidactiek ontwikkeld. Op donderdag 11 mei wordt het boek van 15.30 tot 17.00 uur gepresenteerd op de Universiteit Utrecht. Tijdens deze boekpresentatie geven docenten, lerarenopleiders, leraren in opleiding en promovendi vanuit hun eigen optiek aan wat het boek voor hen kan betekenen….

16 maart 2017
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Wiskunde // Voortgezet onderwijs // Kort

Primas – Promoting inquiry-based learning

primas-project.eu Promoting inquiry-based learning Primas staat voor het stimuleren van onderzoekend leren in de wiskunde en natuurwetenschappen, in zowel primair als voortgezet onderwijs. Het doel van Primas is om docenten en opleiders te ondersteunen in de ontwikkeling van didactieken, waarmee zij leerlingen en studenten onderzoekskwaliteiten kunnen bijbrengen. Daarvoor biedt de website ondermeer nascholingsmaterialen en -cursussen…

07 maart 2017
Natuurkunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Utrecht Physics Challenge – 6 mei 2017

Op 6 mei organiseert het departement Natuurkunde van de Universiteit Utrecht, in samenwerking met studievereniging A-Eskwadraat, de Utrecht Physics Challenge. Dit is een nieuw evenement en bestaat uit twee onderdelen: de Student Challenge en het Physics Festival. Het Physics Festival gedeelte zal op het Domplein in Utrecht plaatsvinden en is opgezet voor een algemeen publiek. Het is een…

Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Landelijke DNA-lab dag – 7 april 2017

Op vrijdag 7 april 2017 organiseren de Reizende DNA-labs voor een vijfde maal een landelijke DNA-Lab dag in het congrescentrum Reehorst te Ede. Naast het kennis maken met de Reizende DNA-labs, kunt u kiezen uit een ruim programma van praktische, didactische en inhoudelijke workshops. De kosten bedragen 75 euro. Docenten in opleiding kunnen deelnemen tegen…

02 maart 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

NVORWO jaarvergadering en studiedag – 7 april 2017

Op 7 april vindt, na de jaarvergadering,  een studiedag van de NVORWO plaats met interessante workshops en lezingen. De titel van de studiedag luidt: ‘Rekenen-wiskunde, een vakgebied in beweging’. Het thema van de workshops en lezingen is: hoe maak je het rekenonderwijs interessanter, vernieuwender en inhoudsvoller, terwijl datzelfde onderwijs ook gewoon doorgaat? De studiedag is…

25 februari 2017
ANW // Biologie // Natuur // Natuurkunde // NLT // Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Scheikunde // Taal // Techniek (VO) // Wetenschap/Techniek (PO) // Wiskunde // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Intercultureel leren bij rekenen/wiskunde en science -> vragenlijst voor lerarenopleiders

IncluSMe is een recent gestart Europees project waaraan lerarenopleidingen uit 11 landen deelnemen. De afkorting staat voor: Intercultural learning in mathematics and science initial teacher education. Eén van de uitgangspunten van dit project is de noodzaak om interculturele aspecten op te nemen in de curricula en lesmaterialen van de lerarenopleidingen en op die manier wiskunde…

22 februari 2017
Biologie // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Essaywedstrijd rondom gene-editing

De European Society of Human Genetics (ESHG) organiseert een Europese essaywedstrijd voor leerlingen tussen de 15 en 19 jaar, met dit jaar als thema gene-editing. Leerlingen worden uitgenodigd een essay te schrijven over de nieuwe technologie CRISPR/CAS9, waarin ze uitleggen hoe de techniek werkt en hun mening geven over de kansen en gevaren van deze…

16 februari 2017
Rekenen/Wiskunde (vo) // Wiskunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs

Boek: Het Avontuur dat Algebra heet

Inhoud In de Oudheid hielden wiskundigen zich al bezig met het oplossen van vergelijkingen, zonder dat ze beschikten over de effectieve algebra-taal die wij nu kennen. Er werd dan vaak gebruikgemaakt van meetkundige voorstellingen om tot oplossingen te komen. Pas rond 1600 ging men lettersymbolen gebruiken om ‘onbekenden’ of ‘variabelen’ aan te duiden. In dit…

Rekenen/Wiskunde (vo) // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs

Boek: Gamedidactiek

Auteur: Martijn Koops Docenten raken in toenemende mate geïnteresseerd in het inzetten van games in hun lessen. Het boek Gamedidactiek legt uit hoe je dat verantwoord doet. Wat kan een spel toevoegen aan de les? Games kunnen een toegevoegde waarde hebben in de les als je ze welbewust inzet. Met name voor lessen die traditioneel lastig te…

29 januari 2017
Rekenen/Wiskunde (vo) // Voortgezet onderwijs // Kort

Koninklijke onderscheiding voor Martin Kindt

Wiskundige, onderwijsontwikkelaar en docent Martin Kindt is vrijdag 27 januari 2017 onderscheiden als Officier in de Orde van Oranje Nassau. Dit gebeurde tijdens een feestelijk symposium aan de Universiteit Utrecht ter ere van zijn 80e verjaardag en zijn inspanningen voor de vernieuwing van het wiskundeonderwijs gedurende ruim 45 jaar. De burgemeester van zijn woonplaats Wageningen,…

22 januari 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Rekenen/Wiskunde (vo) // Basisonderwijs // Bovenbouw h/v // Onderbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Kort

Wiskunde voor Morgen – in 2024

| PO | VO | In 2015 heeft een groep van betrokkenen bij het reken-wiskunde-onderwijs in Nederland zich georganiseerd in een ‘collectief’ onder de naam ‘Wiskunde voor Morgen’, met als doel om samen na te denken over Reken- en wiskundeonderwijs voor de 21e eeuw, met eventuele producten als gevolg. Rekenenwiskunde21.nl Bijeenkomsten 11 januari 2024 14:30 – 17:00, Domstad, Utrecht…

16 januari 2017
Biologie // Natuurkunde // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Middelbaar beroepsonderwijs // Voortgezet onderwijs // Lang

Concept-context in lesmateriaal

Auteur: Herman Schalk De examenprogramma’s voor de natuurwetenschappelijke vakken in havo en vwo, in 2013 landelijk ingevoerd, geven in de eindtermen aan dat de kandidaten hun kennis in contexten moeten kunnen gebruiken. Dat moet dan ook geleerd worden, dus het onderwijs moet daarop toegesneden zijn. Er zijn verschillende manieren waarop contexten deel kunnen uitmaken van…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Opdrachten over concept-context

Auteurs: Herman Schalk en Lucia Bruning De vernieuwde examenprogramma’s voor de natuurwetenschappelijke vakken in havo en vwo, in 2013 landelijk ingevoerd, geven in de eindtermen aan dat de kandidaten hun kennis in contexten moeten kunnen gebruiken. De wisselwerking tussen concepten en contexten is daarmee een wezenlijk aspect van het hedendaagse onderwijs in de natuurwetenschappen. Daarom…

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Concept-contextvenster

De examenprogramma’s van biologie, natuurkunde en scheikunde voor havo en vwo die vanaf 2013 ingevoerd zijn, zijn gebaseerd op de concept-contextbenadering. Kort gezegd betekent het dat leerlingen leren om concepten wendbaar toe te passen in verschillende contexten. Maar wat is nou die concept-contextbenadering? En wat wordt er bedoeld met concepten, met contexten? Wij geven een handvat om in gesprek te gaan over concept-context. Daarnaast laten we vier uitwerkingen zien van de wisselwerking tussen concepten en contexten: het concept-contextvenster. Deze uitwerkingen geven houvast in het vertalen van een concept-contextvisie naar de (les)praktijk

ANW // Biologie // Natuurkunde // NLT // Scheikunde // Bovenbouw h/v // Voortgezet onderwijs // Lang

Het implementeren van contexten in onderwijsmateriaal

Een stappenplan voor ontwerp en analyse voor de natuurwetenschappelijke vakken Auteurs: Gerret Sanders en Maarten Pieters Leerlingen moeten hun kennis in contexten kunnen gebruiken. De vernieuwde examenprogramma’s voor de natuurwetenschappelijke vakken in havo en vwo, in 2013 landelijk ingevoerd, geven dat in de eindtermen duidelijk aan. Dat moet dan ook geleerd worden, dus het onderwijs moet…

11 januari 2017
Rekenen/Wiskunde (po) // Basisonderwijs // Voortgezet onderwijs // Kort

Weg van het cijferen

Weg van het cijferen. Rekenmethodes vanaf 1800 tot heden. Treffers, A. (2015). Utrecht: Universiteit Utrecht. De titel ‘Weg van cijferen’ kan als ‘gek op’ en als ‘met minder nadruk op’ worden verstaan. Achter deze tweedeling steekt het algemene onderscheid tussen werktuigelijk versus inzichtelijk rekenen, internationaal aangeduid als de procedurele en de conceptuele richtingen in het…

ELWIeR en Ecent als één STEM